Beeld: Roos Verbrugh | Kaylee (21) krijgt 0,5 mg aan lipfillers geïnjecteerd.

Gez(w)icht? Jonge meisjes massaal aan de botox en fillers.

Al jaren neemt het aantal cosmetische ingrepen onder jongeren flink toe. Uit onderzoek van het Erasmus MC bleek dat in 2016,  1 op de 49 vrouwen een fillerbehandeling ondergingen. Social media, influencers en modebladen hebben grote invloed op het schoonheidsideaal en daarmee ook op het zelfbeeld van jonge vrouwen. Is dat dat beeld, dat online gecreëerd wordt, wel echt? Waar ligt de balans tussen gezond en mooi, doen we het nog wel voor onszelf?

Schoonheidsidealen vloeien voort uit de mode-industrie, en in de 21^e eeuw spelen sociale media bij de verspreiding van die idealen een grote rol. Met name onder jonge meisjes heerst veel onvrede over het lichaam. Mensen hebben de innerlijke drang om zich te vergelijken met elkaar, blijkt uit onderzoek van Festinger in 1954. Het schoonheidsideaal, vertoond op social media, zet aan tot vergelijking en veroorzaakt zo onvrede. Dat mensen hun uiterlijk proberen te veranderen naar aanleiding van deze idealen, dat is niets nieuws. De grootste ontwikkelingen in de make-up industrie vonden plaats na de opkomst van de filmindustrie in Hollywood, in 1900. In 1907 bracht Eugene Schueller, oprichter van L’Oréal, de eerste synthetische haarverf op de markt en in 1914 volgde TJ Williams met de eerste mascara. Na de eerste wereldoorlog volgden trends als rode lippenstift, donkere oogschaduw en rode nagellak. Honderd jaar later zijn die beauty-trends nog steeds aanwezig. In recente trends ligt veel nadruk op huidproducten, volle wenkbrauwen, gebleekte tanden en ontstaat ook vraag naar biologische en dierproefvrije make-up blijkt uit onderzoek van Leonard in 2011. In 1987 werd ontdekt dat de chemische stof botulinetoxine, ook wel ‘botox’, een effectief middel is tegen rimpels. Door technologische ontwikkelingen wordt steeds meer mogelijk. Cosmetische behandelingen worden daarnaast steeds betaalbaarder en toegankelijker. Niet alleen bij medische klinieken, maar ook bij de schoonheidsspecialiste kan een botoxbehandeling of filler worden uitgevoerd.

‘Ik heb lipfillers genomen omdat ik hele dunne, smalle lippen had. Best gek, want 5 jaar geleden hoorde je nog niemand over lipfillers. Op een gegeven moment zag ik influencers het veel promoten, ik kreeg constant voor/na foto’s op mijn Instagram timeline. Dat zag er toch wel mooi, natuurlijk uit, dus ik ging steeds meer klinieken volgen die zulke behandelingen uitvoeren. De eerste keer heb ik het stiekem gedaan.’ vertelt Laura (20). Ook Roos (19) was vroeger niet onzeker over haar lippen; ‘Het ging me opeens opvallen. Als ik lachte had ik geen bovenlip. Fillers leken me eerst geen optie, dan heb je direct zo’n eendenbek. Tot mijn zus het liet zetten en ik zag dat het ook natuurlijk kon. Toen ik 18 was kon ik het meteen laten doen bij de schoonheidsspecialiste. Het was wel een rib uit mijn lijf, maar het was het waard. Ik ben nu niet meer onzeker, maar wil het wel blijven bijhouden natuurlijk.’

Trends

‘Die plotselinge onzekerheid is af te leiden uit de trendgevoeligheid van het schoonheidsbeeld dat heerst onder jonge vrouwen. Die schoonheidsidealen komen voort uit de mode- en porno-industrie en social media. Wat we daar zien is echter niet realistisch en zo worden schoonheidsidealen in onze cultuur steeds onbereikbaarder’, schrijft Liesbeth Woertman, hoogleraar Psychologie in haar boek Psychologie van het Uiterlijk.

Woertman voegt er aan toe; ‘Het verschil tussen gezond en mooi komt steeds verder van elkaar af te staan en meisjes wordt voorgehouden dat hun gewone uiterlijk een uiterlijk vol afwijkingen is’.

 

Betere voorlichting

CDA woordvoerder Joba van den Berg pleit voor betere voorlichting voor jongeren die interesse hebben in een cosmetische behandeling. Dat er vaak goede voorlichting en informatie mist is overduidelijk.

‘Ik had een afspraak gemaakt bij een beautykliniek en kon meteen gaan liggen. Er vond geen intake plaats, er werd me simpelweg gevraagd waar ik ontevreden over was. Ik wilde graag van mijn ‘gummy smile’ af. Na afloop was mijn hele bovenlip scheef. Dat het een mogelijk gevolg was van de behandeling, was me niet verteld. Ik kon het alleen corrigeren door meer fillers. Ze zetten liever een spuitje te veel dan te weinig’ vertelt Dorota (28).

 

Cosmetisch arts Rogier Meulenaar ziet ook af en toe mensen binnenkomen die elders zijn behandeld en niet tevreden zijn, of spijt hebben van hun ingreep. ‘Mensen schrikken van een blauwe plek, of zien te weinig of te veel effect. Dat komt dan vaak door onvoldoende voorlichting. Een blauwe plek gaat gewoon weer weg. Wij geven vooraf al veel informatie, voordat ze bij ons komen hebben ze op de website al heel veel kunnen lezen. Wij hebben in die zin goed aan de informatieplicht voldaan.’ Echter werken niet alle klinieken en praktijken met dit beleid worden er onvoldoende controles uitgevoerd.

Hogere minimumleeftijd

Ook pleit van den Berg voor een verhoging van de minimumleeftijd voor botox en fillers, van 18 naar 21 jaar. Zijn 18 jarigen volwassen genoeg om deze beslissingen over zichzelf te nemen? ‘In principe zijn mensen voor de wet op hun 18e volwassen. De samenleving heeft als grens 18 gesteld. Dan vind ik dat je hele harde argumenten moet hebben om te zeggen; ‘wij voeren deze behandeling niet uit’. Iemand van 45 kan ook impulsieve beslissingen maken. Het is mijn taak als arts om de inschatting te maken of deze mensen voldoende op de hoogte zijn en een goede overweging kunnen maken. Bij jongeren ben ik daarop iets alerter’, luidt Meulenaar.

Psychologe Andreea Blum ziet een hogere minimumleeftijd niet slecht in; ‘De prefrontale cortex, het deel van de hersenen dat impulsen controleert, emoties uit en moeilijke beslissingen maakt, ontwikkelt zich pas volledig op latere leeftijd, rond de 25. Hoewel iemand van 18 als volwassen wordt beschouwd, is naar mijn mening het brein op 18 jaar nog onvoldoende ontwikkeld om deze keuzes te maken. Hoe erg is het als je nog 3 jaar moet wachten om zo’n keuze te maken? Als je het na drie jaar nog steeds wilt, is het niet zomaar een impulsieve actie, en ook minder trendgevoelig’.

In the factory we make cosmetics,

in the store we sell hope. – Charles Revson

Charles Revon zei al in de jaren 50: ‘we sell hope’. Dat is de hoop dat je voldoet aan een ideaal, dat je jong blijft, dat je mooi gevonden wordt en geaccepteerd wordt. De techniek is verbeterd, de mogelijkheden zijn vergroot, maar wat verkocht wordt is nog steeds hoop. Hoop op (zelf)acceptatie, op jong blijven.