[aesop_content color=”#ffffff” background=”#333333″ columns=”1″ position=”none” imgrepeat=”no-repeat” disable_bgshading=”off” floatermedia=”” floaterposition=”left” floaterdirection=”up” revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”][/aesop_content]

Kort na 24 februari 2022, de dag dat Rusland Oekraïne binnenviel, waren veel grote multinationals maar wat snel in hun veroordeling richting Rusland. Na anderhalf jaar oorlog zijn de meeste van die bedrijven ook zo goed als vertrokken. Toch is zo’n 32 procent van de westerse bedrijven in Rusland gebleven, blijkt uit data van de Amerikaanse universiteit Yale. Daar zitten ten minste zeventien Nederlandse bedrijven tussen, zo zitten ING en Philips bijvoorbeeld nog in Rusland. Wie vroeg in de oorlog vertrok, kon dat vertrek een stuk makkelijker realiseren, zo lijkt het.

Het van oorsprong Nederlandse, maar tegenwoordig Britse Unilever is vooralsnog ook nog niet weg uit Rusland. Toenmalig CEO Alan Jope beloofde kort na de Russische invasie dat het concern “geen voordeel” meer uit Rusland zou halen. Desondanks boekte Unilever vorig jaar een nettowinst van ruim 9,2 miljard roebel, tegen de huidige koers zo’n 92 miljoen euro. Een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor, valt te lezen in het jaarverslag.

De Nederlandse CEO Hein Schumacher noemde blijven in Rusland “de minst slechte optie”. Volgens Schumacher zouden de alternatieven – sluiten of verkoop – de Russische staatskas alleen maar meer spekken. Dat vertrekken vandaag de dag lastig is, en bedrijven soms voor dilemma’s plaatst, weet de Nederlandse ondernemer Jeroen Ketting. Hij woonde vrijwel zijn hele werkende leven in Moskou en zette daar verschillende succesvolle bedrijven op. Toen Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne binnenviel, liet hij alles achter.

Volg Jeroens reis naar en vertrek uit Rusland, deze tijdlijn beleef je beter met geluid. Tekst gaat verder onder de tijdlijn.

[aesop_timeline_stop num=”Avontuur” title=”Avontuur”]

[aesop_chapter bgtype=”video” full=”on” img=”https://youtu.be/9lgVuteLtGM” video_autoplay=”play_scroll” bgcolor=”#888888″ revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]

[aesop_timeline_stop num=”Vestigen” title=”Vestigen”]

[aesop_chapter bgtype=”video” full=”on” img=”https://youtu.be/L-bOUjCQRTw” video_autoplay=”play_scroll” bgcolor=”#888888″ revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]

[aesop_timeline_stop num=”Ondernemen” title=”Ondernemen”]

[aesop_chapter bgtype=”video” full=”on” img=”https://youtu.be/rKeA3vOU6cg” video_autoplay=”play_scroll” bgcolor=”#888888″ revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]

[aesop_timeline_stop num=”Oorlog” title=”Oorlog”]

[aesop_chapter bgtype=”video” full=”on” img=”https://youtu.be/bzI_46uhjQ0″ video_autoplay=”play_scroll” bgcolor=”#888888″ revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]

[aesop_timeline_stop num=”Vertrekken” title=”Vertekken”]

[aesop_chapter bgtype=”video” full=”on” img=”https://youtu.be/CgzABQ64c-c” video_autoplay=”play_scroll” bgcolor=”#888888″ revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]

[aesop_timeline_stop num=”Terugkeren” title=”Terugkeren”]

[aesop_chapter bgtype=”video” full=”on” img=”https://youtu.be/avt3kDT-6sI” video_autoplay=”play_scroll” bgcolor=”#888888″ revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]

[aesop_timeline_stop num=”Toekomst” title=”Toekomst”]

[aesop_chapter bgtype=”video” full=”on” img=”https://youtu.be/2tMRqyklMkI” video_autoplay=”play_scroll” bgcolor=”#888888″ revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]

Ketting herkent de strijd die westerse bedrijven moeten voeren, willen ze Rusland verlaten. De beslissing tot vertrek kwam voor Ketting en zijn vrouw al op de eerste dag van de oorlog. Ruim anderhalf jaar later is het vertrek nog steeds niet volledig afgerond. “Het is een feit dat het nu heel moeilijk is om je daar terug te trekken”, zegt Ketting. “Aan de andere kant ben ik van mening dat een heleboel bedrijven, ook Unilever, een veel hardere positie in hadden kunnen nemen. Dat hadden ze anderhalf jaar geleden moeten doen.”

Russische beperkingen

Want waar bedrijven als Starbucks en McDonalds al in een vroeg stadium waren vertrokken, bleven bedrijven als Heineken en Unilever in Rusland actief. Naarmate de oorlog vorderde, werd een vertrek door nieuwe Russische regels steeds lastiger gemaakt. Zo liep een gepland vertrek van IKEA ruim een half jaar vertraging op omdat de verkoop aan een lokale partij eerst moest worden goedgekeurd door een nieuwe speciale overheidscommissie, die toeziet op handel met door Rusland aangemerkte ‘onvriendelijke landen’.

De Amerikaanse universiteit Yale houdt bij welke bedrijven zijn vertrokken, of gebleven in Rusland. De universiteit houdt een database bij, waarin ze buitenlandse bedrijven in vijf categorieën schalen, variërend van volledig vertrokken tot doorgegaan. De lijst wordt dagelijks bijgewerkt: als een bedrijf nieuwe stappen zet tot vertrek, wordt de categorie aangepast. Als een bedrijf toch weer blijkt te verdienen in Rusland, kan een bedrijf weer dalen in categorie.

 

 

 

 

 

[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/joriksimonides/wp-content/uploads/sites/385/2023/11/per-status.png” panorama=”on” credit=”Bron: Yale School of Managment” align=”center” lightbox=”off” captionsrc=”custom” caption=”Klik op de link in bovenstaande alinea voor een interactieve visualisatie.” captionposition=”center” revealfx=”frombelow” overlay_revealfx=”off”]

Veel bedrijven zitten in een tussencategorie, omdat ze bijvoorbeeld zijn gestopt met nieuwe investeringen, maar nog wel blijven verdienen aan Rusland. Of omdat ze de activiteiten wel hebben opgeschort en daarmee geen geld meer verdienen aan Rusland, maar de onderneming nog niet volledig hebben verkocht of gesloten.

Uit de lijst met ruim 1500 bedrijven valt op te maken dat de meeste bedrijven inmiddels zijn vertrokken, of zo goed als de Russische regels toestaan zijn vertrokken. Onder de westerse bedrijven is ruim twee-derde weg uit Rusland. Uit Servië en Turkije heeft geen enkel bedrijf zich teruggetrokken uit Rusland. Landen als Bulgarije, Roemenië en Oekraïne zijn juist wel volledig weg. Twee-derde van de Nederlandse bedrijven hebben Rusland sinds 24 februari vorig jaar verlaten.

 

 

 

[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/joriksimonides/wp-content/uploads/sites/385/2023/11/per-land.png” panorama=”on” credit=”Bron: Yale School of Managment” align=”center” lightbox=”off” captionsrc=”custom” caption=”Klik op de link in bovenstaande alinea voor een interactieve visualisatie.” captionposition=”center” revealfx=”frombelow” overlay_revealfx=”off”]

Op non-actief

Ketting en zijn vrouw hebben geen van hun bedrijven verkocht. Het lukte het stel om drie van de eigen ondernemingen te liquideren, een vierde bedrijf is op papier nog steeds actief in Rusland. Het lukte ook niet om alle entiteiten van klanten te sluiten. “Je mag je bedrijf niet zomaar sluiten, daarvoor moet je toestemming vragen. Dan moet de belastingdienst eerst een audit doen, daarin vinden ze altijd wel wat. Dat doen ze om een beetje te pesten”, zegt Ketting

“In sommige gevallen raden we aan om alles maar op non-actief te zetten en te zorgen dat je geen betalingen meer ontvangt. Dat is vaak nog makkelijker dan een juridische entiteit te liquideren.”

 

 

 

 

[aesop_image img=”https://svjmedia.nl/joriksimonides/wp-content/uploads/sites/385/2023/10/IMG_2979-scaled.jpg” panorama=”on” credit=”Beeld: Jorik Simonides” align=”center” lightbox=”off” captionsrc=”custom” caption=”De Nederlandse ondernemer Jeroen Ketting woonde bijna zijn hele werkende leven in Rusland. De Russische invasie in Oekraïne besloot hem te doen vertrekken. ” captionposition=”center” revealfx=”frombelow” overlay_revealfx=”off”]

En als het dan wél lukt om een bedrijf te liquideren, of in het gunstigste geval te verkopen, dan komt dat na anderhalf jaar oorlog ook vaak met een behoorlijk kostenplaatje. Heineken zette de uittocht uit Rusland in augustus door, het bedrijf verkocht de Russische tak aan een lokale partij, voor een symbolisch bedrag van 1 euro. Het vertrek kostte het bedrijf enkele honderden miljoenen. “De eerste bedrijven hebben het nog redelijk kunnen verkopen aan hun zittende management”, zegt Ketting. “Dat mag nu niet meer.”

Onder dwang

De druk om te vertrekken is er na anderhalf jaar niet minder op geworden. De Oekraïense regering verweet Unilever het “sponsoren van de oorlog” en de kantoren van het bedrijf zijn al meermaals doelwit geweest van pro-Oekraïense demonstranten. Een vertrek lijkt op korte termijn niet in het verschiet, het bedrijf houdt inmiddels hardop rekening met een gedwongen nationalisatie. Dat overkwam Carlsberg en Danone al: die bedrijven werden afgelopen zomer gedwongen overgenomen door de Russische overheid. Ketting besluit: “Hoe langer je wacht met vertrekken, hoe duurder het wordt.”

 

 

 

[aesop_content color=”#000000″ background=”#aaaaaa” columns=”1″ position=”none” imgrepeat=”no-repeat” disable_bgshading=”off” floaterposition=”left” floaterdirection=”up” revealfx=”off” overlay_revealfx=”off” aesop-generator-content=”</p>
<p style="font-weight: 400"><strong>Verantwoording</strong></p>
<p style="font-weight: 400">De twee datavisualisaties zijn, net als de cijfers over nog actieve buitenlandse bedrijven in Rusland, afkomstig van de Amerikaanse universiteit Yale. Hoogleraar Jeffrey Sonnenfeld houdt daar, samen met zijn team, bij welke internationale bedrijven in Rusland zijn gebleven en in welke mate. De universiteit maakt daarin onderscheidt in vijf niveaus, waarbij bedrijven in niveau 5 geen enkele stappen tot vertrek hebben ondernomen en bedrijven in niveau 1 juist compleet vertrokken zijn. De definities die Yale daar zelf bij hanteert, staan onderaan.</p>
<p style="font-weight: 400">Die database met bedrijven wordt dagelijks bijgewerkt: Yale voegt waar nodig nieuwe bedrijven toe, of verandert de mate van vertrek als een bedrijf Rusland verlaat, of juist weer actiever wordt in het land. Voor dit verhaal is de stand van zaken van 31 oktober 2023 gebruikt. Op dat moment omvatte de database 1590 bedrijven uit 70 landen. Voor dit verhaal is echter een selectie gemaakt van westerse landen, omdat juist westerse bedrijven het stevigst stelling inname over een eventueel vertrek. Het begrip ‘westers’ kent wat uiteenlopende definitie, maar in dit geval wordt daaronder verstaan: alle (kandidaat)EU-lidstaten en alle NAVO-landen, aangevuld met Australië, Nieuw-Zeeland en Zwitserland.</p>
<p style="font-weight: 400">5 / Digging in: Bedrijven die in gewoon zijn doorgaan met hun normale gang van zaken in Rusland.</p>
<p style="font-weight: 400">4 / Buying time: Bedrijven die toekomstige geplande investeringen/ontwikkeling/marketingplannen uitstellen, maar ondertussen hun zaken gewoon voortzetten.</p>
<p style="font-weight: 400">3 / Scaling back: Bedrijven die een aantal belangrijke bedrijfsactiviteiten terugschroeven, maar niet allemaal.</p>
<p style="font-weight: 400">2 / Suspension: Bedrijven die de meeste of bijna alle activiteiten tijdelijk beperkt hebben, maar opties tot terugkeren openhouden.</p>
<p style="font-weight: 400">1 / Withdrawal: Bedrijven die hun Russische activiteiten volledig stopzetten of Rusland volledig verlaten.</p>
<p style="font-weight: 400"><strong>Bronvermelding tijdlijn</strong></p>
<p style="font-weight: 400">De beelden en audio uit de tijdlijn van Jeroen Ketting vallen onder Creative Commons licentie en mogen voor niet-commerciële doeleinden gebruikt worden.</p>
<p style="font-weight: 400">Audio // video:</p>
<p style="font-weight: 400">Fase 1 <a href="https://www.youtube.com/watch?v=Ysor5BnDJ_4"><strong>soundeffects</strong></a> // <strong><a href="https://www.flickr.com/photos/suratlozowick/4259062038">Surat Lozowick</a> </strong></p>
<p style="font-weight: 400">Fase 2 <a href="https://www.youtube.com/watch?v=LLvETCsr86M&t=54s"><strong>Played N Faved</strong></a> // <strong><a href="https://www.flickr.com/photos/markhillary/3309506859">Mark Hillary</a> </strong></p>
<p style="font-weight: 400">Fase 3 <strong><a href="https://www.youtube.com/watch?v=uctfgZThUs8&t=1689s">The Sound Gallery</a></strong> // <strong><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Illuminated_offices_in_Moscow_(Unsplash).jpg">Mike Kononov mikofilm</a><span class="Apple-converted-space"> </span> </strong></p>
<p style="font-weight: 400">Fase 4 <strong><a href="https://www.youtube.com/watch?v=_fXwZwTypiM">Played N Faved</a></strong> // <strong><a href="https://www.flickr.com/photos/13476480@N07/52123451020">manhhai</a></strong></p>
<p style="font-weight: 400">Fase 5 <strong><a href="https://www.youtube.com/watch?v=dv4DrUEy1IA&t=53s">Interseção Reta-Plano</a></strong> // <a href="https://www.flickr.com/photos/ministryofdefenceua/26502080194"><strong>Ministry of Defense of Ukraine</strong></a></p>
<p style="font-weight: 400">Fase 6 <strong><a href="https://www.youtube.com/watch?v=3V-pYCGx0C4">Art of Silence – by Uniq</a></strong> // <strong><a href="https://stocksnap.io/photo/airplane-window-91ZWDHRPM8">Suhyeon Choi / StockSnap</a> </strong></p>
<p style="font-weight: 400">Fase 7 <strong><a href="https://www.youtube.com/watch?v=zf41f37lzok">Keys of Moon Music</a></strong> // <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Haarlem_CityHall.JPG"><strong>Ludvig14</strong></a></p>
<p>”]

Verantwoording

De twee datavisualisaties zijn, net als de cijfers over nog actieve buitenlandse bedrijven in Rusland, afkomstig van de Amerikaanse universiteit Yale. Hoogleraar Jeffrey Sonnenfeld houdt daar, samen met zijn team, bij welke internationale bedrijven in Rusland zijn gebleven en in welke mate. De universiteit maakt daarin onderscheidt in vijf niveaus, waarbij bedrijven in niveau 5 geen enkele stappen tot vertrek hebben ondernomen en bedrijven in niveau 1 juist compleet vertrokken zijn. De definities die Yale daar zelf bij hanteert, staan onderaan.

Die database met bedrijven wordt dagelijks bijgewerkt: Yale voegt waar nodig nieuwe bedrijven toe, of verandert de mate van vertrek als een bedrijf Rusland verlaat, of juist weer actiever wordt in het land. Voor dit verhaal is de stand van zaken van 31 oktober 2023 gebruikt. Op dat moment omvatte de database 1590 bedrijven uit 70 landen. Voor dit verhaal is echter een selectie gemaakt van westerse landen, omdat juist westerse bedrijven het stevigst stelling inname over een eventueel vertrek. Het begrip ‘westers’ kent wat uiteenlopende definitie, maar in dit geval wordt daaronder verstaan: alle (kandidaat)EU-lidstaten en alle NAVO-landen, aangevuld met Australië, Nieuw-Zeeland en Zwitserland.

5 / Digging in: Bedrijven die in gewoon zijn doorgaan met hun normale gang van zaken in Rusland.

4 / Buying time: Bedrijven die toekomstige geplande investeringen/ontwikkeling/marketingplannen uitstellen, maar ondertussen hun zaken gewoon voortzetten.

3 / Scaling back: Bedrijven die een aantal belangrijke bedrijfsactiviteiten terugschroeven, maar niet allemaal.

2 / Suspension: Bedrijven die de meeste of bijna alle activiteiten tijdelijk beperkt hebben, maar opties tot terugkeren openhouden.

1 / Withdrawal: Bedrijven die hun Russische activiteiten volledig stopzetten of Rusland volledig verlaten.

Bronvermelding tijdlijn

De beelden en audio uit de tijdlijn van Jeroen Ketting vallen onder Creative Commons licentie en mogen voor niet-commerciële doeleinden gebruikt worden.

Audio // video:

Fase 1 soundeffects // Surat Lozowick

Fase 2 Played N Faved // Mark Hillary

Fase 3 The Sound Gallery // Mike Kononov mikofilm 

Fase 4 Played N Faved // manhhai

Fase 5 Interseção Reta-Plano // Ministry of Defense of Ukraine

Fase 6 Art of Silence – by Uniq // Suhyeon Choi / StockSnap

Fase 7 Keys of Moon Music // Ludvig14

[/aesop_content]