Een geslaagde missie om persoonlijke trauma’s in beeld te brengen

Dit is een eerder verschenen artikel. Bekijk het origineel hier.

Blootgelegd is een boek met 30 verhalen, waarin traumatische gebeurtenissen in beeld worden gebracht door middel van interviews en portretten. Schrijfster en docente Marijke Kolk vertelt mij alles over het schrijven van het boek in samenwerking met psychologe Margriet Wentink en 30 studenten van de Hogeschool Utrecht.

Marijke Kolk: ‘’Het idee ontstond zo’n twee jaar geleden. Ik zat samen met Margriet Wentink aan tafel. Margriet is psychologe waar ik in het verleden al mee heb gewerkt. Voor het Algemeen Dagblad interviewde ik regelmatig mensen in het kader van psychologie, mensen met een bijzonder verhaal. Zo kwamen we op het idee om een bundel te maken van verhalen over verschillende traumatische gebeurtenissen. Aansluitend leek het me ook mooi dit te kunnen combineren met studenten, dus ben ik op de coördinator van de honours projecten op de Hogeschool Utrecht afgestapt. Die was gelijk enthousiast over het idee.

Het project voor de tweedejaarsstudenten Journalistiek was zeker niet makkelijk. Die tweedejaars die al zo’n heftig onderwerp gaan behandelen. Bij het opzetten van de cursus hebben we bij de lessencyclus bewust nagedacht over de psychologische steun en hulp bij de studenten. Dat was meer het aandeel van Margriet, haar tak. Ik heb me meer gefocust op het begeleiden van de interviews, hoe ze die het beste leren afnemen.

Wat ik bijzonder vond, was dat alle studenten zelf iemand benaderd hebben. Ik had vooraf een map met een lijst van personen die een traumatische gebeurtenis hadden meegemaakt. Achteraf heeft elke student zelf iemand gevonden, ze kenden allemaal wel iemand die iets had meegemaakt. Een aantal studenten zijn tijdens de cursus afgehaakt. Voor hen was het toch te heftig, te moeilijk. Die verhalen zijn er dan ook niet in gekomen. De studenten die het hebben afgemaakt, ja die vonden het ook wel erg moeilijk. Maar daarom hebben we ook juist in de lessen ruimte gemaakt voor  extra begeleiding. Hoe ging het gesprek? Wat doe je als interviewer wanneer iemand gaat huilen?

Ons boek is niet geschreven in één thema, maar betrekt zich op een breder spectrum. Van oorlogstrauma tot een verloren kind. Iedereen heeft wel iemand in zijn omgeving die zo’n nare gebeurtenis meegemaakt kan hebben, maar er lijkt nog een taboe op te rusten. Onze missie is om het juist bespreekpaar te maken, want iedereen heeft wel iets traumatisch meegemaakt en daar kun je elkaar ook in vinden.

Wat we terugkregen, en dat ontroerde mij enorm, was dat studenten mij vertelden: ‘ik ben door dit project niet alleen als journalist gegroeid, maar ook als mens’. Dat is precies wat Margriet en ik wilden bereiken, dat de studenten zich ontwikkelen maar ook zien wat er in de samenleving speelt. Het boek ligt in alle bibliotheken en we merken dat het veel verkocht wordt door hulpverleners en bijvoorbeeld mensen die de oorlog hebben meegemaakt. Dit hadden we ook wel verwacht, maar we zijn ook heel trots dat we mensen hebben bereikt die er niet op het eerste moment een connectie mee hebben. Mensen kunnen er herkenning in vinden, ook mede door de toevoeging van de feiten na ieder verhaal. De gebeurtenissen worden dan gekoppeld aan relevante literatuur of films.

Een verhaal wat me ontzettend is bijgebleven gaat over twee ouders die hun jonge dochtertje hebben verloren ten gevolge van koolstofmonoxidevergiftiging. Ze was aan het spelen bij een vriendinnetje in bad toen het mis is gegaan. Zo’n verhaal doet me erg denken aan mijn eigen stiefdochtertje en dan komt het heel erg dichtbij.  Ik denk dat dat ook de impact van het boek laat zien en de boodschap die het meebrengt.

Als ik het boek nog eens mocht schrijven, zou ik er niets aan veranderen. Ik ben echt heel erg trots hoe we samen met de studenten zo’n mooie bundel hebben kunnen neerzetten en de verhalen zo mooi in beeld hebben kunnen brengen.”