De Kaasmarkt in Alkmaar, een van de vele toeristische trekpleisters die Nederland kent. Publiek uit binnen- en buitenland reist in de lentemaanden naar Alkmaar voor de Kaasmarkt, maar dit jaar kan het evenement voor het tweede jaar op een rij niet doorgaan wegens het coronavirus en de lockdown. Het drukke Alkmaar is nu ineens een stuk stiller.
Kaasvader Willem Borst had in 2020 al Kaasvader van Alkmaar moeten zijn, maar kon deze rol maar beperkt invullen. Ook dit jaar is het anders dan anders en kan de Kaasmarkt niet op de oorspronkelijke datum plaatsvinden, tot teleurstelling van Borst.
“We zitten al meer dan een jaar zitten we nu in de lockdown. Vorig jaar kwam half maart pas de beslissing dat de Kaasmarkt niet door kon gaan. Toen dachten we ja dat het maar een paar maanden zou duren, dat we daarna gewoon door konden gaan. Dat bleek niet zo te zijn en dit jaar hadden we wel goede moed. We hebben uiteindelijk vrij vroeg besloten om het niet door te laten gaan. Dat wisten we half februari eigenlijk al.“
Terwijl Borst over het Waagplein loopt, valt de stilte enorm op. Eigenlijk gebeurd er helemaal niks in Alkmaar, terwijl dit juist de belangrijkste maanden van het jaar hadden moeten zijn. Terwijl er een aantal meeuwen overvliegen vertelt Borst verder over de toekomst van de Kaasmarkt.
“Tuurlijk gaat het gewoon door in de toekomst, dit hoort bij Alkmaar. Het is al het 428e jaar dat we dit organiseren en dat is een traditie die niet verloren gaat. Het is wel jammer en nog nooit voorgekomen dat de markt niet door ging.”
Publiek en ondernemers balen
De Kaasmarkt draait niet alleen goed om mensen uit Alkmaar, maar vanuit het gehele land en daarbuiten komen mensen naar Alkmaar om naar de Kaasmarkt te gaan. In 2020 werd er al veel verlies gedraaid door het gemis van alle grote evenementen en reisorganisatie Globus Tours liet destijds weten aan NH Media dat het verlies in de tientallen miljoenen zou lopen.
Ook omwonende van het Waagplein zijn teleurgesteld dat de Kaasmarkt nog geen doorgang heeft kunnen vinden. Bert en Sabine wonen aan de andere kant van het water en kijken uit over het Waagplein. Hoewel ze zelf geen groot fans zijn van de Kaasmarkt, missen ze de gezelligheid in de stad wel.
“Wij wonen hier nu al dertien jaar, maar ik denk dat ik bij elkaar opgeteld maar vijf minuten echt op de kaasmarkt ben geweest”, legt Bert uit. “Het is natuurlijk wel sneu voor de mensen die hun brood via deze weg moeten verdienen, maar een geweldig evenement vind ik het niet.”
“Je mist natuurlijk wel de reuring in de stad. De drukte ontbreekt wel”. De echtgenote van Bert, Sabine, legt uit dat het apart is om de stad in deze maand zo rustig te zien. “Dat is ook wel lekker hoor, die rust”. Op de foto is goed te zien welk uitzicht Bert en Sabine hebben op alle activiteiten die plaats hadden moeten vinden. Daarvoor in de plaats is er nu vooral veel stilte in de stad.
“Het is lekker, maar aan de andere kant merk je dat het steeds ondernemender wordt hier. Mensen gaan steeds meer manieren verzinnen om toch iets te doen. Vergeleken met een maand geleden komt de levendigheid wel weer terug. Met deze maatregelen verwacht ik niet voor Pinksteren dat we hier een Kaasmarkt hebben”. Bert en Sabine zijn niet de enige die het gemis van de Kaasmarkt voelen. Ook voor families zou de Kaasmarkt een goede gelegenheid zijn om de stad in te gaan.
Alternatieve manieren voor toerisme
Dat doen ze nu op een alternatieve manier, met een heuse speurtocht. Na vijf minuten aan het water gezeten te hebben valt op welke families met een doel door de stad lopen. “Kijk papa, daar zie je twee gouden duiven op het dak zitten”, roept een kind hardop. Het is de zoveelste familie die op zoek is naar het antwoord om verder te komen in de speurtocht.
Terwijl de zonnestralen afgewisseld worden met donkere wolken, loopt een stel dwars over het plein naar het enige geopende cafe aan het hele Waagplein. Het is uitgestorven in Alkmaar. Het geluid van auto’s in de verte en vogels die dingen naar elkaar roepen overheerst. De stilte die heerst is typerend voor de drukte die er eigenlijk had moeten zijn.
Voor ondernemers moet het ook vervelend zijn om het Waagplein zo leeg te zien. Alle stoelen en tafels staan opgestapeld aan de linkerkant van het Waagplein zonder enige functie. Een enkeling heeft ook al waar voor zijn geld gekozen en is vertrokken vanuit de binnenstad.
Ondanks de stilte is het niet helemaal afgelegen. Mensen die onderweg zijn of dagjestoeristen maken foto’s van de kerk, gelegen aan het Waagplein en staan even stil of zitten op een bankje in de zon, aan het water. Kaasvader Borst hoopt dat het Waagplein in lange tijd niet meer zo stil gaat zijn, zoals het de afgelopen jaar geweest is.
Fieldlab-experiment onmogelijk
“Normaal draaien we natuurlijk een half jaar, van april tot september elke vrijdag en ik hoop echt dat het dit jaar nog enigszins door kan gaan. De jongens die werken vinden het ook heel erg fijn en willen ook. Het is nog nooit gebeurd dat de kaasmarkt niet door is gegaan, in de gehele geschiedenis niet.”
Een Fieldlab-experiment kan de kaasmarkt ook niet worden. Andere toeristische trekpleisters zoals de Keukenhof gaan nu wel weer bezoekers toelaten in samenwerking met Fieldlab, maar Borst benadrukt dat dit voor de kaasmarkt geen optie is. “RIVM moet ook toestemming geven voor ons. Bij evenementen kun je mensen controleren, maar hier is alles vrij.”
“Op een vrijdagmorgen komen hier toch wel vijf- tot zesduizend mensen langs en die kan je niet allemaal controleren op een kaartje en negatieve test. Wij kunnen niet controleren en de kaasdragers zelf moeten ook beschermd zijn.”
Herinneringen aan de kaasmarkt en de toekomst
Borst loopt verder over het plein en vertelt over alle activiteiten die plaats hadden moeten vinden. De Kaasvader vertelt vol passie over zijn werk bij de Kaasmarkt en baalt zichtbaar van het uitstellen van alle festiviteiten. Terwijl hij over het Waagplein heen kijkt, blikt hij terug op zijn herinneringen aan de Kaasmarkt.
“Ik ben nu al tien jaar kaasvader en daarvoor was ik al 28 jaar actief als kaasdrager, dus ik heb hele mooie herinneringen aan de kaasmarkt. Ik ben de hele wereld over geweest, want het is overal echt bekend, vooral in Japan. Daar hebben we jaren opgetreden.”
In april komt er dus geen Kaasmarkt en de signalen zijn sterk dat een Kaasmarkt voor de zomervakantie ook een ideologie is. Toch houdt Borst hoop dat de kaasplakken dit jaar nog over het Waagplein zullen rollen. “De besmettingsgraad lag gewoon te hoog om het nu te organiseren. Ik hoop natuurlijk wel dat het doorgaat, dat iedereen gevaccineerd wordt en dat we in juli/augustus nog twee maandjes kunnen gaan draaien”, sluit Borst af.
