Uitgestelde chemokuren, een veel te lange wachtlijst voor huishoudelijke zorg en geen plek in een hospice in de buurt. Dat is door de afschaling in de zorg vanwege corona de bittere realiteit geweest voor Joke Klaver (82). Hoewel ze inmiddels is overleden, heeft haar schoondochter Angélique Klaver nog steeds een gevoel van onmacht: ‘’Mijn schoonmoeder is er niet meer, omdat anderen bewust niet gevaccineerd zijn’’. 

In oktober 2019 kreeg Joke uit Deventer de diagnose baarmoederkanker. Haar toenmalige huisarts sloeg maanden daarvoor al alle seinen in de wind. ‘’Er werd niet geluisterd naar Jokes klachten. Ze had vreselijke buikpijn en blaasontstekingen, later gevolgd door bloedverlies. De huisarts suste Joke en zei: ‘Het komt allemaal wel goed’. Maar het kwam niet goed’’, vertelt Angélique. Na meerdere bezoeken aan de huisarts en aandringen van haar man Cor (86) werd er dan eindelijk een echo ingepland. ‘’Hierop was niets te zien. Joke en haar man werden weer naar huis gestuurd. Pas nadat de klachten nóg serieuzer werden, kreeg ze een CT-scan. En toen was het al te laat. De dokters schrokken: er zat een tumor ter grootte van een kleine voetbal in haar buik. Van haar baarmoeder en eileiders was niets meer te zien op de scan, het was één grote bonk aan kanker’’.

‘’De huisarts zei: ‘Het komt allemaal wel goed’. Maar het kwam niet goed’’

 Tegenslagen
Maar bij deze tegenslag blijft het niet. Joke werd gelijk opgenomen in het ziekenhuis. Daar bleek dat ze ook nog een dubbele longembolie te pakken had. ‘’Joke was in de veronderstelling dat ze koorts had, griep misschien. Ze kreeg het steeds warmer en met de dag had ze steeds meer pijn op haar borst. Slapen, zitten en liggen ging op een gegeven moment niet meer’’, zegt Angélique. Joke kreeg bloedverdunners tegen de longembolieën. Hierdoor werd haar bloedverlies zo heftig, dat ze twee keer bestraald moest worden. Hierdoor stopte het bloeden en mocht Joke naar huis.

Eenmaal thuis kreeg ze de uitnodiging om aan de chemotherapie te beginnen voor de tumor in haar buik. ‘’In eerste instantie was het plan om twee sets van zes chemokuren te doen. Dan zou de tumor grotendeels weg zijn. Maar toen ze de chemokuren achter de rug had en een scan werd gemaakt om te kijken of de tumor verdwenen was, werden er uitzaaiingen ontdekt. De kanker was door haar hele lichaam verspreidt: er zaten héél veel kleine tumoren in haar longvlies, lever en ribben’’, vertelt Angélique.

Corona
Net toen de familie te horen kreeg dat Jokes kanker was uitgezaaid, kwam de coronapandemie aanwaaien. De eerstvolgende chemokuur voor Joke stond gepland in mei. ‘’De dokter belde en zei ‘Sorry, we moeten de afspraak verplaatsen’’’, vertelt Angélique. Ze was boos: ‘’De moed zakt je compleet in de schoenen. We kúnnen helemaal niet wachten, Joke moet nú behandeld worden. En dat kan nu niet omdat mensen zo nodig naar Tirol moesten om op wintersport te gaan’’.

Niet alleen Joke heeft deze tegenslagen gehad. De gevolgen van de coronapandemie op kankerpatiënten in heel Nederland zijn enorm. Niet alleen chemokuren zijn uitgesteld; volgens het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) zijn bevolkingsonderzoeken naar borst-, darm- en baarmoederhalskanker ook gestopt. Hierdoor zijn er meer dan 5.000 diagnoses gemist. Voor de meeste vormen van kanker geldt: hoe eerder het wordt ontdekt, hoe beter het kan worden behandeld. ‘’Er zijn dus duizenden mensen in Nederland die rondlopen met kanker, zonder het te weten. Allemaal ten gevolge van de coronacrisis’’, aldus IKNL in hun rapport over Covid-19 en kanker.
Daarnaast hebben veel patiënten de afgelopen maanden het ziekenhuis gemeden uit ‘corona-angst’ of omdat ze vonden dat ze met hun klachten nog wel even op behandeling kunnen wachten. Ook hierdoor zijn er maandenlang minder kankerdiagnoses gesteld dan voorheen. De gevolgen hiervan zijn in een rapport in beeld gebracht door adviesbureau Gulpa. ‘’Voor ieder sterfgeval ten gevolge van covid-19 staan veel meer doden door het uitstel van reguliere zorg’’, aldus het rapport, dat rept van ‘ongekende, disproportionele schade’. Alleen geboortes lieten zich niet tegenhouden, maar verder ondervonden alle ziekenhuisafdelingen grote gevolgen van de coronazorg, zo blijkt uit de analyse. Het aantal chemokuur-behandelingen daalde in een paar maanden tijd met 30 procent.

‘’Voor ieder sterfgeval ten gevolge van covid-19, staan veel meer doden door het uitstel van reguliere zorg’’

Palliatieve zorg
Op 15 oktober 2021 kreeg Joke te horen dat ze uitbehandeld was. Ze zou niet meer genezen. ‘’Ze kwam thuis te liggen en werd steeds zwakker. Cor nam alle zorg op zich, maar kon dit op een gegeven moment niet meer alleen. Hij heeft verschillende instanties geraadpleegd, zoals de huisarts, de WMO en Carinova, maar overal was er een enorm lange wachtlijst voor thuiszorg of huishoudelijke zorg vanwege corona. Zelfs in de hospice waren geen bedden meer vrij. We waren radeloos’’.

In onderstaand audiofragment vertelt Angélique verder over haar ervaring met het tekort in de zorg in de laatste periode van Jokes leven.