Herkenbaar? Je favoriete TikTokker deelt een nogal verontrustend “feitje”. Je vraagt je af of het waar is maar ziet door de bomen het bos niet meer in het digitale oerwoud. Tijd voor een lesje fake news.
Wat vind jij?
Je komt straks van alles te weten over nepnieuws maar wij zijn natuurlijk ook benieuwd wat jullie over dit onderwerp denken. Shien, Jonathan en Willemijn praten mee over dit thema. Laten weten wat jij vindt, dat kan! Laat je mening achter in de berichtenbox onderaan.
Shien: “Ik denk dat jongeren sneller met nepnieuws te maken krijgen omdat veel jongeren de hele dag zitten te scrollen.”
Het is niet waar…
Test je kennis
Dit is…
Antwoord
Dit is desinformatie. De influencer weet dat dit bericht niet klopt. Ook verdient de influencer geld met het verspreiden van dit bericht.
Smart op je socials
Hoe ga jij om met sociale media? Denk jij dat er veel of juist weinig nepnieuws op jouw feed voorbijkomt? En wat doe jij er aan om dat te voorkomen?
Jonathan: “Ik ben helemaal gestopt met social media. Constant de vraag om je aandacht, ik heb daar gewoon geen zin in.”
Willemijn: “Je moet realistisch blijven nadenken.”
Shien: “Ik volg niet heel veel mensen, alleen geverifieerde kanalen en niet zomaar iemand. Dus dan denk ik dat er niet heel veel nepnieuws mijn kant op komt.”
6 termen die je wilt kennen
Nepnieuws kan een bericht zijn maar ook een afbeelding of video. Je hebt er misschien weleens van gehoord: deepfake. Deepfakes zijn video’s, geluidsfragmenten en afbeeldingen die bewerkt zijn waardoor het lijkt of iemand iets gedaan of gezegd heeft wat niet echt zo is.
Dat is waarschijnlijk niet de enige term die je kent. Want wat dacht je van framing. Sarah Gagestein is framingspecialist en legt uit dat bij framing een verhaal vanuit een bepaald perspectief wordt belicht. Er wordt een stukje van de informatie gebruikt. Het is dus wel waar, maar het is slechts een deel van de informatie.
Haatspraak kan op framing lijken. Er wordt een stuk informatie uit context getrokken maar soms wordt er ook valse informatie gebruikt. Het doel van de berichten is om een persoon of groep aan te vallen. Bijvoorbeeld op grond van afkomst, godsdienst, homoseksuele geaardheid of handicap en dat is strafbaar in ons land.
Een complottheorie is een verzameling van berichtgeving die gepresenteerd wordt als de waarheid terwijl er geen wetenschappelijk bewijs voor is. Complottheorieën geven een verklaring voor bepaalde gebeurtenissen, vaak wordt een kleine groep machtige mensen aangewezen als boosdoeners. Makers en verspreiders geloven dat de informatie waar is.
Satire neemt een loopje met nieuwsgebeurtenissen of maatschappelijke ontwikkelingen. Het vergroot iets uit of geeft een vertekend beeld en is grappig bedoeld. De makers weten dat het nep is. Maar als je niet meteen begrijpt dat het grappig bedoeld is kan je denken dat de informatie klopt.
Helaas is er ook slechte of slordige journalistiek en berichtgeving waarbij bronnen niet zorgvuldig gecheckt worden of informatie verkeerd wordt geïnterpreteerd. Het hoeft niet opzettelijk te zijn, toch krijgen lezers verkeerde informatie.
Een hele hoop verschillende vormen van informatie die niet helemaal klopt of niet het hele beeld weergeeft. Laten we eens testen of jij ze uit elkaar kunt houden.
Je weet nu welke vormen je allemaal kunt tegenkomen. Toch kan het lastig zijn om een nepbericht op te sporen tussen alle berichten op je eigen socials. Milou is journalist en vertelt je hoe je factcheckt.
Ben jij kritisch of geloof je het wel?
Willemijn: “Vooral met medische informatie ben ik voorzichtig.”
Shien: Op TikTok komt veel nieuws voorbij met een stukje eigen mening erin. Dan denk ik: klopt dit of vinden ze dat?”
Jonathan: “Ik check verschillende nieuwsmedia en vergelijk ze met elkaar.”