MIDDELBURG – Met de campagne Orange The World vragen vrouwen wereldwijd aandacht voor seksueel geweld en intimidatie. Donderdag 30 november vertelden studenten van het University College Roosevelt (UCR) zwijgend hun verhaal, tijdens een stil protest georganiseerd door actiegroep Not Your Honey. ‘’Mensen denken dat het hier niet gebeurt, omdat het toch een kleinere stad is, maar ook hier worden vrouwen lastiggevallen.’’
Bij binnenkomst in studentenmensa Elliott, waar de groep zich verzamelt voorafgaand aan het protest, worden deelnemers begroet door een stel oranje geverfde handen. De handafdrukken die vers op hun wang worden gezet, staan symbool voor de onzichtbare littekens die slachtoffers van geweld met zich meedragen. ‘’It leaves a mark’’, verklaart Paula, die ook blauwe plekken op haar kaak heeft laten schminken.
Terwijl de laatste mensen in de make-up zitten, worden de banners uitgedeeld. Er volgen instructies, waarna iedereen zijn dikke jas aantrekt, klaar om de kou tegemoet te treden. Buiten lijnen de studenten zich twee aan twee op om in een mars richting winkelstraat de Lange Delft te lopen, dwars tussen de marktkramen door. Zij aan zij staan ze tussen het winkelend publiek.
Voorbijgangers kunnen er niet omheen, daarom worden er ‘content warnings’ weergegeven. ‘’Het idee is dat veel mensen uit winkels komen lopen en hierdoor overweldigd worden. We hopen dat ze het op deze manier kunnen plaatsen. Daarnaast kunnen de teksten op de borden voor slachtoffers een herleving zijn, dat willen we voorkomen’’, vertelt Rebecca Eisenbart, die in de organisatie zit.
Zestien dagen van actie
De actie staat niet op zichzelf. Tijdens Orange The World wordt er tussen 25 november, de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen en 10 december, de internationale mensenrechtendag door het hele land actie gevoerd. Op verschillende plekken worden gebouwen of andere objecten oranje uitgelicht en er worden allerlei activiteiten georganiseerd zoals thema-avonden, tentoonstellingen en filmvertoningen.
Actiegroep Not Your Honey voert ook volop campagne en heeft een vol programma, waar het protest onderdeel van uitmaakt. Omdat het een stil protest is, zijn er twee mensen aanwezig om context te geven. ‘’Op die manier kunnen we uitleggen wat er gebeurt en waar we voor staan.’’ Dat is nodig, want het overgrote deel van de borden is Engelstalig. Daardoor is de boodschap niet voor iedereen duidelijk: ‘’Je moet drie van die borden lezen voor je überhaupt snapt waar het om gaat’’, mompelt een oudere vrouw.
Voorlichting
Dan komt er een man van middelbare leeftijd naar Rebecca toe gelopen, die een gesprekje aanknoopt. Hij geeft aan het ‘gruwelijk’ te vinden dat vrouwen met geweld te maken krijgen, maar vindt de ‘hetze’ tegen alle bekende jongens die beschuldigd worden wel een beetje ‘te ver’ gaan. ‘’Die meisjes lopen er als hoeren bij en vervolgens gaan ze mannen naaien.’’ Hij vervolgt: ‘’Mannen zijn altijd de klos en dat vind ik dubbel. Dat neemt niet weg dat er foute dingen gebeuren met vrouwen, daar ben ik echt op tegen.’’
Rebecca schiet in de verdediging: ‘’Als je naar de cijfers kijkt, zie je dat het overgrote deel van seksueel geweld door mannen wordt gepleegd.’’ Daarnaast is kleding volgens haar geen excuus om over iemands grenzen te gaan. ‘’Zelfs als ik in het kortste rokje rondloop, betekent dat niet dat ik consent geef.’’ De man weerspreekt haar, volgens hem wordt de grens om avances te maken dan dunner. ‘’Niet perse’’, antwoordt Rebecca, zelf gehuld in warme coltrui, ‘’seksueel geweld gebeurt overal, in allerlei situaties, ongeacht wat mensen dragen: pyjama’s, grote truien of werkkleding. De man laat het even bezinken en is het uiteindelijk met haar eens. Hij geeft schoorvoetend toe dat ze ‘wel een punt’ heeft.
Dergelijke ontmoetingen zijn Rebecca’s drijfveer, ondanks dat haar ogen ervan gaan rollen: ‘’We zijn hier om voorlichting te geven. Ik kon hem laten inzien dat het probleem groter is dan onze kledingstijl. Hopelijk is hij daardoor aan het denken gezet.’’
Meldingen
De slogan ‘speak up for those who can’t’ is leesbaar op de borden, maar de deelnemers zelf zwijgen. Vaak hebben slachtoffers van seksueel geweld namelijk niet de kans om zich uit te spreken. ‘’Ze worden de mond gesnoerd. Door stil te zijn, spelen we daarop in. Van de andere kant is stilte juist veelzeggend.’’
Volgens het Centrum Seksueel Geweld (CSG) krijgt 75 procent van de slachtoffers negatieve reacties als ze hun ervaring delen, wat ervoor kan zorgen dat ze er niet mee naar buiten komen. Toch steeg het aantal slachtoffers dat hulp zocht bij het CSG in 2022 met 54 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Dat wordt toegeschreven aan de onthullingen bij The Voice of Holland, waardoor er extra aandacht is gekomen voor het onderwerp.
In totaal ontvingen 15.241 slachtoffers zorg: telefonisch, via de chatfunctie of bij een van de zestien regionale CSG’s. In Zeeland hebben slechts 105 slachtoffers bij het CSG aangeklopt, waarmee het aantal meldingen relatief laag is. Een enquête gevoerd onder UCR-studenten in laat echter een ander beeld zien. Daaruit blijkt dat bijna een op de vijf weleens te maken heeft gehad met seksuele intimidatie binnen de universiteit. In de stad is dat zelfs 55,6 procent.
Incidenten
Voorbeelden van geweld of grensoverschrijdend gedrag zijn er genoeg. Catcalling (het lastigvallen van vrouwen op straat door te fluiten, roepen, knipogen, lonken of staren, red.) wordt veruit het meest genoemd. Daarnaast hebben veel studenten te maken met achtervolgingen en ongewensten aanrakingen, zoals een tik op de billen.
Zo ook de Mexicaanse Paula, die verschillende incidenten heeft meegemaakt. Bijvoorbeeld in een café, waar ze met wat vrienden de dansvloer op ging. Ze werden aangestaard en betast, waarna ze besloten om te vertrekken. Ook is ze een keer achtervolgd in het uitgaansgebied, waardoor ze niet meer alleen naar huis durft te lopen. Sindsdien gaat ze nooit later dan 1:00 naar huis. ‘’Alle dronken mensen komen de straat op zodra de bars sluiten. Voor die tijd is het redelijk rustig.’’
Ondanks dat het vooral om intimidatie gaat en niet eens zozeer om fysiek geweld, heeft het veel indruk op haar gemaakt. ‘’Veel mannen realiseren zich niet welke impact ze hebben op ons gevoel van veiligheid.’’ Ze had niet verwacht dat ze daarmee geconfronteerd zou worden Nederland, omdat het in Mexico over het algemeen veel onveiliger is. ‘’Ik dacht: in een klein stadje als dit kan me niks gebeuren.’’
Daarom is aandacht voor geweld tegen vrouwen ook in Middelburg hard nodig, vindt Eisenbart: ‘’Mensen denken dat het hier niet gebeurt, omdat het toch een kleinere stad is dan Rotterdam of Amsterdam, maar ook hier worden vrouwen lastiggevallen. Met dit protest willen we laten weten dat we ons niet veilig voelen en dat we willen dat daar iets aan gedaan wordt.’’
Maatregelen
De afgelopen jaren vonden al verschillende ontwikkelingen plaats om seksueel geweld aan te pakken. Zo werd er een regeringscommissaris Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag en Seksueel Geweld aangesteld, die in 2023 haar adviezen presenteerde in een nationaal actieprogramma. Ook wordt de Wet seksuele misdrijven, voorheen Zedenwet, gewijzigd. Zo worden meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar en is het om aanranding of verkrachting aan te tonen niet langer noodzakelijk om te bewijzen dat er sprake was van dwang, geweld of bedreiging.
In Middelburg worden ook maatregelen getroffen. ‘’We hebben een systeem opgezet waarbij er tijdens feestjes altijd mensen met lichtgevende armbanden aanwezig zijn. Zij blijven nuchter en zijn er om te helpen als je je onveilig voelt’’, verklaart Eisenbart. Daarnaast zijn de studenten in gesprek met het stadsbestuur en de horecavereniging om een ‘Ask for Angela’ project te realiseren. Daarmee zou je in een bar of restaurant bij het barpersoneel kunnen vragen naar Angela, zodat zij weten dat je in een onveilige situatie verkeert en je kunnen helpen.
Wisselende reacties
Met het protest wil Not Your Honey bovenal bewustwording creëren, tot ergernis van sommige voorbijgangers die verzuchtten dat het alweer het ‘zoveelste’ protest was. Oudere mannen trokken hun vrouw naar zich toe, anderen probeerden confrontatie te vermijden, door weg te kijken. ‘’Onze aanwezigheid riep veel ongemak op’’, erkent Paula, ‘’maar dat zorgt ervoor dat ze het onthouden.’’
‘’Gelukkig waren de meeste mensen wél blij met onze komst. Sommigen staken hun duim op of kwamen naar me toe om te zeggen dat het goed is wat we doen. Ze lazen de borden aandachtig en namen de tijd om alles in zich op te nemen. Eén vrouw werd zelfs emotioneel.’’
Gaandeweg voegen steeds meer deelnemers zich bij het gezelschap, dat uiteindelijk ongeveer veertig man telt. Na een uur loopt het protest op zijn einde en maken de studenten rechtsomkeert. Terug in de studentenmensa wordt iedereen bedankt voor zijn deelname. De banners worden weer opgeborgen en de gezichten schoongepoetst. Een iemand laat haar make-up zitten, om de rest van de dag als wandelend protest door het leven te gaan.
