De kracht van de Guernsey koe
[aesop_audio src=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/2021-06-15-13.16.43-_2_.mp3″ loop=”on” viewstart=”on” viewend=”on” hidden=”on”]
Er bestaan veel verschillende soorten melk; denk hierbij aan volle, halfvolle, magere, rauwe en ga zo maar door. Naast al deze soorten wat te verstaan is onder A1 melk, is er een stijgende lijn in de populariteit van A2 melk, ook wel ‘oermelk’ genoemd. Het is een hot-topic in de zuivelindustrie, melkveehouders en consumenten. Boer Matthijs de Haan uit Ingen wist aan een speciaal ras te komen die A2 melk produceert, namelijk de Guernsey koeien. Helemaal vanuit zuid-Engeland kwam in 2013 koe Barbara, na een reis van twee dagen, aan in de Betuwe op ecoboerderij de Haan.
[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/IMG_4004-scaled.jpg” panorama=”off” imgwidth=”45%” credit=”Foto: Jara Helms” align=”left” lightbox=”on” captionsrc=”custom” captionposition=”left” revealfx=”fromleft” overlay_revealfx=”off”]
[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/tempImagejZJRRr-scaled.jpg” panorama=”off” imgwidth=”45%” credit=”Foto: Jara Helms” align=”right” lightbox=”on” captionsrc=”custom” caption=”Guernsey koe Barbara.” captionposition=”right” revealfx=”fromright” overlay_revealfx=”off”]
Een zwarte vrachtwagen waar veel lawaai vandaan komt rijdt op een regenachtige dag in november boerderij De Haan in Ingen op. Vol verwachting kijken Matthijs de Haan en een paar genodigden toe hoe de vrachtwagen achteruit het erf op rijdt. Dit is de dag; 30 november 2013, dat de kudde Guernseykoeien voor het eerst hun hoef op Nederlandse bodem zetten. Zodra de grote zwarte klep achter van de vrachtwagen wordt opengedaan staat daar Barbara. Barbara is één van de 24 Guernseykoeien die voor A2 melk in Nederland moet gaan zorgen. Toch is Barbara niet gelijk happig op haar nieuwe woonplek zodra ze na een lange reis haar benen weer kan strekken vanuit zuid-Engeland, maar een tikje op de kont doet wonderen.
Matthijs de Haan ging in 2004 over van een reguliere boerderij naar biologische boerderij. Om ook de kwaliteit van de melk te verbeteren die bij zijn zelfvoorzienende boerderij paste, koos de Haan er in 2012 voor om een proces aan te gaan voor zijn doel; 100% A2 melk produceren. “Het proces duurde een aardig lange tijd. Alleen al de papieren regelen duurde een half jaar. Dat is niet erg, ik wist het van te voren en uiteindelijk was het het wachten waard”, aldus de Haan.
Ecologisch tintje
Zodra de zon opkomt van achter de dijk van de Neder-Rijn wordt Barbara wakker. Na een nachtje in de warme stal te hebben gelegen kiest ze ervoor om vandaag toch maar het weiland te gaan verkennen. Samen met Barbara lopen de andere dames met haar mee. De vogels fluiten en vliegen in het rond op deze vroege morgen. Ook een paar brutale spreeuwen nemen plaats op de rug van de buurvrouw van Barbara terwijl ze op de rustige morgen wakker worden en plaats hebben genomen in het gras. Na een half uurtje begint de maag toch wel te knorren en gaat Barbara op zoek naar het beste stukje gras wat er te vinden is. Door de damp is het gras nog een beetje vochtig, maar dat vindt ze heerlijk.
De kudde Guernseykoeien hebben zelf de keuze of ze binnen willen zitten of buiten in het weiland willen lopen. Toch is het niet zomaar gras en hooi wat onder andere koe Barbara binnen krijgt. Ze worden niet gevoed met ‘krachtvoer’, Matthijs de Haan heeft namelijk gekozen voor een andere manier van voeden. Het weiland van de Haan wordt bemest met stalmest, compost, Keltisch zeezout vol met mineralen – en met magnesium genaamd Zechsal. De koeien krijgen alleen gras, klaver, kruiden, hooi en luzerne, dat is een plant uit de vlinderbloemenfamilie. Ook het water is niet zomaar water; het water is gerevitaliseerd met een massa schelpkalk, aangevuld met Keltisch zeezout.
Juist aan het strooien van zeezout zit een ecologisch tintje. Op deze manier brengt De Haan alle waardevolle grondstoffen uit de oceaan weer terug. Dit zijn de grondstoffen die in de loop der jaren zijn uitgespoeld naar de zee.
De unieke melk van Barbara
Als Barabara lekker is uitgeraasd op het weiland is het weer tijd om naar binnen te gaan. Er trekt een donkere wolk over de dijk heen, dit is voor Barbara het seintje om lekker in de stal te gaan liggen. Voordat ze plaats kan nemen moet ze eerst gemolken worden. Dit doet de boer niet zelf. Barbara heeft zich in één week tijd aangeleerd om door de machine te lopen voordat ze kan gaan uitrusten.
[aesop_video src=”youtube” id=”KVH2oUzmztI” width=”45%” align=”left” caption=”Matthijs de Haan legt uit hoe de machine werkt” disable_for_mobile=”on” loop=”on” controls=”on” mute=”off” autoplay=”off” viewstart=”off” viewend=”off” show_subtitles=”off” revealfx=”fromleft” overlay_revealfx=”off”]
[aesop_video src=”youtube” id=”m3A8Rkkhi24″ width=”45%” align=”right” caption=”Hier is te zien hoe de koe gemolken wordt door de machine.” disable_for_mobile=”on” loop=”on” controls=”on” mute=”off” autoplay=”off” viewstart=”off” viewend=”off” show_subtitles=”off” revealfx=”fromright” overlay_revealfx=”off”]
Naast Guernsey koeien zijn er ook andere rassen die A2 melk produceren. Naast het ras van Koe Barbara geven ook Jersey, Blaarkop en Pahari koeien A2 melk. Er zit echter een groot verschil in A1 en A2 melk. Het is dus bekend dat koeien verschillende soorten melk geven. Dit verschil zit hem in de eiwitsamenstelling van de melk. Deze melkeiwitten zijn weer onder te verdelen in caseïne en wei. Onder deze caseïne heb je alfa, kappa en bètacaseïne. Juist in die laatste zitten twee belangrijke genetische varianten, namelijk A1 en A2 type wat is vastgesteld in het DNA van de koe. Met beide verschillende eitwit typen zijn drie varianten mogelijk die bepalen welk melk de koe produceert. Deze drie varianten bestaan uit A1/A1, A1/A2 en A2/A2.
De koeien die de variant A2/A2 produceren, zoals Guernseykoe Barbara, produceren uitsluitend melk met het A2-eiwit. Reguliere melk bevat eiwitten van zowel A1 als A2. Bij de A2 variant van Barbara ontbreekt de A1 variant. De melk van Barbara wijkt dus hiermee af van reguliere melkproducten en dat maakt haar melk uniek. Omdat de melk van Barbara zo bijzonder is, speculeren verschillende onderzoeken dat A2 melk darm problemen zou kunnen voorkomen. Echter zet onder andere het Voedingscentrum hier wel vraagtekens bij. Matthijs de Haan is wel overtuigd van zijn melk. “Je ziet dat er een verschil in de inhoud van de melk zit. Ik heb verschillende verhalen gehoord van mensen waarbij de klachten echt afnamen zoals bijvoorbeeld met een lactose-intolerantie. Ik weet bijna wel zeker dat het dus iets bereikt”, zegt de Haan.
[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/IMG_4321-scaled.jpg” panorama=”off” imgwidth=”45%” credit=”Foto: Jara Helms” align=”left” lightbox=”on” captionsrc=”custom” caption=”De A2 melk.” captionposition=”left” revealfx=”fromleft” overlay_revealfx=”off”]
[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/IMG_4324-scaled.jpg” panorama=”off” imgwidth=”45%” credit=”Foto: Jara Helms” align=”right” lightbox=”on” captionsrc=”custom” caption=”Matthijs de Haan met zijn eigen A2 melk.” captionposition=”right” revealfx=”fromright” overlay_revealfx=”off”]
Zwak Ras
Met de vleermuizen zwevend door de stal en het geloei van kudde-genoten van Barbara, kijkt ze om zich heen. Ze ziet dat de boer Matthijs langs loopt en Barbara groet hem vriendelijk. Ze loopt naar het hek toe en geeft hem met haar natte neus een tikje. Het valt haar op dat de boer goed de kudde in kijkt en de magere Mae en Lilly naar voren haalt. Er is precies te zien over hoeveel ribben beide dames beschikken. Toch is dit niet verassend voor haar, zij heeft namelijk ook niet veel vet om haar benen zitten.
Door alle lofzang over de kwaliteiten van de melk van Barbara en haar soortgenoten zijn er ook zorgpunten. De zwakke bouw van de koeien is een duidelijk kenmerk van het ras. Dit was voor Matthijs de Haan ook de reden om ze te gaan kruisen met Jersey koeien. Deze koeien zijn wat sterker en zo zorgt hij ervoor dat ze meer vet geven en een sterker ras worden. “Hierdoor zijn sommige kalfjes niet helemaal een zuiver Guernsey ras meer, maar er zat voor mij weinig op. Je kan niet veel bereiken met zwakke kalven en koeien. Dit is wel een groot nadeel van de koeien. De melk die ze geven is goed, maar ik denk dat de kwaliteit van de melk beter kan door het ras sterker te maken. Hierdoor gaat het vetpercentage ook omhoog”, zegt de Haan.
[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/IMG_4063-scaled.jpg” panorama=”off” imgwidth=”45%” credit=”Foto: Jara Helms” align=”left” lightbox=”on” captionsrc=”custom” caption=”Op de afbeelding is zichtbaar hoe mager het Guernsey ras is.” captionposition=”left” revealfx=”fromleft” overlay_revealfx=”off”]
[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/IMG_4078-scaled.jpg” panorama=”off” imgwidth=”45%” credit=”Foto: Jara Helms” align=”right” lightbox=”on” captionsrc=”custom” caption=”Op de afbeelding is zichtbaar hoe mager het Guernsey ras is.” captionposition=”left” revealfx=”fromright” overlay_revealfx=”off”]
Inmiddels zijn Barbara en haar 23 mede bewoonsters niet de enige meer die op het land van Matthijs de Haan mogen grazen. Onder andere nakomelingen Anna, Mo, Kitty en Jennifer hebben ook hun intrede gemaakt. Alleen groter dan dit wil de Haan zijn kudde niet. “Op deze manier kan ik meer aandacht geven aan de koeien die ze nodig hebben. Ik ga natuurlijk voor een sterk ras met 100% A2 melk”, zegt de Haan.
Bekendheid
De zon gaat langzaam onder in de Betuwe. Barbara ligt samen met de hele kudde in het weiland rustig aan naar de zonsondergang te kijken. Ook de boer loopt nog even langs voor een laatste check. Barbara weet dat ze zo allemaal wel naar binnen zullen gaan voor de nacht. Toch valt het haar op dat de kudde niet groter wordt en ook niet dezelfde soort kleuren als haar kudde in de weilanden om haar heen ziet. Ze voelt zich speciaal, denkt Barbara.
De kudde van Matthijs de Haan is ook speciaal. Het is de enige kudde Guernsey koeien in Nederland. De melk dat zij produceren is ook speciaal, zo blijkt uit onderzoek. De bekendheid voor de melk is namelijk nog niet heel groot.
[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/20210624085922.jpg” panorama=”off” imgwidth=”45%” align=”center” lightbox=”on” captionsrc=”custom” caption=”Cijfers uit onderzoek hoeveel respondenten bekend zijn met de A2 melk die onder andere Barbara produceert.” captionposition=”center” revealfx=”inplace” overlay_revealfx=”off”]
[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/jarahelms/wp-content/uploads/sites/596/2021/06/20210624090027.jpg” panorama=”off” imgwidth=”45%” align=”center” lightbox=”on” captionsrc=”custom” caption=”Cijfers uit onderzoek hoeveel respondenten bekend zijn met het verschil tussen A1 en A2 melk.” captionposition=”center” revealfx=”inplace” overlay_revealfx=”off”]
[aesop_content color=”#ffffff” background=”#669c35″ width=”90%” component_width=”90%” height=”60%” columns=”1″ position=”none” imgrepeat=”no-repeat” disable_bgshading=”off” floaterposition=”left” floaterdirection=”up” revealfx=”inplace” overlay_revealfx=”off” aesop-generator-content=”Verantwoording</p>
<p>In deze multimediale productie heb ik uitgelegd hoe het ervoor staat met de Guernsey koeien en hun A2 melk. Hiervoor is er gesproken met boer Matthijs de Haan op 15 juni 2021 en op 22 juni 2021. Ook is er veel informatie gehaald uit wetenschappelijke artikelen over A1 en A2 melk.</p>
<p>Er is weinig tot geen onderzoek gedaan naar het bestaan van A2 melk. Tot nu toe is er alleen onderzoek uitgevoerd naar A1 en A2 melk met betrekking tot de gezondheid van de mens. Dit is niet waar deze multimediale productie op gefocust is. Om deze reden is er gekozen voor een eigen opgestelde enquête met onderzoek. Hier is gekeken naar de populariteit van A2 melk en wat er tot nu toe bereikt is. In het totaal zijn er 20 respondenten in de leeftijdscategorie van 18 tot en met 60 jaar. De definities staan beschreven in het staafdiagram en de cijfers zijn omgezet naar procenten.</p>
<p>Tekst, beeld, audio en datavisualisatie door Jara Helms.</p>
<p>”]Verantwoording
In deze multimediale productie heb ik uitgelegd hoe het ervoor staat met de Guernsey koeien en hun A2 melk. Hiervoor is er gesproken met boer Matthijs de Haan op 15 juni 2021 en op 22 juni 2021. Ook is er veel informatie gehaald uit wetenschappelijke artikelen over A1 en A2 melk.
Er is weinig tot geen onderzoek gedaan naar het bestaan van A2 melk. Tot nu toe is er alleen onderzoek uitgevoerd naar A1 en A2 melk met betrekking tot de gezondheid van de mens. Dit is niet waar deze multimediale productie op gefocust is. Om deze reden is er gekozen voor een eigen opgestelde enquête met onderzoek. Hier is gekeken naar de populariteit van A2 melk en wat er tot nu toe bereikt is. In het totaal zijn er 20 respondenten in de leeftijdscategorie van 18 tot en met 60 jaar. De definities staan beschreven in het staafdiagram en de cijfers zijn omgezet naar procenten.
Tekst, beeld, audio en datavisualisatie door Jara Helms.
[/aesop_content]
[aesop_map height=”500px” sticky=”off”]