Seksuele voorlichting waarbij een doos condooms en een dildo op tafel wordt gezet. Daar moet het een keer mee afgelopen zijn, vind Janine de Ridder. In 2007 richt ze stichting Kikid op, die in het teken staat van voorlichtingen geven met een diepere laag, gegoten in een vorm van theater. Ze wil het hebben over grenzen aangeven, wat je kan doen in moeilijke situaties en de sociaal emotionele kant van seksualiteit.  Gedreven door intrinsieke motivatie stort ze haar hele hart in de stichting en dat lijkt een succes.

Ik sta te wachten voor het kantoor van Kikid als ik een vrolijke dame mijn kant op zie lopen; “Jij bent vast Nina! Wil je koffie?” Zegt Janine. Onder het genot van een bakkie koffie begint ze te vertellen over haar visie voor Kikid en hoe het allemaal begonnen is.

Achtergrond

 Janine de Ridder is geboren in Zandvoort en heeft op veel verschillende middelbare scholen gezeten in Haarlem. De kennis die ze daar heeft opgedaan over middelbare schoolculturen neemt ze mee in haar plannen voor de toekomst. Ze begint na haar middelbareschooltijd aan de studie culturele maatschappelijke vorming, daarna volgt ze een theateropleiding.

Janine: “Mijn hart lag altijd al wel bij theater, maar de mensen op die opleiding gunden elkaar weinig. Ik kwam van een hele sociale opleiding, waar mensen met je mee dachten en elkaar hielpen. Het was zo’n groot verschil. Ik heb een aantal jaar die theateropleiding gedaan en daarna ben ik bij een stichting gaan werken waar ik veel met jongeren in aanraking kwam. Ik ben altijd wel dingen met theater blijven doen, zoals theaterworkshops.”

Bij haar eerste baan ontstond het idee om seksuele voorlichting te geven op een andere manier. Een vorm van voorlichting die nog niet echt aan de orde was en misschien wel iets kon toevoegen aan het oude systeem.

Janine: “Bij stichting Meerwaarde in Hoofdorp zag ik veel meisjes van rond de dertien jaar met korte rokjes en dik opgemaakte gezichten waardoor ze eruitzagen als negentien jarigen. Maar er kwamen ook veel oudere jongens. Ik kreeg te maken met huilende meisjes met verhalen van aanranding en andere dingen en ze wisten eigenlijk niet zo goed hoe ze daarin terecht waren gekomen. Vanaf dat moment wilde ik eigenlijk iets van voorlichting geven aan ze. Toen ben ik gaan zoeken en ik kwam uit bij de GGD. We spreken nu over 15 jaar geleden, maar toen hadden ze nog echt een doos met condooms en dildo’s en dat was dan de seksuele voorlichting. Ik vond eigenlijk dat het om zoveel meer ging dan alleen dat. Het gaat over grenzen en wat je uitstraalt met kleding en dans. De sociale emotionele kant van seksualiteit.

Er was eigenlijk nergens de voorlichting te vinden die ik zocht, dus ik dacht: ‘als het er niet is, moet ik het zelf gaan maken’. Toen ben ik vrij snel met Kikid begonnen omdat ik echt een urgentie voelde. Ik kon er echt niet van slapen, het moest gewoon. Maar het was wel heel spannend, ik had mijn baan opgezegd en toen heb ik een fonds aangeschreven. Ik dacht ‘hoe mooi is het als je theater kan gebruiken als middel.’”

Repertoire Kikid

We zijn inmiddels 15 jaar verder en stichting Kikid wordt niet meer alleen gerund door Janine, maar door 7 andere medewerkers op kantoor en 22 jongeren experts. De stichting heeft zich uitgebreid naar voorlichtingen geven in de vorm van theatervoorstellingen, weerbaarheidstrainingen, projectweken, docententrainingen en ouderavonden. Hiervan zijn de theatervoorstellingen hun hoofdactiviteit. Kikid bereikt nu ongeveer 30.000 kinderen per jaar live.

De 22 jongeren experts zijn gecast op diversiteit, zodat de leerlingen zichzelf kunnen identificeren met ze. Ook worden ze opgeleid om gesprekken te voeren met leerlingen en om voorstellingen te geven over Relaties & seksualiteit, Social media & pesten, Alcohol, Geld & schulden en daar komt nog een voorstelling bij over mentale problemen. De voorstellingen zijn gericht op bewustwording.

Janine: “Het werkt goed omdat het rolmodellen zijn die het doen. We worden gevraagd op de meest moeilijke scholen en daar werkt het, omdat wij jongeren experts hebben die direct respect afdwingen in zo’n klas.

Bij de voorstellingen hebben we ervoor gekozen om een korte theaterscene te doen, dan een gesprek in groepjes, dan weer een theaterscene et cetera. Zodat leerlingen met een korte spanningsboog bij de situatie blijven.”

Theater als middel tot verbinding  

Janine: “Doordat de acteurs zich kwetsbaar durven op te stellen, krijgen ze dat ook terug van de leerlingen. Soms zie je leerlingen in het begin van de voorstelling er heel ongeïnteresseerd bij zitten, maar omdat de acteurs ook altijd een persoonlijk verhaal vertellen en zich kwetsbaar opstellen geeft dat verbinding. Wat we ze ook leren is dat eigenlijk iedereen hetzelfde is. We zien er allemaal anders uit, maar iedereen heeft dezelfde onzekerheden, dezelfde issues, dus dat verbindt ook, als je laat zien dat je allemaal een verhaal hebt.” 

Het is belangrijk dat jongeren zich kwetsbaar op kunnen stellen en kunnen verbinden in een klas. Dat blijkt uit het rapport ‘de doelmatigheid en toereikendheid van het basisonderwijs en voortgezet onderwijs’. Boven op de basiskwaliteit stelt de politiek dat scholen deze veilige setting creëren doormiddel van bijvoorbeeld burgerschapsonderwijs, anti-pestbeleid en het bewaken van veiligheid op school.

Janine: “Bij het VO praten ze niet veel over dit soort thema’s met elkaar, dus ineens moeten ze best wel veel van zichzelf laten zien. Maar als je emoties laat zien op een diepere laag krijg je verbinding. Er zijn leerlingen die voor het eerst vertellen dat ze op de basisschool heel erg zijn gepest. Vorige week was er een meisje die voor het eerst vertelde dat ze altijd al verlieft is geweest op meisjes.

Ontwikkelingen internetgebruik

Janine: “Het is enorm belangrijk dat jongeren verbinden in de huidige maatschappij, want we zitten nu allemaal in onze telefoon. Dat vind ik de grote ziekte van deze tijd.

Ik was gister op een school en onze projectleider vroeg aan de hele klas ‘word je van social media onzeker?’ De hele klas stak zijn vinger op. Dus ze worden er ook nog eens super onzeker van, want ze zien alleen maar een beeld van hele mooie mensen. En ze zijn zich er dus wel van bewust, maar ze blijven kijken. We weten zelf natuurlijk ook hoe die verslaving blijft trekken.

Ik weet er veel van omdat het mijn werk is, daarom geloof ik ook in het inzetten van positieve rolmodellen, ik hoop dat we daar een soort verandering in kunnen brengen. Maar ik vind het zelf als moeder ook ingewikkeld. Het is ook gewoon deze tijd, maar het is best wel een uitdaging.”

Uit cijfers van het CBS blijkt dat internetgebruik onder kinderen boven de 12 drastisch is toegenomen. In 2019 gebruikt 87,4% van de kinderen actief social media.

Janine: “Ik vind het wel een uitdagende tijd. Jongeren zijn echt hard tegen elkaar. Pesten was vroeger op school en wanneer je thuiskwam hielt het op. Maar nu gaat het constant door op je telefoon. Het is ook bizar hoe groot de druk is om in de klassenapp te blijven, hoe erg kinderen ook worden gepest. Maar alles gaat ook via je telefoon tegenwoordig: je schoolwerk, rooster, mededelingen et cetera.  

Burgerschapsonderwijs

Burgerschapsonderwijs is vorig jaar ter sprake gekomen toen de wet werd aangescherpt door het ministerie. Scholen zijn nu verplicht het onderwijs te geven, in tegenstelling tot de inspanningsplicht die eerst gelde. In de wet staat dat jongeren kennis moeten opdoen over de basiswaarden van de democratische rechtsstaat: vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit.

Janine: “Ik zou denk ik kijken welk onderdeel van kikid past binnen dat burgerschapsonderwijs en vervolgens met verschillende partijen samenwerken. Wij doen ook projectweek in Amsterdam, waar wij dan de projectleider zijn. We werken dan met wel 6 organisaties samen.”

Het ministerie heeft aangegeven het niet duurzaam te vinden als externe partijen burgerschapsonderwijs komen geven, omdat de school zo veel mogelijk zelfredzaam moet zijn.

Janine: “Ik vind het ook wel fijn als de docent erbij is met onze projecten. Wij komen en we gaan weer weg, maar dit zijn wel thema’s die je het hele jaar levend moet houden. Het is niet even een les en ‘nou we hebben het over verbinding en respect gehad en dat was het dan’. We geloven heilig in de doorlopende leerlijn en kikid wil daarin dé partner zijn op het gebied van weerbaarheid.”

Tot slot

In de toekomst hoopt Janine dat Kikid bij heeft kunnen dragen aan een schoolsysteem waar sociaal emotionele thema’s bovenaan staan. Ze zou een ondersteunende rol willen zijn voor scholen op het gebied van voorlichting, bewustwording en weerbaarheid.