Toen Pedro Almodovár begin 2000 gevraagd werd om het homo-erotische Brokeback Mountain te regisseren bedankte hij. Nu draait zijn antwoord op die film in de bioscoop.
Dit verhaal verscheen in de VARAgids nr. 45, 2023.
Begin jaren 2000 kreeg cineast Pedro Almodóvar het aanbod om de verfilming van Brokeback Mountain, een kort verhaal van Annie Proulx, te regisseren. Hij bedankte vriendelijk. Onlangs kwam hij met zijn eigen western, Strange way of life, over twee cowboys, volledig gekleed in mode van Saint Laurent, die een vurige affaire hebben. De film zit vol expliciete scènes, seks en lust. Almodóvar ziet het als zijn antwoord op de film die hij begin jaren 2000 nog niet wilde maken. Hij wist dat hij destijds niet de vrijheid zou krijgen om het verhaal goed te vertellen. Hij vond Hollywood nog te preuts, zeker als het ging om homoseksuele relaties.
Uiteindelijk werd Brokeback Mountain geregisseerd door Ang Lee, die een Oscar kreeg voor zijn vertelling van het tragische liefdesverhaal van Ennis del Mar (Heath Ledger) en Jack Twist (Jake Gyllenhaal). De twee mannen, gekleed in spijkerstof en altijd met cowboyhoed op, ontmoeten elkaar als ze een zomer lang schapen hoeden in de bergen van Wyoming. Het werk is zwaar, en de natuur is bruut. Als de twee een avond te veel whisky drinken bij het kampvuur weet Jack eindelijk iets los te krijgen van de uiterst gesloten Ennis, die vertelt over zijn jeugd. De twee groeien naar elkaar toe. Als ze, om de kou te weerstaan, samen een tent delen, gebeurt het: Jack pakt Ennis’ hand en leidt deze zijn slaapzak in. Ennis schrikt, en dreigt hem aan te vallen. Dan geeft hij toch toe, hun broeken gaan uit en de camera verlaat de tent, die we alleen nog van buiten krijgen te zien. De stilte van het berglandschap wordt doorbroken door kreunen en gehijg.
De scène maakte veel los bij kijkers. Zeker in Hollywood was er niet eerder een mainstreamfilm geweest die zo expliciet een liefdevolle relatie tussen twee mannen liet zien. Met uitzondering van het weinig succesvolle Making love (1982), werden homoseksuele mannen in Hollywoodfilms vaak erg vrouwelijk afgeschilderd, en anders vies, gevaarlijk of (mentaal) ziek. Zo bracht Cruising uit 1980 met in de hoofdrol Al Pacino, homomannen in de BDSM-scene in beeld als moordenaars. De film werd later gelinkt aan meerdere gevallen van anti-homo geweld. Brokeback Mountain was in die zin vernieuwend, al weet ook deze film niet helemaal los te breken van het stereotype beeld van homomannen.
Zeker Ennis heeft moeite met het rijmen van zijn mannelijkheid en zijn homoseksualiteit, die hij nooit bij naam noemt, hij noemt het enkel ‘dit ding’. Zijn frustratie komt naar buiten in fysiek geweld richting Jack en later naar zijn vrouw Alma. Het toont de innerlijke worsteling van het personage, die zich naar de buitenwereld en de kijker moet bewijzen als een ‘echte man’. De liefde tussen Ennis en Jack heeft mooie, tedere kanten, maar de mannen voeren een film lang letterlijk en figuurlijk strijd met hun identiteit. We leren dat Ennis’ angsten niet uit de lucht komen vallen. Als kind nam zijn vader hem mee om te kijken naar het gemutileerde lichaam van een homoseksuele man. Het komt overeen met het verhaal dat de film zelf ook echoot: de liefde tussen twee mannen eindigt in ellende.
Hoe anders is dat in Almodóvars Strange way of life? In de film treffen Jake (Ethan Hawke) en zijn voormalig geliefde Silva (Pedro Pascal) elkaar voor het eerst in 25 jaar. Jake, inmiddels sheriff, probeert een moord op te lossen die vermoedelijk is gepleegd door Silva’s zoon Joe. Het komt tot een confrontatie en Jake wordt neergeschoten. Silva zorgt voor de gewonde sheriff en herinnert zich dat Jake hem eens vroeg hoe twee mannen in hemelsnaam samen op een ranch zouden kunnen leven – een verwijzing naar Brokeback Mountain – en Silva vertelt hem dat ze voor elkaar kunnen zorgen. Ondanks hun conflict hebben de mannen een onmiskenbare band, en voor de kijker wordt duidelijk: misschien leven deze mannen wél nog lang en gelukkig.
Brokeback Mountain is wellicht de ultieme vertelling van de verboden liefde en de innerlijke strijd die daarbij komt kijken, en hierdoor creëerde de film een podium voor vernieuwende, vrolijkere en hoopvollere verhalen over de liefde tussen twee mannen. Anno 2023 heeft het narratief over homomannen op tv en in films steeds vaker een goed einde. Netflix-hit Sex education laat tal van LHBT-personages zien die een gelukkig leven leiden, ondanks, of misschien juist wel dankzij, hun identiteit. Hun verhalen gaan al lang niet meer alleen over hun geaardheid. De populariteit van de serie laat zien hoe de mentali- teit van kijkers ten opzichte van deze personages veranderd is. Door deze ontwikkelingen kon Almodóvar ook eindelijk zijn, losjes op het verhaal van Annie Proulx gebaseerde, film maken.
