Reportage ~ Nederland neemt afscheid van een grootheid

Foto: Cynthia Verspeek. Mensen gooien bloemen op de rouwauto van Bibian Mentel

Ze was paralympisch snowboardster, een voorbeeld voor anderen en nog veel meer. Op maandag 28 maart zijn we in Nederland een grootheid verloren. Op 48-jarige leeftijd is Bibian Mentel overleden aan de gevolgen van haar ziekte, kanker. Op zaterdag 3 april kon iedereen afscheid van haar nemen.

Rondom het Crematorium, dat verscholen ligt tussen de bomen, wordt het steeds drukker. Het pareerterrein staat vol met auto´s en fietsen staan langs kant. Langs de weg staat het vol met mensen, sommige van hen hebben een mondkapje op en anderen hebben witte of gekleurde bloemen in hun handen. Een gevoel van verdriet hangt in de lucht terwijl alle mensen die er staan hun laatste eer aan Mentel bewijzen. In Laren werd er afscheid genomen van haar. Met duizenden mensen die een erehaag vormden kan er wel gesteld worden dat het overlijden van Mentel een grote impact op ons heeft.

Van het begin punt tot het eind punt staat de route vol met mensen langs de kant. Niet alleen vrienden, familie en kennissen zijn zaterdag langs de route te vinden. Van kleine kinderen tot volwassenen en van gezinnen tot sportverenigingen, vanuit het hele land zijn mensen afgereisd om afscheid te nemen van Mentel. De stoet die geleid wordt door de begrafenisondernemer loopt vanuit haar woonplaats Loosdrecht naar Laren waar er afscheid genomen wordt van haar. Terwijl de stoet vordert raakt de witte neus van de rouwauto langzaam bedolven onder de bloemen, zoals rozen en tulpen. Met spandoeken, snowboards en fakkels in de kleuren van de Nederlandse vlag nemen mensen op hun manier afscheid van hun held. De auto wordt onthaald met een respectvol applaus wat vaak uitloopt op een zee van tranen als de auto voorbij is.

Kort nadat Mentel overleden is, werd er online een condoleanceregister geopend, hier wordt zij onder andere omschreven als topvrouw en icoon. Ook langs de route zijn deze warme gevoelens te voelen. Zo stond ook mevrouw van Dam langs de route, op jonge leeftijd is zij in een rolstoel beland waardoor haar leven in een klap is veranderd. “Ik sta hier vandaag, omdat ik dankbaar ben dat zij heeft laten zien dat je door te vechten veel kan bereiken.” Niet alleen voor van Dam is ze een inspiratiebron, maar voor vele anderen. Toen Mentel op 27-jarige leeftijd als sportvrouw hoorde dat zij botkanker had, liet zij zien dat na de amputatie van haar been haar leven nog niet gedaan was. Uit onderzoek van het Trimbos instituut blijkt dat het kan helpen als BN’ers het gezicht worden van een merk of bijvoorbeeld een stichting, omdat ze op deze manier als rolmodel kunnen gaan dienen. Zo stond ook mevrouw van Schaik langs de weg, die haar als voorbeeld is gaan zien, nadat haar man de diagnose kanker krijgt. “Soms vind ik het best moeilijk om positief te blijven, maar als ik dan aan Mentel denk, voelt het alsof ik een beetje van haar kracht krijg en dan kan ik er weer tegenaan.”

De laatste meters zullen begeleid worden door militairen die haar in militaire ceremonie ook hun laatste eer zullen bewijzen. Zij staan, net als de rest van de mensen, te wachten op Mentel. Als de auto de bocht omgaat gaan de laatste meters van de rouwstoet in. Ineens komt de zon door en begint deze te schijnen. De sfeer slaat al gauw om, wanneer iedereen oog in oog staat met de rouwauto. Langs de kant is er een gevoel van warmte te voelen, terwijl er geapplaudisseerd wordt. Witte rozen worden boven op de andere bloemen op de motorkap gelegd. Gehandicapte mensen komen naar voren om hun bloem hieraan toe te kunnen voegen. De aanwezige pers probeert om dit op een respectvolle manier vast te leggen.

Mentel is altijd al veel in het nieuws geweest door het delen van haar ziekte. Zo staan de sociale media vol met verhalen en foto´s over Mentel. Volgens Professor Arie Dijkstra, hoogleraar psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft het omarmen van Mentel een sociaal karakter. “Doordat zij volop in het nieuws is, krijgen mensen het gevoel dat zij hier ook iets van moeten weten.  Mensen hebben de neiging om ergens bij te willen horen.” Niels Lubbers, afgestudeerd socioloog, vertelt ook dat dit komt omdat zij gezien wordt als een held. “Veel mensen kijken tegen haar op, ze heeft zo vaak kanker overwonnen. Dat is natuurlijk niet niks.” Volgens Dijkstra komt dit overeen met het feit dat mensen graag een beeld ontwikkelen tot wat ze willen zijn, dit is een vorm van emotie regulatie, waarbij mensen zich goed willen voelen. Ook speelt de zogenaamde terror managementtheorie, waarbij mensen angst hebben voor de dood, een grote rol. In coronatijd is deze angst versterkt, doordat de dood ineens dichterbij is. “Positiviteit is nodig in het leven van mensen. Mentel heeft laten zien hoe je kunt genieten, ondanks dat je weet dat de dood dichtbij is.” Hij vergelijkt het eren van Mentel met een manier om te accepteren dat de dood bij het leven hoort. Volgens Lubbers is ons gedrag richting Mentel heel natuurlijk. “Dat komt natuurlijk wel door haar persoonlijkheid. Mensen krijgen het gevoel dat zij dat ook willen, het lief zijn voor anderen.”

Als de auto bij de militairen aankomt begeleiden zij de stoet naar het Crematorium. Op maat lopen zij langs de auto, terwijl deze langzaam zijn route volgt. De rouwauto wordt gevolgd door volgauto’s, waarin de naasten van Mentel door de erehaag zijn gereden. Door de raampjes die naar beneden zijn zie je de aangeslagen gezichten van onder andere haar zoon Julian van de Kamp en haar echtgenoot Edwin Spee. Handkusjes worden hen toegeworpen, terwijl er dingen worden geroepen als “We denken aan jullie” en “Heel veel sterkte”. Edwin Spee klimt zelfs uit de auto om kushandjes terug te kunnen werpen, waardoor sommigen gauw hun tranen wegvegen en proberen om een glimlach terug te geven.

Ook bij het verliezen van een BN´er is er de mogelijkheid om verwikkeld te raken in een rouwproces. Hierbij gaat het er wel vooral om hoeveel deze persoon voor je heeft betekent. Mentel kan je bijvoorbeeld herinneren aan bepaalde dingen, waardoor het verdriet hoog op kan lopen. Zo blijkt uit onderzoek van onder andere Deborah Carr, waarin het rouwproces uitvoerig bestudeerd is. Ook blijft de trots van Mentel, de Mentelity Foundation, zonder haar doordraaien. De Foundation zet zich in voor kinderen en jongvolwassenen met een fysieke of mentale uitdaging, zoals ze zelf zeggen. Thijs Kroezen (26) is onderdeel van de Foundation. Bij Humberto vertelde hij dat hij Mentel zag als een mentor van het ziek zijn, nadat hij voor de achtste keer de diagnose kanker heeft gekregen. Op 14 april vindt er een online evenement plaats van de Foundation, die in het teken zal staan van Mentel haar leven, zodat zij nog steeds mensen kan inspireren met hoe zij in het leven stond.

Om stipt half elf maken de wolken weer plaats voor de zon en komen Edwin Spee, Julian van de Kamp en dochters het gebouw uit lopen. Ook nu staat het naast de pers vol met mensen die afscheid willen nemen van Mentel. De deur van de rouwauto gaat open, waarna er rouwboeketten uit de auto gehaald worden. Als haar kist aan de beurt is komen de militairen in mars aanlopen en tillen deze uit de auto. De kist is bedolven onder veldbloemen met alle kleuren van de regenboog. Stap voor stap brengen ze Mentel, onder applaus, naar binnen, terwijl haar gezin volgt. De deuren worden gesloten als een hoofdstuk van een boek dat uit is. “Verzamel geen bezittingen, maar herinneringen”, dit gezegde is typerend voor Mentel en we kunnen er niet omheen, ook Bibian Mentel is een herinnering geworden.