Terwijl landelijke cijfers een daling van dakloosheid laten zien, blijft Amsterdam onverminderd geconfronteerd worden met het daklozenprobleem. Het CBS rapporteerde eerder dit jaar een daling, maar organisaties zoals HVO Querido en de Regenboog Groep zien juist een tegenovergestelde trend. De hulporganisaties draaien overuren om de groeiende vraag aan te kunnen.

Eén van de redenen dat deze cijfers niet de werkelijkheid weerspiegelen, is omdat met name de ‘onzichtbare daklozen’ of ‘economische daklozen’ vaak over het hoofd worden gezien in officiële statistieken. Economische daklozen zijn lastig te identificeren, omdat ze niet aan het stereotype beeld van daklozen voldoen.

Scheiding

Iemand kan ook dakloos zijn geworden door een scheiding, of mensen die hun baan hebben verloren en de  huur niet meer kunnen betalen. Zo staan mensen die behoorlijk zelfredzaam zijn soms toch plotseling op straat. Deze mensen vallen tussen de mazen van het systeem omdat ze als ‘te zelfredzaam’ worden beschouwd. Daarnaast zijn ze niet gewend om hulp te vragen. Ze weten vaak niet hoe of waar dit kan, of ervaren te veel schaamte om ergens aan te kloppen.

Gregor vertelde eerder al aan AT5 over dat hij dakloos raakte omdat zijn moeder overleed en hij daarom het huurhuis uit moest. 

In Amsterdam worden naar schatting minstens 3000 mensen getroffen door economische dakloosheid, maar het werkelijke aantal kan nog hoger liggen vanwege de uitdagingen bij het identificeren van deze groep. De stad trekt niet alleen daklozen uit eigen land aan, maar fungeert ook als een magneet voor mensen die elders geen onderdak kunnen vinden.

Amsterdam-effect

Marieke Dwars van Veldwerk Amsterdam merkt op dat mensen vaak naar Amsterdam trekken omdat het gemakkelijker is om op straat aan geld te komen en omdat de stad betere voorzieningen heeft in vergelijking met andere plaatsen. Dit zogenaamde ‘Amsterdam-effect’ draagt bij aan de complexiteit van de dakloosheidsproblematiek in de stad.

Diverse initiatieven en organisaties in Amsterdam proberen het hoofd te bieden aan deze groeiende uitdaging. Stichting Op Weg Naar Huis en Stichting Onder de Pannen zijn enkele voorbeelden die proberen onzichtbare daklozen te ondersteunen, maar worden gehinderd door de nijpende woningcrisis. Ook Stichting Woon en bekende namen als Leger des Heils, HVO Querido en de Regenboog Groep spelen een rol in het opvangen van daklozen, zij het met beperkte capaciteit.

Claire Geene, juridisch adviseur huurrecht bij Stichting Woon heeft al veel schrijnende situaties meegemaakt in haar werk. “Er blijft mij nog altijd een verhaal bij van een moeder met een 13-jarige dochter die mij om advies vroeg. Zij moest voor een lange periode van bank naar bank verplaatsen met haar kind. Deze mensen krijgen vaak te horen dat ze toch zelfredzaam zijn, want ze hebben nog een inkomen en een sociaal netwerk waar ze op terug kunnen vallen, maar bedenk zelf maar eens als je elke keer moet aankloppen bij je vrienden en familie om met je dochter daar te kunnen slapen voor een nacht. Dat voelt vernederend en alsof je tot last bent, dus zo makkelijk als er over gedaan wordt, is dit helemaal niet”.

Aanpak

Het beleid van de gemeente Amsterdam, zoals vastgelegd in het Beleidsprogramma Aanpak Dakloosheid 2021-2025, richt zich op vroegtijdige signalering, vergroten van het aanbod aan woonoplossingen, goede ondersteuning op maat en duurzaam maatschappelijk herstel. Echter, voor economische daklozen lijkt het huidige beleid tekort te schieten.

In het onderzoek Maatwerk voor economisch daklozen wordt benadrukt dat stabiliteit in huisvesting essentieel is voor het oplossen van dakloosheid, ook bij economische daklozen. Hoewel meer begeleiding, financiële middelen en tijdelijk onderdak een stap in de goede richting kunnen zijn, is de enige duurzame oplossing dus: meer woningen en het beter verdelen van woningen.

In de podcast vertelt Claire Geene welke oplossingen er mogelijk zijn en hoor je meer over haar ervaringen met economische daklozen. Het kan volgens haar iedereen overkomen.