Nathalie oefent vierhandengebarentaal met haar moeder. Foto gemaakt door: Jasmijn Berkers
Al voor zo lang als dat Nathalie Groenendaal (20) zich kan herinneren is haar moeder deels doof en blind. Gebarentaal leerde Nathalie al sinds haar dertiende, maar dit is in de toekomst waarschijnlijk niet genoeg om met haar moeder te kunnen communiceren. Daarom oefenen ze met vierhandengebarentaal. “Soms is communiceren lastiger, maar juist extra waardevol.”
Nathalie is mantelzorger voor haar moeder, Françoise, die langzaam haar zicht en gehoor verliest door het Syndroom van Usher (een zeldzame aandoening die volgens het UMC Radboud maar zo’n 600 tot 1000 keer voorkomt in Nederland).
Moeder-dochterrelatie
“Toen ik jonger was, was mijn moeder altijd thuis als ik uit school kwam. Voor mij was dat juist een voordeel”, glimlacht Nathalie. “Nu ik wat ouder ben zorgen we steeds meer voor elkaar, dus ik ook voor haar. Dat komt doordat haar zicht en gehoor behoorlijk achteruit is gegaan in de afgelopen jaren.” Nathalie woont al een jaar niet meer bij haar ouders, maar ziet haar moeder nog drie keer per week. “Op zondag, om gewoon lekker bij te kletsen, maar ook op maandag en donderdag. Dan begeleid ik mijn moeder bij het sporten in de sportschool als personal trainer”, vertelt Nathalie. Ondertussen ziet Nathalies moeder nog maar voor zo’n 4 procent. “Dat kan soms ook voor grappige situaties zorgen”, glimlacht Nathalie. “Laatst keek mijn moeder in de sportschool door het raam: naar buiten dacht ze. Maar ze was dus per ongeluk aan het staren naar een man die aan het sporten was! Die vond dat wel een beetje apart, volgens mij.” Ook krijgen Nathalie en haar moeder één keer per twee weken les in vierhandengebarentaal. “Liever wil ik er niet aan denken, maar het kan zo zijn dat over een aantal jaar mijn moeder echt helemaal niks meer ziet of hoort,” legt Nathalie uit terwijl ze diep inademt, “daarom zijn we nu al sinds een jaar of vijf hard aan het oefenen met vierhandengebarentaal, waarbij je de gebaren voelt in plaats van ziet.” Weinig mensen kennen deze manier van gebarentaal. “Er zijn amper tolken die het kunnen. Thuis kunnen alleen mijn vader en ik het, dus dat voelt best als een grote verantwoordelijkheid. Mijn twee zussen wonen verder weg, dus zij hebben niet meegedaan met deze lessen.”
Syndroom van Usher
Doordat Nathalie en haar moeder zoveel samen doen hebben ze een hechte band. “Het is alleen echt niet zo dat altijd alles makkelijk is. Het is moeilijk om het over dingen te hebben waar ik mee zit, zoals bijvoorbeeld die verantwoordelijkheid die ik voel. Maar de communicatie is al lastig, dus ik wil haar niet nog eens extra lastigvallen met waar ik me druk om maak.” Nu kan Nathalie nog met haar moeder communiceren door hard en duidelijk te praten, en gebruikt ondersteunende gebaren. “Toch blijft het lastig verstaan voor mijn moeder, waardoor ze liever zelf aan het woord is.” Ondanks dat het moeilijker is om te communiceren, onderstreept Nathalie dat het ontzettend belangrijk is het tóch te blijven proberen: “Laatst vertelde ik mijn moeder dat ik sommige dingen lastig vind met haar te delen, omdat ik haar niet wil belasten. Toen bleek dat zij precies hetzelfde had! Soms zijn dingen wat lastiger om te delen, maar juist extra waardevol.”
Zorg dragen voor anderen
“Onbewust denk ik dat deze situatie mij erg heeft gevormd als persoon. Ik wil graag contact hebben met mensen en voor ze zorgen.” Vorig jaar is Nathalie gestopt met haar opleiding interieur. Ze is nu bezig met haar havodiploma te halen om dan door te kunnen naar het hbo. “Interieur was toch niks voor mij, ik wil mensen meer kunnen helpen. Ik ben altijd al goed geweest in mijn vrienden raad geven als ze met problemen zitten”, lacht Nathalie. “Daarom dacht mijn moeder dat toegepaste psychologie misschien iets voor mij is. Eerst dacht ik: nee joh! Ik weet toch helemaal niet hoe dat moet! Maar dat ga ik dan dus juist leren.” Nathalie denkt dat het dan wel belangrijk is om haar opleiding en privéleven los van elkaar te zien, en niet te fungeren als psycholoog voor iedereen om haar heen. “Maar ik heb er alle vertrouwen in dat ik dat ook ga leren op de opleiding. Ik ben vast niet de enige daar die daar dan mee zit.” Nathalie overweegt om gezinnen te gaan helpen die in eenzelfde situatie zitten als dat zij zit, maar haar droom is totaal wat anders: “Het liefste zou ik agenten ondersteunen als psycholoog, dat lijkt me echt heel erg gaaf.. Gelukkig hoef ik nu geen keuze te maken, maar uit eindelijk zal ik gaan voor wat ik het liefste doe, en dat raad ik iedereen aan.”