Niet alleen heeft de coronapandemie een impact gehad op Nederland vanuit een economisch aspect. Mensen hebben mentaal veel te verduren gekregen. Eenzaamheid, paniekaanvallen, angststoornissen, depressie, noem het maar op. Waaronder ik. Hoe ga je daar eigenlijk mee om, als er geen licht aan het einde van de tunnel is?
Het begon wat laconiek, hier in ieder geval. Er was al snel een stevige lockdown in China, waar het coronavirus, of sars-covid2, voor het eerst voorkwam. Het was in Nederland nog een beetje de ver-van-mijn-bed-show. Een van mijn klasgenoten zei lacherig: “zolang ik carnaval niet mis, is alles goed.” Little did she know. Al snel was het raak in Bergamo, een stad in Noord-Italië. Legertrucks die en masse kisten afvoerden. Vlak daarna was het ook raak in Nederland. Nederland ging een ‘intelligente lockdown’ in, zo luidde de woorden van premier Mark Rutte.
Leegte
Ik ga niet tegen mezelf liegen en zeggen dat ik het niet prima vond dat de scholen dicht zouden gaan. Online les klonk namelijk best goed. Ondertussen waren er heuse hamsterweken. Niet de hamsterweken van de reclame, maar mensen die massaal toiletpapier, brood, pasta en zeep insloegen. Gekkenwerk. Ik moest m’n moeder zelfs vragen om toiletpapier en handzeep op te sturen! Zo gek was het.
Naast het thuiswerken moesten we ook sociaal contact vermijden, waar mogelijk. Ook: reis niet naar het buitenland. Ik had al maanden geleden een solotrip naar Schotland gepland, om door de Highlands te trekken. Dat was de eerste echte tegenslag. Ik ben niet iemand die mijn hele identiteit daaraan vastplakt, maar ik ben inmiddels al 2 jaar niet meer weggeweest, behalve voor school (documentaire in Roemenië). Dus een vakantie kwam wel goed uit. Ook mijn ouders, waar ik een hechte band mee heb, heb ik zeker een half jaar niet gezien.
Depressie
In mei kon ik mijn verjaardag niet thuis in Enschede, met vrienden en familie vieren. Familie is voor mij het allerbelangrijkst. Mijn beste vrienden ken ik ondertussen al meer dan 25 jaar, familie dus.
Mijn beste vrienden wonen over het hele land. Vaak met elkaar afspreken is lastig. Eentje heeft een auto-immuunziekte, wat het voor hem zeer riskant maakt om fysiek bij elkaar te zijn. Gelukkig gamen we veel samen, dus konden we elkaar regelmatig via ‘Discord’ spreken, een online chat-programma. Maar dat is niet hetzelfde als elkaar fysiek zien.
In het jaar hiervoor heb ik veel klachten gehad met paniek- en angstaanvallen. Dat werd langzamerhand steeds erger weer. Depressie is voor mij misschien te karakteriseren als boosheid waartegen je in jezelf vecht. En je verliest keer op keer als het niet goed gaat. En goed ging het een heel lange tijd niet. In de zomer, normaal toch een periode van blijdschap, lag ik tot vijf uur ’s middags in bed, om daarna op de bank te liggen en een serie te kijken. (Ernstige) neerslachtigheid staat in het woordenboek. Die beschrijving had ik niet beter kunnen omvatten.
Toen in december een harde lockdown werd aangekondigd werd het de maanden daarop eigenlijk alleen maar erger. De dagen zouden korter moeten worden, maar ze werden alleen maar langer. Ik zat tot vier, vijf of zes uur ’s ochtends piekerend overeind in bed, zorgen te maken over de kleinste dingen. Je ogen dicht doen en slapen zit er dan niet in. Dat is de hele crux. Alleenstaanden hebben het ook over het algemeen moeilijker vergeleken met andere takken in het huishouden, blijkt uit data van het CBS. In Het Parool vertelt Tanja Traag, hoofdsocioloog bij het CBS, dat corona een grote rol daarin speelt. Scholen dicht, horeca dicht. Weinig manieren om sociaal contact op te zoeken.
Data van het CBS ondersteunt dit. Het afgelopen jaar is een steiging van 20% naar 25% te zien onder alleenstaanden, die last hebben van mentale problemen.
Datavisualisatie. Bron: CBS
Begrip
Om te begrijpen wat nou de impact van corona op onze mentale gezondheid heeft gehad, praat ik met Gerlies Bokma. Therapeut en praktijkondersteuner GGZ. Gerlies heeft veel mensen in de praktijk gehad die mede door corona enorme mentale problemen hebben gehad. “Veel mensen hebben last gekregen met problemen als stress, eenzaamheid, somberheid, depressie. Ik had een vrouw in de praktijk waarvan d’r moeder ernstig ziek werd door corona”, vertelt Gerlies. “Doordat zij dus in die beschermende kleding heeft moeten zitten, geen ondersteuning, want ze zat alleen bij haar moeder, kon ze het pas veel later bevatten dat haar moeder overleden was. Dat zijn schrijnende voorbeelden van wat deze pandemie met ons heeft gedaan.”
“Een half jaar later zit ze bij mij in de praktijk om dat helemaal opnieuw te verwerken. Dat is slechts één van de voorbeelden die ik veelvuldig meemaak hier, door corona. Het heeft zo’n ongelooflijk grote impact, dat we onszelf helemaal opnieuw moeten calibreren straks als we weer terug naar, voor zover het kan, het oude gaan. Sociaal, mentaal. We hebben onszelf geforceerd moeten afsluiten van een groot deel van ons sociaal leven.”
“Veel dingen die je eigenlijk nu moet verwerken, verlies, persoonlijke problemen, komen later gewoon keihard terug omdat we dat nu gewoon niet kunnen verwerken”, vertelt Gerlies. “Later komt het als een soort van boemerang terug en ervaar je het nog een keer. Ik kan mensen alleen maar mensen aanraden om het leven te omarmen. De kleine dingen!”
Foto: Eric Veldhausz
Dat het een impact heeft op de mentale gezondheid, wordt ook onderstreept. In België maken psychologen zich zorgen om de toekomst van jongeren, die worstelen met angst, eenzaamheid en depressieve gevoelens, blijkt uit een rondvraag van VRT NWS
Ook in Nederland is het bij jongeren een prangend vraagstuk. In Het Parool voorspelt hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Arne Popma een forse stijging in het aantal jongeren wat bij een psycholoog of psychiater loopt de komende jaren.
Ook praat ik met een lotgenoot. Pjotr van der Ley heeft tijden last gehad van depressie, en is daar zwaar aan onderdoor gegaan. Iets wat ik meer dan kan onderschrijven.
[aesop_audio src=”https://svjmedia.nl/ericveldhausz/wp-content/uploads/sites/689/2021/08/Pjotr_mixdown2.mp3″ loop=”off” viewstart=”off” viewend=”off” hidden=”off”]
Foto: Pjotr van der Ley
Geloof
Ik ben in mijn 28 jaar alles geweest. Militante atheïst, tot ‘normale’ atheïst, tot agnost. De eerste keer toen ik het gevoel kreeg dat er misschien wat meer was, was tijdens de begrafenis van mijn tante, een aantal jaar geleden. In de kerk was er een lofzang voor haar vanuit de parochie. Prachtig. Daarna heb ik er tot dit jaar niet echt bij stilgestaan. Een goede vriend van me stelde voor, nadat ik met hem over mijn depressie had gepraat, dat ik een keer de bijbel moest lezen. Ik downloadde de bijbelapp op m’n telefoon, en daar kwam ik het verhaal van Job tegen. In het kort: Geluk en welvaart zijn een bewijs van Gods beloning. En andersom natuurlijk ook. Dat raakte mij persoonlijk heel diep. Sindsdien ben ik me steeds meer gaan verdiepen en praten met Jezus. Waar ik mij persoonlijk aan vasthoud is deze vers: Niets in de hele schepping kan ons scheiden van Gods liefde (Romans 8:39 KJV). Dat klinkt nog heel gek om te zeggen voor mij. Dat zal waarschijnlijk nog wel een tijdje duren, maar dat is oké. Ik heb meer relativeringsvermogen en rust gekregen dankzij het geloof. Natuurlijk is mijn depressie niet zomaar weg, en zal dat ook niet zomaar weggaan. Dat is een traject wat jaren duurt. Gelukkig sta ik er nu ook meer open voor dan voorheen, om het te accepteren en te omarmen. God helpt daar enorm bij. Dat is de grootste stap die ik tot nu toe heb genomen, en eentje waar ik trots op mag zijn.
Sint-Barbarakerk in Bunnik – Foto: Eric Veldhausz
