Samen sterk bij de brandweer, ongeacht geslacht
Landelijk is het gemiddelde aantal brandweervrouwen slechts zes procent, volgens een meting van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid. Er bestaan nog veel ouderwetse stereotypen dat een man beter geschikt is voor het werk als brandweer. Volgens, onder andere, de leden van de brandweerkazerne in Zeist is niks minder waar.
Ook deze woensdagavond om half zeven kan de dienst weer beginnen voor ploeg 6 van brandweerkazerne Zeist. In de keuken klinkt het geruststellende sissende geluid van bradend vlees. Mijke van Oostenbrugge, vrijwilliger bij de brandweer, staat samen met haar dochter Ronja en collega Jolanda in de keuken. Zodra de aardappels afgegoten zijn en alles gaar is schuift iedereen aan tafel om de avond te beginnen met een gezamenlijk avondmaal. “Je mag overal gaan zitten hoor behalve op de hoek, daar zit Erwin”, lacht Mijke, terwijl zij naar een plekje loopt. De geuren van aardappel, sperziebonen en worst vullen de ruimte. De borden worden volgeschept, de hete stoom dampt nog van de maaltijd af. Tijdens het avondeten wordt er besproken welke taken iedereen heeft. “Mijke, jij bent vanavond nummer 2, Richard is nummer 1”, somt Erwin de Boer, de ploegleider, van een lijstje op.
Aan tafel is ook ruimte voor andere onderwerpen. “Oh gaan we het hebben over vrouwen in de ploeg? Dan gaan Mijke en ik wel even weg”, grapt Jolanda. Waarna de tafel in lachen uitbarst. “Nee, je merkt wel verschil. Vooral in het appverkeer, het is netter geworden. Daarvoor was het wat schunniger; mannen onder elkaar.”, begint Erwin. “We zaten toen alleen nog met mannen aan de tafel. We kregen een aantal kandidaten voorgeschoteld, daar mag een ploeg dan uit kiezen. Eigenlijk is er toen unaniem voor Mijke gekozen.”, gaat hij verder. “Ik had hier al vaak ingevallen en dat was altijd wel heel gezellig”, bevestigd Mijke.
Na het eten
Als alle borden leeg zijn en de toetjes ook op zijn, perzik- of aardbeien-kersen yoghurt, wordt gezamenlijk de tafel afgeruimd. Als dit klaar is gaat iedereen zijn eigen weg. Mijke loopt naar haar kluisje om haar spullen voor de nacht alvast op haar kamer te leggen. Onderweg naar haar kamer die verderop in de gang ligt, loop je langs de douches. “Er is een mannen en een vrouwendouche, alleen op de vrouwendouche zit een slot.”, laat Mijke zien. De slaapkamer is praktisch ingericht. Het is een klein kamertje met één raampje. Naast de deur staat een bed met op het kastje aan het voeteneinde een tv. Achter het bed staat ook een bureau met stoel. Als Mijke alles heeft uitgepakt loopt zij door een hol trappenhuis naar beneden; de plek waar de kleding hangt en de brandweerwagens klaarstaan voor actie.
Buiten op het terrein is de jeugdbrandweer in de stromende regen bezig met een oefening, dit doen zij elke woensdag. Grote slangen worden over het terrein uitgerold, en later ook weer opgerold en opgeruimd. “Het is een soort scouting maar dan met brandweer thema”, vertelt Mijke trots. Haar dochter zit ook bij de jeugdbrandweer.
Nieuwe uitdaging
“Ikzelf ben brandweer geworden omdat ik echt een nieuwe uitdaging zocht. Na 17 jaar in het onderwijs kwam er een sleur in. Toen zag ik een oproep van de brandweer in de plaatselijke krant. Toen was er een oefendag, gesprek, en daarna veel testjes. Ik vond het gelijk leuk, echt praktisch bezig te zijn. Ik vind dit nu echt zo fijn. De nuchtere humor, het relativeren. Het is de balans in mijn leven dat ik even los kan laten ondanks dat je super serieus bezig bent. Ik laat hier mijn eigenschappen los die ik in het onderwijs niet kwijt kan.”
Op de bankjes voor de auto’s wordt de uitrusting klaargelegd. Van tevoren worden de auto’s nog goed nagelopen. Zo kunnen er geen verassingen verschijnen op het moment van actie. Ook de flessen lucht voor beademing tijdens rook worden altijd goed nagekeken. Een flitsend licht geeft aan dat ook de lampen van de brandweerauto goed werken. De auto wordt gestart, het ronkende geluid van de motor geeft aan dat ook deze er klaar voor is om weg te scheuren als dat nodig is. Er is een klein laddertje nodig om soepel de auto in en uit te komen. Binnenin de auto hangen veel draadjes en apparaten. Via deze apparatuur krijgen zij informatie te zien die nuttig is tijdens een uitruk. De auto is praktisch ingedeeld. “Twee voorin, 4 achterin tegenover elkaar. De teams zitten tegenover elkaar om plan van aanpak te bespreken: 1 en 2 gaan in de actie. 3 en 4 observeren”, legt Mijke de indeling van de auto uit.
Ook de pieper kan getest worden. De brandweerleden hebben allemaal een pieper bij zich. Met een luid waarschuwend gepiep, het deuntje van het piepje kun je zelf instellen, geeft de pieper aan dat hij klaar is om te alarmeren. Zodra de brandweer nodig is bij een incident gaat er een harde sirene af in de kazerne. “Je hoort tijdens het afgaan van het alarm al wat er aan de hand is. De pieper gaat meestal een paar seconde later. Als het een reanimatie is dan ga ik wel rennen. Als het voor prio 2 is, bijvoorbeeld een geparkeerde auto in de fik, loop ik gewoon door op een snel tempo. Schade aan milieu en leven/dood is prio 1”, vertelt collega Roy over opgeroepen worden met de pieper in zijn hand. Nu alles is gecontroleerd, is de ploeg er helemaal klaar voor om met zijn allen in actie te schieten.
Elkaar aanvullen
“Vrouwen zijn wel rustiger. Denken iets langer na over manier van aanpak. De mannen hier zijn allemaal wel echt doeners. Het is belangrijk dat we echt in een split second levensbepalende keuzes kunnen nemen.”, vertelt Erwin. “We vullen elkaar allemaal wel aan. Ik voel het ook wel echt zo dat mijn inbreng net zoveel waard is als die van ieder ander hier. Ik zie ook dat als ze dan stereotyperende grapjes maken over vrouwen, dat ze dan allemaal wel even kijken of het oké is.”, vult Mijke aan.
“Ik heb ook weleens, over lompe grappen gesproken, gehad dat we net een brand hadden geblust en we klaar waren om weg te gaan. Toen we weggingen riep ik ‘Fijn weekend verder hé!’, terwijl hun hele hebben en houden verbrand was”, zegt Erwin met een grinnik, alsof hij het moment weer voor zich ziet. “Ik heb dat ook weleens gehad hoor!”, zegt Mijke terwijl zij haar hand voor haar mond slaat, “Een islamitische vrouw was plotseling verlamd, dat was tijdens kerst, en moest vanuit haar huis naar buiten gehesen worden. Toen we klaar waren riep ik “Fijne feestdagen!”,
In november 2023 is er een documentaire verschenen genaamd Brandmeesters, hierin wordt door twee brandweervrouwen verklaard dat zij liever ook geen vrouwen meer bij de brandweer hebben. “Ja, die hebben wij ook gezien.”, stemmen alle leden in met afkeurende knikjes. “Ik denk dat dat wel echt ontstaan is vanuit vooroordelen dat mannen ‘sterker’ zijn maar dat hoeft helemaal niet per se. Fysiek fit zijn is niet de enige vereiste, je moet ook slim zijn en er passie voor hebben, dan komen we er wel uit.”, stelt Erwin gerust. “Het is ook wel zo dat wij elkaar echt aanvullen.”, vertelt Mijke. “Ja! Samen sterk!”, bevestigt haar collega. “We gaan met zijn zessen weg en het is de bedoeling dat we ook met dat aantal weer terugkomen.”
Oude stempel
“Op sommige kazernes hangt nog wel de oude stempel, daar zijn ze niet happig naar vrouwen. Je mag de papieren dan wel hebben maar dan kom je er niet tussen hoor. Bijvoorbeeld in Wijk bij Duurstede en Langbroek. “Ik heb daar ook mijn opleiding gedaan, dat was uhm… niet makkelijk”, vertelt Mijke. Vrouwen krijgen geen andere behandeling tijdens het selectieproces. “We moeten gewoon allemaal een fucking zware pop van 80 kilo over een aantal meter slepen.” Je moet je ook regelmatig laten keuren. Dat gaat per leeftijd. “Tot je 40e om de 4 jaar. Daarna om de 2 jaar en vanaf 50 om het jaar, maar dan hoef ik niet te oefenen. Het jaar dat je niet gekeurd wordt moet je wel oefenen.”, legt Erwin uit. De test simuleert dingen die je bij een echte uitruk kan tegenkomen. Je moet bijvoorbeeld een deur openrammen, het plafond uitstoten (met een stok tegen een bal).
Het werven van vrouwen bij de brandweer is niet per se iets waar zij heel actief mee bezig zijn. De interesse moet van beide kanten komen maar de aanmeldingen blijven laag. “Ik moet ook wel zeggen dat de brandweer naar de buitenkant een best wel gesloten organisatie is, een burger komt hier niet zomaar binnenlopen.”, bevestigd Erwin. “Meer vrouwen zouden dit mogen doen! Lekker buiten je comfortzone.”, vindt Mijke. “Ik kan me niet voorstellen dat iemand zegt dat ze liever mannen hebben, Jo en ik kunnen samen de hele wereld aan!”, eindigt zij trots.