Little Alchemy is een spelletje waarbij het doel is om zoveel mogelijke dingen te maken uit de basiselementen lucht, vuur, aarde, en water. Met een fijn deuntje als metgezel kan je van alles maken, veen, bommen, huizen, en ga zo maar door. Maar het ding is: alles bestaat uit twee andere dingen. De combinatie van graf en land maken een kerkhof, en fossiel en tijd maken olie.
Dit is emergentie – het ontstaan van iets nieuws door de wisselwerking van vaak simpele elementen. En als je gaat kijken, kom je emergentie overal tegen.
Neem Bard, de chatbot van Google. Ingenieurs van Google ontdekten dat met zeer gebrekkige informatie over een taal, Bard de gehele taal kon begrijpen en vertalen. Waarom? Niemand die het weet. De CEO van Google, Sundar Pichai, noemt het de “zwarte doos” van artificiële intelligentie (AI). Het is zó complex, dat niemand echt snapt hoe het werkt.
In het gelinkte filmpje vergelijkt Pichai de onbekende werking van AI met de eveneens onbekende werking van het menselijk brein. Een treffende vergelijking, gezien ons begrip van de werking van ons brein ook zeer gelimiteerd is.
Het brein is een collectie van neuronen en gliacellen, heel simpel gezegd. Op zichzelf zijn deze cellen niet heel indrukwekkend, maar op een of andere manier lukt het ze om gedachten, herinneringen, emoties, et cetera te creëren. Dat is ook emergentie, de zeer georganiseerde groepering aan cellen maakt iets wat niet inherent aan henzelf is.
Weet je wat ook een goed voorbeeld van emergentie is? Jijzelf. Ja, jij ja. Jij, als mens, bent emergent en kan emergentie veroorzaken.
Om te beginnen met dat je emergent bent. Jouw lichaam is niets meer dan een verzameling aan atomen. Op zichzelf zijn die atomen niks, maar ze zijn zo geconstrueerd dat ze jou vormen. Deze atomen, in het verre verleden gepositioneerd in de harten van sterren, zijn samengekomen in het wezen dat jij bent. Inderdaad, je bent letterlijk sterrenstof. Jij bent praktisch, inter-me-galacti—.
Ten tweede, jij kan emergentie veroorzaken. Neem nou liefde. Je ontmoet iemand die je liefhebt en die jou ook liefheeft en jullie worden een stelletje. Dat is een begrip dat totaal niet uit te leggen is met jullie twee als individu. Jullie hebben het gecreëerd door verliefd op elkaar te worden. De verliefdheid, en de relatie, is emergent.
Toch een best interessante blik op het leven, hè? Je leeft op deze planeet wiens leven op miraculeuze wijze allerlei massa-extincties heeft overleefd. Sneeuwbalaarde, meteorieten, exploderende supervulkanen, en ga zo maar door. Overal om ons heen zien wij dode werelden, en toch zijn wij hier. Met sterrenstof pompende harten maken wij iets uit niks.