Op de Maliesingel in Utrecht komt van alles voorbij: scooters, hardlopers, auto’s, fietsers en motoren. Aan deze drukke straat, tussen de herenhuizen, vind je op nummer 64 het Simonshuis. Hier worden de meditatie-avonden van Op Adem gehouden: een mindfulness-community die handelt vanuit christelijke waarden. Jorn den Hertog is studentenpastoor en betrokken bij deze organisatie.
Eenmaal aangekomen bij de kapel, doet een man met grijs haar, een verrimpeld gezicht en een zwarte toga aan, open. Hij kijkt alsof hij water ziet branden. Achter hem verschijnt al snel een andere man. Dit keer is het iemand met een minder verbaasde blik. Hij heeft een snor, tatoeages en een klein ringetje in zijn oor. Hij steekt zijn hand uit en zegt: “Ik ben Jorn, fijn dat je er bent”. De kapel is een ronde, houten ruimte. De banken, muren en het plafond lijken uit hetzelfde hout te zijn gesneden. Op de vloer liggen matjes, met daarop dekens en kussens. Het lijken haast opgemaakte bedden, die allemaal in een halve cirkel liggen. “Kies maar een plekje uit”, zegt Jorn. Een aantal yogamatjes zijn al bezet, maar verderop in de ruimte is nog plek.
Jorn den Hertog (30) is predikant van de protestantse kerk, maar is al een aantal jaar werkzaam als studentenpastoor. Een beroep waar geen eenduidige beschrijving voor is. “Het kunnen een-op-een gesprekken zijn met studenten, maar ik begeleid bijvoorbeeld ook een rouwgroep. Daarnaast ben ik dus ook betrokken bij Op Adem.” Op Adem is een pioniersplek vanuit de Protestantse Kerk Nederland (PKN). Dat is een plek voor mensen die niet meer naar de kerk gaan, maar nog wel behoefte hebben aan het samenkomen. Volgens de PKN is het een nieuwe vorm van kerk-zijn.
[aesop_quote type=”block” background=”#ffffff” text=”#000000″ align=”center” size=”3″ quote=”Ik denk dat er nu meer openheid is, in het stellen van levensvragen en het onbevangen zoeken, dan vroeger.” cite=”Jorn den Hertog” parallax=”off” direction=”left” revealfx=”off”]
“Ik focus mij volledig op studenten, zij hoeven niet christelijk of gelovig te zijn”, vervolgt de studentenpastoor. “Zo lang er maar ruimte ontstaat om het te hebben over de diepere thema’s in het leven, zoals zingeving.” Het loslaten van zijn eigen geloof in zulke gesprekken vindt hij lastig, maar dat probeert de studentenpastoor wel. “Ik leg altijd eerlijk uit dat ik studentenpastoor ben, ik hou niet van gesprekken met een verborgen agenda. Ik wil ook niet het idee hebben dat mensen waarmee ik in gesprek ben, zichzelf anders moeten voordoen omdat ik dominee ben.”
Zo’n initiatief als ‘Op Adem’ vindt Jorn nodig. Het aantal gelovigen in ons land is al jaren aan het zakken. Het Sociaal Cultureel Planbureau onderzocht dat het gelovigen in ons land op dit moment in de minderheid is. Maar voor deze studentenpastoor is het niet zo belangrijk wat deze onderzoeken zeggen. “Ik denk dat er veel mensen zijn die in het midden zitten, tussen het geloven en niet-geloven in. Tuurlijk is het jammer dat de taal van het geloof niet meer bekend is bij jongeren en zij daardoor de route naar de kerk niet meer weten te vinden. Maar dit is ook een kans voor religies. Ik denk dat er nu meer openheid is, in het stellen van levensvragen en het onbevangen zoeken, dan vroeger”, zegt hij.
Dank U wel
Tegen half acht ’s avonds, stroomt de kapel van het Simonshuis vol. Wanneer alle deelnemers op een yogamatje zitten, begint de meditatie-les. Studentenpastoor Jorn doet zelf ook mee. Jan Verduijn begeleidt de meditatie en start met de eerste ademhalingsoefening: “Adem zeven seconden in, houd dit drie tellen vast en daarna blaas je alle adem in vier seconden uit. ” In de ruimte klinkt het alsof iemand meerder ballonnen laat leeglopen.
[aesop_quote type=”block” background=”#ffffff” text=”#000000″ align=”center” size=”3″ quote=”Ook na het uitgaan, tijdens het eten van een kapsalon bij ‘De Oaseboom’, worden waardevolle gesprekken gevoerd.” cite=”Jorn den Hartog” parallax=”off” direction=”left” revealfx=”off”]
Ieders unieke ademhaling is door deze oefening ineens heel duidelijk. Sommigen deelnemers ademen diep, terwijl andere meer als een opluchting klinken. Tijdens de ademhalingsoefening zegt de begeleider dat de deelnemers God mogen bedanken: “Bedank Hem voor je aanwezigheid, hier op dit moment”. In de ruimte klinkt plots gesnik en een haperende ademhaling. Over de wangen van een vrouw rollen tranen, die ze wegveegt met haar rode mouw. Jan vervolgt de meditatie met een oefening waar de deelnemers ademen op de maat van de muziek. “Wees dankbaar voor je ademhaling. Vanaf moment één dat je hier op de wereld bent adem je al, elke minuut. Dat is nog nooit gestopt”, zegt hij.
[aesop_gallery id=”658″ revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]
(tekst gaat door onder de foto’s)
Kerk of kapsalon
Het aantal jongeren dat niet naar de kerk gaat, daalt al jaren. In 2012 ging 25% van de bevolking van 15 jaar of ouder nog naar een religieuze dienst, tien jaar later is dit aantal gezakt naar 17,1%, onderzocht het Centraal Bureau voor de Statistiek. Vooral onder jongeren lijkt deze daling het grootst. Volgens Jorn hoort dat er bij: “Generaties boven ons hebben een bepaalde afkeer of liefde voor een geloof. De mensen die vroeger verplicht twee keer per week naar de kerk moesten, hebben nu zelf kinderen en laten die juist meer vrij. Deze nieuwe generatie is niet opgegroeid met een bepaalde zingeving.” Maar klagen over dat steeds minder jongeren naar de kerk komen, wil de studentenpastoor niet. “Ook na het uitgaan, tijdens het eten van een kapsalon bij ‘De Oaseboom’, worden waardevolle gesprekken gevoerd. Dan gaat het over het leven, zoals het opkrabbelen na een verbroken liefdesrelatie. Ik geloof dat er op zulke momenten ook iets gebeurt van zingeving. Zo’n gesprek vind ik belangrijker, dan dat we weer met z’n alle naar de kerk gaan.”
Alleen de wisselende ademhaling van de deelnemers en de stem van Jan vullen de ruimte nog. De balken in het houten plafond lijken op zonnestralen, maar de ruimte voelt eerder aan als een vriescel. Het is een van de eerste herfstdagen in ons land en dat is ook voelbaar in de kapel. Elke verschuiving van een been of het draaien van een hoofd, is hoorbaar. Plots klinkt er getoeter in de ruimte, dat van buiten komt. Het contrast tussen de rust hierbinnen en de drukte buiten op de singel is groot.
Bidden
Meditatie en mindfulness komen oorspronkelijk uit het boeddhisme, maar ook in christendom komen de twee naar voren. Meer dan je in eerste instantie zou denken, zegt Jorn den Hertog. “Bidden is natuurlijk ook stil worden, je gedachten ordenen en deze delen met God. Ergens is dat ook juist het luisteren naar je ziel.” Volgens Jorn zijn dat onderdelen van het christendom die overeenkomen met mindfulness. “Maar ademen kent ook een diepere betekenis in de bijbel”, vertelt hij verder. “In het verhaal van Adam en Eva, blaast God de levensadem in de neus van Adam. Het leven is die adem. In het Oude Testament, dat in het Hebreeuws is geschreven, staat het woord ‘ruach’. Dat betekent adem en geest. God is in het christendom de heilige geest. Die geest is dus adem, verweven met het menszijn. Ademen is iets goddelijks.”
[aesop_quote type=”block” background=”#ffffff” text=”#000000″ align=”center” size=”3″ quote=”Het voelde alsof ik niet meer hier was” cite=”Deelneemster ‘Op Adem'” parallax=”off” direction=”left” revealfx=”off”]
“Als je de laatste keer hebt uitgeblazen, mag je langzaam weer terug in de ruimte komen”, zegt instructeur Jan. De ogen van de deelnemers gaan langzaam open en hun voeten bewegen voorzichtig. Als iedereen weer rechtop zit, wordt er door studentenpastoor Jorn thee uitgedeeld. De condens wolkjes dansen in de kapel. Jan stelt voor om ervaringen uit te wisselen over de meditatie. Een eerste reactie van de deelnemers is er niet echt, iedereen lijkt nog bij te komen van de les. Toch steekt een vrouw haar hand op: “Ik raakte steeds afgeleid door een mug die bij mijn oor zat.” Waarop een man reageert dat hij ook last had van het vliegende beestje. “Ik wilde ‘m wegslaan, maar ik was bang dat ik de rust van iedereen zou verstoren.”
Tussen hemel en aarde
Een jonge vrouw met een paarse rok aan, biecht op dat zij in slaap is gevallen tijdens de meditatie. “Of tenminste zo voelde het”, zegt ze. Haar buurvrouw herkent dit: “Het voelde alsof ik niet meer hier was”. Meditatie-begeleider Jan opent het gesprek: “We kunnen ons dan natuurlijk afvragen; waren jullie echt aan het slapen of zweef je dan met de gedachten tussen iets in? Misschien wel tussen hemel en aarde?”