Het verhaal van de pandemie kennen wel allemaal nu wel. Je zit, misschien redelijk depressief, thuis. Je gaat de ene na de andere zoom meeting in. Het is pas negen uur ‘s ochtends, maar je hebt het gevoel dat je al uren achter je laptop zit. Dit soort omstandigheden laten de gemoederen binnenshuis al snel oplopen.
Maar wat minder beschreven wordt, zijn de gemoederen buitenshuis. Tijdens het werken hoor je de buren van de kinderen tekeer gaan tegen jouw muren, hun hond legt een nummer twee in je tuin, en er komt een rioollucht via de kelder naar binnen. Dit wordt een burenruzie.
Het aantal burenruzies is omhoog gesprongen in het afgelopen jaar. Uit cijfers van het centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) bleek dat er zo’n 20.000 conflicten tussen buren waren gemeld. Dat is 2500 meer dan 2019. Uit landelijke onderzoeken blijkt dat één op de drie Nederlanders te maken heeft op woonoverlast. Echter naast deze cijfers zijn er weinig harde en landelijke aanknopingspunten voor dit onderwerp.
Hoe worden al deze gevallen opgelost? “Idealiter lossen bewoners dit onderling op”, staat er in het jaarverslag buurtbemiddeling 2020 van de gemeente Soest. Maar als dat niet lukt of kan, dan kan er buurtbemiddeling bij komen kijken. Buurtbemiddeling is in essentie een manier ‘ruziënde’ buren met elkaar te laten praten, om samen tot een oplossing te komen.
De meeste aanvragen voor buurtbemiddeling in Soest e.o. zijn afkomstig van zogenoemde “zelfmelders”. mensen die of uit zichzelf een aanvraag opsturen, of worden doorverwezen door een andere instantie.
De meest voorkomende oorzaak achter de aanvragen in geluidsoverlast.
Maar deze data is een beetje misleidend. “Het gebeurt heel vaak dat een bemiddeling in meerdere gevallen geplaatst kan komen”, zegt meneer van Hartog. Dit komt omdat veel zaken erg complex zijn en niet per se één concrete aanleiding hebben, zoals beschreven in de grafiek hieronder.
In 2020 zijn er elf gemeenten gestart met buurtbemiddeling. Met die elf komt het totaal aantal gemeenten wat gebruik maakt van buurtbemiddeling op 300. 85 procent van de Nederlandse gemeenten maakt momenteel gebruik van buurtbemiddeling.
Gek genoeg weten veel mensen niet wat buurtbemiddeling is, of dat het überhaupt bestaat. Zoals professionele bemiddelaar – ja, er zijn opleidingen voor – Aart den Hartog vertelt: “Mijn coördinator en ik staan af en toe gewoon op de markt, om ons kenbaar te maken.”
Hoe buurtbemiddeling werkt verschilt per gemeente. Er is geen overkoepelende organisatie die de regels bedenkt en handhaaft. Het is echt iets dat wordt geregeld door de lokale maatschappij. Maar om een beetje een beeld te schetsen kunnen we kijken naar hoe het in de regio Soest geregeld wordt.
Dit is hoe het in theorie werkt. Twee onpartijdige bemiddelaars komen op bezoek bij buur A (diegene die de bemiddeling heeft aangevraagd), en als dat lukt komen ze onaangekondigd op de thee bij buur B. Daarna volgen er een hele boel gesprekken, met als ultiem doel een ondertekend overeenkomst.
Maar de praktijk leert dat het niet altijd zo gaat. Neem nou bijvoorbeeld het verhaal van Dorooth Storm van ‘s Gravesande. Zij woont in een twee-onder-een-kapwoning in Baarn. Ze rook al een tijdje mysterieus rioollucht in haar huis. En toen kwam ze op een dag thuis van bridgen en hoorde ze een onwijs kabaal in haar plafond…
*Willemien en Aart zijn haar dochter en schoonzoon
Mevrouw Storm van ‘s Gravesande bij haar woning
Haar buren hadden een ongedierte plaag. Boktorren, ratten, en andere nare insecten. Dat ongedierte heeft zich van haar buren verplaatst naar haar huis. De ratten hebben in haar keukenkast uitwerpselen achtergelaten, en de boktorren en houtwormen hebben de houten balken opgegeten. “Het is een wonder dat jullie er niet doorheen gezakt zijn”, zei de ongediertebestrijder.
Haar buren leefden een tamelijk teruggetrokken bestaan, en vrijwel niemand in de buurt had contact met hen. Dus het was voor de gepensioneerde mevrouw lastig om dit probleem op te lossen: “Het punt was: hier moeten we wel even duidelijk een afspraak over maken, Maar ik wou geen ruzie, dus ik dacht hoe ga dit oplossen?”, vertelt ze. Toen kreeg mevrouw Storm van ‘s Gravesande een tip van een vriendin om dit probleem aan te kaarten bij een buurtbemiddelingscommissie…
De overeenkomst
Deze overeenkomst laat ook een minpunt van buurtbemiddeling zien: er zit geen autoriteit achter. Geen politie, geen handhaving, geen gemeente. “Soms zitten we wel in het gemeentehuis”, zegt meneer van Hartog. De overeenkomsten hebben ook geen wettelijke autoriteit. Punt vijf van de overeenkomst hierboven vermeldt duidelijk: “Nieuw apparaat wordt door de bestrijdingsdienst ingezet, zoals geleverd.” “Die zijn ze nooit komen brengen,” vertelt Mevrouw Storm van ‘s Gravesande.
Het tweede minpunt is dat er toch een flinke taboe zit op buurtbemiddeling. Zoals meneer den Hartog hier vertelt:
En het eindresultaat? Hoewel er dus een taboe lijkt te zitten op het idee van buurtbemiddeling, eindigen de meeste buurtbemiddelingen op een positieve manier, zo blijkt uit de data uit Soest.
Niet elke bemiddeling eindigt echter op een positieve manier. Mevrouw Storm van ‘s Gravesande heeft het nog altijd lastig met haar buur, die niet of nauwelijks met haar wil praten.