“Beauty without plastics”
Een gemiddeld persoon gebruikt zeker vijf cosmeticaproducten per dag. Uit de inhoud van onze cosmetica stromen microplastics mee het afvalwater en de bodem in. Er zijn steeds meer geluiden vanuit wetenschappers en natuur- en milieuorganisaties dat dit moet veranderen. Hoe kan het dan dat er nog steeds zoveel microplastics in omloop zijn?
In 2017 liet de VN weten dat er maar liefst 51 biljoen microplastic deeltjes in de zeeën zijn, 500 keer meer sterren in onze Melkweg. Microplastics zijn alle plastic stukjes kleiner dan 5 millimeter. Ze worden toegevoegd aan cosmetica om te helpen bij het mengen van stoffen die op zichzelf moeilijk te mengen zijn en om producten op te vullen. De associatie cosmetica met plastic roept vragen op. Wat zijn de punten van zorg?
Als microplastics eenmaal in het milieu belanden kunnen ze niet biologisch worden afgebroken. Ze hopen zich op in dieren, waaronder vis en schaal- en schelpdieren, en worden bijgevolg ook als voedsel door de mens geconsumeerd. Microplastics zijn naast in de zee ook aangetroffen in voedsel en drinkwater laat het Europese Agentschap voor Chemicaliën weten (ECHA). Microplastics krijgen op deze manier de kans om onze organen binnen te dringen. Ze komen via onze darmen in andere organen zoals longen, lever, milt en nieren terecht. Uit tests van de Plastic Soup Foundation blijkt dat wanneer je één keer anti-rimpel crème opsmeert, je 90.000 microplastics op je gezicht smeert. Het is verontrustend dat deze niet- biologisch afbreekbare materialen en de daar bijbehorende chemicaliën in het menselijk weefsel terecht komen en zich daar kunnen ophopen. We weten nog weinig over de impact van microplastics op onze gezondheid en hoe we die beter kunnen beschermen, terwijl de hoeveelheid microplastics in onze omgeving toeneemt (TNO, 2021). Bij zeedieren hebben wetenschappers al verbanden kunnen vaststellen tussen de blootstelling aan kleine stukjes plastic en onvruchtbaarheid, ontsteking en kanker. De vraag is of dat ook bij mensen zo is.
Microplastics zijn dus een terechte zorg. Zo vertelt ook Milou de Ruig van de Plastic Soup Foundation. Deze single-issue milieupartij, die plastic in het milieu probeert tegen te gaan vanaf te bron, heeft daarom een aparte campagne opgestart voor plastic in cosmetica, namelijk Beat the Microbead. Ze gaan in gesprek met cosmeticabedrijven en dat heeft ertoe gezet dat er al 448 merken strenge maatregelen hebben genomen tegenover plastic in cosmetica. Om mensen zekerheid te kunnen geven over het kopen van producten zonder microplastics hebben ze een certificaat gemaakt die een merk kan krijgen als ze producten verkopen die 100% plastic vrij zijn. “Met het certificaat willen we de bewijslast omdraaien” aldus Milou de Ruig. Inmiddels hebben ze al 100 bedrijven van het zero certificaat kunnen voorzien. De Ruig laat weten dat het voor mensen heel lastig is om te lezen of een product gezond is voor het milieu. “Als een merk ‘Love the Planet’ heet betekent niet meteen dat er geen plastics inzitten, dat maakt het verwarrend voor mensen”. Daarnaast hebben ze een app ontworpen: Beat the Microbeadapp. Met deze app kan je de ingrediënten van een product scannen en zien of er microplastics in zitten. Zo kan je verantwoord omgaan met de producten in je badkamerkastje. Bij de Plastic Soup Foundation gaat het vooral om de vervuiling van het milieu, maar hoe zit dat met de gezondheid? Het consortium MOMENTUM, een samenwerking van Health~Holland, ZonMw en TNO, steekt 5,4 miljoen in onderzoek naar de gezondheidseffecten van microplastics. Nederland is een van de eerste landen die onderzoek naar de gezondheidseffecten van microplastics financiert. Het onderzoek is dringend nodig, maar het is een mooie eerste stap laat TNO weten op de website. Het doel is om de effecten van microplastics op de gezondheid van de mens vast te stellen en uiteindelijk te voorkomen. Daarnaast doen ze ook een oproep aan betrokken partijen om te investeren in onderzoek. Om een verschil te kunnen maken is meer onderzoek nodig en samenwerking hierin in cruciaal. Microplastics kan je vergelijken met fijnstof. Ze vertonen hetzelfde gedrag. TNO heeft al eerder onderzoek gedaan naar de verspreiding van fijnstof en kunnen daarom dezelfde instrumenten opnieuw gebruiken.
We horen veel goede geluiden om microplastics aan te pakken. Milou de Ruig zegt dat het haalbaar is om plastic te bannen uit alle cosmetica. Waarom zijn er nu dan nog steeds zoveel microplastics in omloop? Voor een cosmeticabedrijf zelf kan het nog wel lastig zijn. Lush, een internationaal cosmeticabedrijf, gelooft in plasticvrije cosmetica. Ze hebben winkels geopend waar geen verpakking te zien is en werken via een nieuwe technologie aan het verminderen van plastic. Toch gebruiken ze ook plastic ingrediënten, omdat ze die ethischer vinden of effectiever. Ook zijn er nog geen harde bewijzen dat microplastics de gezondheid van de mens aantast. Voor veel cosmeticabedrijven is er dus ook geen reden om geen microplastics te gebruiken. De Nederlandse Cosmetica Vereniging vertelt dat het herformuleren van een product een tijdrovend en kostbaar proces is. Voor verschillende producten zijn er nog geen geschikte alternatieven voor microplastics. Ook mogen de nieuwe vervangers geen nieuwe of onbekende risico’s met zich meebrengen. TNO is wel bezig om nieuwe plasticmaterialen te ontwikkelen die geen risico’s met zich meebrengen. Grootste wens van Milou de Ruig is ‘beauty without plastics’. 100 merken geven al het goeie voorbeeld. Nu moeten de grote merken volgen. Unilever heeft ook merken onder zich zitten die microplastic vrij zijn. “De formule is er en ze weten hoe het moet, nu moeten ze het gaan doen” aldus de Ruig.