In dit essay zet ik uiteen waarom de filosofie nuttig is in de journalistiek. Ten eerste is het opmerkelijk dat de filosofie en de journalistiek een aantal raakvlakken hebben. Degenen die deze vakken uitvoeren, de filosofen en journalisten, staan erom bekend dat ze veel vragen stellen. De aard van deze vragen is echter anders, omdat de journalist zal vragen naar de waarheid van zaken en actualiteiten en de filosoof zich afvragen wat de waarheid is.<\/p>\n
\u201c\u2026 Om de mens te programmeren. Mensen hebben allemaal een opinie zonder dat ze daar de ingredi\u00ebnten van informatie voor hebben. Met mijn geschriften hoop ik wat ingredi\u00ebnten toe te voegen<\/em>,\u201d geeft journalist Willem Oltmans als antwoord op de vraag waarom hij journalist is geworden (Van Eijken, z.d.) Met dit citaat weergeeft Oltmans \u00e9\u00e9n van de kerntaken van de journalist.<\/p>\n Het citaat van Oltmans sluit aan op de eerste twee punten uit de Code van Bordeaux, die journalisten voorschrijft hoe ze zich op ethisch vlak te werk moeten gaan. De eerste twee punten van de Code luiden:<\/p>\n \u201c1. Eerbied voor waarheid en voor het recht van het publiek op waarheid is de eerste plicht van de journalist<\/em><\/p>\n De journalist behandelt de waarheid. Hier komt de journalistiek in het vaarwater van de filosofie, want wat is de waarheid? Hierover zijn de mening stevig verdeeld. Om een beeld te scheppen van wat de waarheid zou kunnen zijn, benoem ik in de volgende alinea\u2019s een aantal theorie\u00ebn over de waarheid van enkele filosofen.<\/p>\n Volgens Friedrich Nietzsche bestaat er niks zoals de waarheid, alleen interpretaties ervan (Prange, z.d.). Je leeft als het ware met je eigen waarheid. Nietzsche riep dat God dood was, maar dit bedoelde hij minder somber dan het klinkt. Doordat God dood was had iedereen de mogelijkheid om vrij te bestaan en zich tot een \u00dcbermensch te maken. Dit is alleen mogelijk in de filosofie van Nietzsche, want in de werkelijkheid waar wij in leven is er een samenleving met wetten, regels, normen, waarden en systemen waar we rekening mee moeten houden.<\/p>\n Nietzsche hield met zijn gedachtegang mensen dus verantwoordelijk voor hun eigen bestaan. Dit is vergelijkbaar met \u00e9\u00e9n van de kerntaken van de journalist, namelijk dat deze onafhankelijk moet werken. Nietzsche\u2019s kritiek op Kant\u2019s humanisme \u2013 dat hij vasthield aan christelijke waarden en normen \u2013 zou je als journalist kunnen gebruiken om het onafhankelijkheidsideaal na te streven. Uiteindelijk ben jij, als journalist, verantwoordelijk voor jouw werk. Volgens Nietzsche zijn we ons door Plato te veel op de idee\u00ebnwereld gaan richten, dus wat goed is om te doen. Als je als journalist van Nietzsche aanneemt dat de waarheid niet bestaat en dat jij de vrijheid hebt om te zijn wie je bent \u2013 ook op professioneel vlak \u2013 zou je juist een kritisch waarnemer van de maatschappij kunnen zijn.<\/p>\n Vergelijkbaar met een relativistische denker als Nietzsche, maar zeker niet hetzelfde, heb je scepticus R\u00e9ne Descartes. Bekend om zijn uitspraak: \u201cIk denk, dus ik besta\u201d. Sceptische denkers zoals Descartes, maar bijvoorbeeld ook Spinoza, weten alleen dat ze twijfelen aan hun eigen bestaan en maken daarvan uit dat ze dus bestaan. De werkelijkheid, of de waarheid, zou dus allemaal een fantasie van je eigen creativiteit kunnen zijn.<\/p>\n Ook deze sceptische filosofie van Descartes kan toegepast worden in de journalistiek. Juist door het besef dat jij alleen in jouw waarheid leeft, kun je je openstellen tot de waarheden en werkelijkheden van anderen. Dit biedt nieuw perspectief aan het principe van hoor en wederhoor. Aan de hand van de theorie\u00ebn van Nietzsche en Descartes, zou je kunnen stellen dat het nut van de filosofie niet pers\u00e9 voor de journalistiek is, maar voor het handelen van journalisten. Door filosofie toe te passen bij je eigen werkproces kun je als journalist tot nieuwe inzichten komen en kritisch blijven over je eigen werk.<\/p>\n Als journalisten te werk gaan met de filosofie van Nietzsche en in totale vrijheid publiceren, kan dat tot een nieuwe vorm van onafhankelijk leiden, maar het kan ervoor zorgen dat de filosofie van journalisten gaan botsen met het objectiviteitsregime dat vanuit de journalistiek wordt opgelegd. De journalist is namelijk niet objectief, maar door op bepaalde manieren te handelen (wat het objectiviteitsregime voorschotelt) kan het geleverde werk wel meer objectief zijn dan de journalist die het heeft geschreven.<\/p>\n Maar natuurlijk heeft de filosofie ook een nut voor de journalistiek in bredere zin. Volgens sommige deskundigen verkeerd de journalistiek in een crisis (HUMAN, 2017). In zijn boek \u201cDe mensen in de grot\u201d stelt Denker des Vaderlands Ren\u00e9 ten Bos dat mensen \u201chelemaal niet zitten te wachten op waarheden of feiten.\u201d (Steenhuis, 2018). \u00a0De journalistiek staat voor een uitdaging om toch, al dan niet haar eigen interpretatie van de waarheid, onder de aandacht van het publiek te brengen. Als we de waarheid voor waar aannemen, moet de journalistiek aan nog een rol voldoen, namelijk de waakhond van de democratie. Filosofie helpt de vorm te geven aan de journalistiek bij het interpreteren van de waarheid. Zo kan de journalistiek, als waakhond van de democratie, zich weer onderscheiden van de politiek waar het draait om beloftes, hyperbolen en wetten die vaststaan (Ten Hooven, 2018).<\/p>\n Van Eijken, R. (z.d.). \u201cIk moet de Militaire Willemsorde krijgen\u201d. School voor Journalistiek, Utrecht.<\/p>\n NVJ. (2016, 13 juli). Code van Bordeaux. www.nvj.nl<\/a>. Geraadpleegd \u00a0https:\/\/www.nvj.nl\/ethiek\/ethiek\/code-bordeaux<\/a><\/p>\n Prange. (z.d.). Friedrich Nietzsche. Humanistische Canon. Geraadpleegd op 27 januari 2021, van https:\/\/humanistischecanon.nl\/venster\/atheisme\/friedrich-nietzsche\/<\/a><\/p>\n Lensveld-Mulders, G. (z.d.). Ren\u00e9 Descartes, Verhandeling over de methode. Humanistische Canon. https:\/\/humanistischecanon.nl\/venster\/wetenschappelijke-revolutie\/rene-descartes-verhandeling-over-de-methode\/<\/a><\/p>\n HUMAN. (2017). \u201cHet is tijd om de journalistiek te redden\u201d. Geraadpleegd op 27 januari 2021, van \u00a0https:\/\/www.human.nl\/lees\/2017\/Zo-lossen-we-de-crisis-in-de-journalistiek-op-.html<\/a><\/p>\n Steenhuis, H. (2018, 29 maart). Denker des Vaderlands: Misschien wil het volk geen waarheid. Trouw. Geraadpleegd op 27 januari 2021, van https:\/\/www.trouw.nl\/nieuws\/denker-des-vaderlands-misschien-wil-het-volk-geen-waarheid~b8743678\/<\/a><\/p>\n\n
Bronvermelding<\/h5>\n