Stop Houtrook Nu is een landelijke actiegroep van burgers die zich inzet voor een gezonde leefomgeving zonder houtrook, zowel binnen- en buitenshuis. Zij protesteerden afgelopen woensdag in Den Haag, om gehoord te worden door de overheid en burgers. Activist: ‘Houtrook is de grootste vorm van luchtvervuiling in Nederland. Veel mensen hebben er wat van gehoord maar staan er niet bij stil.’

Organisatie Stop Houtrook Nu vindt dat te weinig burgers zich bewust zijn over de gevolgen van houtstook en hoe zij deze kunnen voorkomen. Uit onderzoek van Motivacation in opdracht van Milieu Centraal, kwam naar voren dat in 2019 ongeveer zes op de tien inwoners van Nederland zeggen gezondheidsklachten te hebben als gevolg van het stoken van hout. Landelijk waren dit ruim één miljoen mensen, naar eigen zeggen. Ditzelfde blijkt uit een onderzoek van Nivel, afgelegd onder 954 longpatiënten vorig jaar. Ook wil de actiegroep dat de oplossing van deze vervuiling een probleem wordt van de Rijksoverheid, in plaats van de gemeente.

Gevaren van Houtrook

‘Houtrook produceert veel ultrafijnstof’, vertelt Inge Everhardus, arts maatschappij en gezondheid. Zij is bij het protest omdat zij de ernstige gevolgen van houtrook kent. ‘Fijnstof gaat in je longen en de bloedbanen van de organen in je lichaam.’ Everhardus legt uit dat je hierdoor problemen kan krijgen als longfalen, hoge bloeddruk en dementie. Het onderzoek Overlast door houtrook laat zien dat fijnstof van houtrook even schadelijk of soms schadelijker is dan fijnstof van andere bronnen. Onderzoek met vrijwilligers die in experimenten enkele uren zijn blootgesteld aan houtrook, toont aan dat dit kan leiden tot gezondheidsschade. Professor Lars Hein concludeert uit zijn onderzoek De Keerzijde van Houtstook in Open Haarden en Kachels dat er  jaarlijks minimaal 3000 sterfgevallen zijn als gevolg van fijnstof

‘Als je jong bent heb je nog geen klachten. Die worden pas merkbaar op latere leeftijd’, zeggen beide Everhardus en Ellens. De arts legt uit dat fijnstof ook het kind in de placenta bedreigt. ‘37 procent wordt te vroeg geboren door fijnstof’, aldus Everhardus. Hier gaat Ellens op verder. ‘Te vroeg geboren worden klinkt niet heel heftig, maar dat werkt levenslang door.’ Everhardus legt uit dat het kind hierdoor onder anderen leerproblemen of ADHD kan krijgen. ‘En daarnaast,’ zegt Ellens, ‘ontwikkelen de longen van kinderen zich niet optimaal als zij al jong blootgesteld worden aan ongezonde lucht.’

Probleem van de gemeente

Uit het onderzoek van Nivel blijkt dat bijna zeven op de tien mensen met een longziekte vinden dat gemeenten te weinig doen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Everhardus legt uit dat veel mensen zich hier niet bewust van zijn. ‘Er wordt weinig informatie gegeven over de gevolgen van het stoken van hout’, vertelt Inge. ‘Vroeger sprak de overheid wel over de overlast van de geur van houtrook, maar zij heeft nooit de effecten van houtrook laten weten.’ Demonstrant Mariel Ellens legt uit dat de gemeente nu verantwoordelijk is voor het aanpakken van de lokale vorm van vervuiling veroorzaakt door het stoken van hout. ‘Maar als de gemeenten het moeten regelen krijg je overal een verschil in aanpak’, vertelt Ellens. Zij vindt dat de overheid het zichzelf makkelijk heeft gemaakt door dit probleem naar de gemeenten te schuiven. ‘De gemeenten zijn overbelast. En daarnaast vraagt het een specifieke kennis van ambtenaren, waarvan ik merk dat zij deze niet hebben.’

Lastig om te demonstreren

Ellens legt uit dat demonstreren tegen het stoken van hout lastig kan zijn. Want naast dat Stop Houtrook Nu de overheid wil aanspreken, spreken zij ook burgers aan. ‘Bij een heleboel demonstraties wijzen we naar bedrijven, zoals Tata Steel. Maar nu vertellen wij aan de burgers dat zij zelf een hele grote vervuiler zijn.’ Everhardus legt uit dat er veel fijnstof bronnen zijn. ‘In de industrie en langs snelwegen. Maar daar zijn niet veel mensen. In woonwijken vindt ook houtstook plaats en daar zijn veel mensen.’ Ellens vertelt dat niet alleen de houtstoker zelf, maar heel de buurt blootgesteld wordt aan de schadelijke stoffen die houtstook vrij maakt. ‘Wat moeilijk is bij deze kwestie is dat het gaat om je buren. Het is lastig ze te vertellen dat je last hebt van hun houtrook.’