Frankrijk en Duitsland, de landen met de grootste agrarische sectoren van Europa, laten sinds 2017 een daling zien in de uitstoot van broeikasgassen uit de landbouw. Volgens het inventarisatierapport van het European Environment Agency uit 2022 is de landbouw verantwoordelijk voor ongeveer 11 procent van alle broeikasgasuitstoot in Europa.
Hoewel landbouw essentieel is voor de voedselproductie, draagt de sector ook bij aan luchtvervuiling, verlies van biodiversiteit en nutriëntenvervuiling. Sinds het Klimaatakkoord van Parijs in 2015, waarin 155 landen afspraken maakten om de CO2-uitstoot met 49 procent te verminderen tegen 2030, is ook de landbouwsector betrokken bij verduurzaming. De doelstelling is om in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken voor landbouw en landgebruik.
Toch blijkt een deel van de uitstoot moeilijk te vermijden. Universitair docent en expert op het gebied van voedselsystemen en klimaatverandering Prajal Pradhan legt uit: ‘Koeien, schapen, geiten en andere dieren met meerdere magen hebben een verwerking van voedsel waar methaan en stikstof vrijkomt. Dat is dus ook uitstoot van broeikasgassen. Bovendien komt veevoer vaak uit Zuid-Amerika, waarbij transport en ontbossing voor extra uitstoot zorgt.’
De meeste landen in Europa hebben hun klimaatbeleid op het klimaatakkoord aangescherpt, ook Nederland. Daarentegen blijven Nederland, Polen, Spanje en Italië op een relatief stabiel niveau hangen. Nederland heeft, ondanks kleine agrarische sector, een relatief hoge uitstoot per hectare. Dat duidt op een intensieve landbouwstructuur. Grote verminderingen van uitstoot blijven voorlopig uit.
Duitsland en Frankrijk hebben beleid ingevoerd om kunstmestgebruik te beperken en duurzame landbouw te stimuleren. Volgens Pradhan is het echter te vroeg om de resultaten daarvan terug te kunnen zien in de cijfers. ‘Als de maatregelen drastisch waren, zouden we nu al een grotere daling in de uitstoot moeten zien.
Toch scoort Euroopa gemiddeld beter dan andere werelddelen als het gaat om emissie-intensiteit in voedselproductie. Pradhan: ‘Dat komt door de technologische vooruitgang in de landbouw. Maar we produceren veel meer voedsel dan nodig. Als we onze voedselproductie meer zouden aanpassen op onze vraag, zou dat de uitstoot van broeikasgassen veel minder zijn. Dus less is more. De veedichtheid is simpelweg te hoog’, aldus Prajal Pradhan.
De huidige cijfers laten zien dat het klimaatakkoord van Parijs voorlopig nog buiten bereik ligt. Pradhan concludeert: ‘Het klimaatbeleid in Nederland is nu als dweilen met de kraan open. Er is een lekkage, klimaatverandering, in plaats van het gat te dichten gaan we het oplossen met emmers en handdoeken. We moeten het verbruik van fossiele brandstoffen terugdringen. Daardoor richten we ons nu minder op de landbouwsector en andere belangrijke sectoren die zorgen voor broeikasgassen.’
Dataverantwoording
Deze data is tot stand gekomen door middel van cijfers van Eurostat en European Environment Agency (EEA). Eurostat is het statistiekbureau van de Europese Unie. EEA levert milieudata, vaak met een focus op duurzaamheid, emissies en klimaatverandering. Eurostat en EEA zijn een onafhankelijke bureaus. Ze voeren strenge kwaliteitscontroles uit op de gegevens van de landen van Europa. Daarom kunnen de datasets betrouwbaar worden geacht.
De gebruikte data komt uit de dataset Net greenhouse gas emissions van Eurostat en Greenhouse gas emissions from agriculture van EEA. De data zijn verzameld voor de periode 2012 tot 2022 van alle landen van de Europese Unie. Hierbij zijn de gegevens van de dataset van EEA omgerekend met de gegevens van de dataset van Eurostat. Hierdoor werden de percentages van EEA nu een waarde in giga gram CO2 equivalent. De waarden zijn afgerond op hele getallen aangezien de eenheden van onwaarneembare grote zijn.
De landen zijn geselecteerd op basis van cijfers van Eurostat. Deze landen, Frankrijk, Duitsland, Polen, Italië, Spanje, Nederland en Groot-Brittannië, vertegenwoordigen in 2014 driekwart van de landbouwproductie in Europa. In 2020 is Groot-Brittannië uit de Europese Unie gestapt. Hierdoor is Groot-Brittannië niet meegenomen in het dataonderzoek.
Deze dataset geeft aan dat er ondanks het klimaatakkoord van Parijs alleen bij Duitsland en Frankrijk een kleine daling is in de uitstoot van broeikasgassen in de agrarische sector. De data is visueel gepresenteerd door de data te ordenen in Excel en te verwerken in Flourish. Met behulp van Excel is de ruwe data omgerekend en inzichtelijk gemaakt.