{"id":15300,"date":"2024-11-07T22:42:05","date_gmt":"2024-11-07T21:42:05","guid":{"rendered":"https:\/\/svjmedia.nl\/specialisaties\/?p=15300"},"modified":"2024-11-08T09:22:10","modified_gmt":"2024-11-08T08:22:10","slug":"de-roof-van-het-westfries-museum-de-kunstdetectives-speurtocht-naar-24-vermiste-schilderijen","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/svjmedia.nl\/specialisaties\/15300\/de-roof-van-het-westfries-museum-de-kunstdetectives-speurtocht-naar-24-vermiste-schilderijen\/","title":{"rendered":"De Roof van het Westfries Museum: De Kunstdetective\u2019s Speurtocht naar 24 Vermiste Schilderijen"},"content":{"rendered":"
De zware voetstappen van de bewaker leken eindelijk richting de uitgang van het museum te verdwijnen. Hij luisterde hoe ze steeds zachter en verder weg klonken. Pas toen hij zeker wist dat hij alleen was, kroop hij onder zijn schuilplaats vandaan en strekte zijn lichaam. De dief had, nadat hij overdag stiekem de bewegingsmelders had afgeplakt, zich enkele uren lang verscholen onder een lijkkist die destijds in het museum stond; urenlang had hij de schoenen van bezoekers voorbij zien gaan, haastend naar het volgende kunstvoorwerp dat ze wilden zien. Nu was hij alleen en knipte hij zijn zaklamp aan. Nadat zijn ogen gewend waren aan het felle licht, ging hij over tot actie. Hij omzeilde het beveiligingssysteem en liet zijn mededaders stilletjes binnen.<\/strong><\/p>\n Het was fris toen Westfries Museum-huismeester Ben Olijve op 10 januari 2005 voor de deur van het museum stond. Op zijn gemak opende hij de donkergroene deuren van het gebouw en stapte naar binnen. Tot zijn schrik zag hij overal kleine spijkertjes op de houten vloeren liggen. Verbijsterd liep hij door het museum; de dieven hadden een spoor van ravage achtergelaten. Terwijl hij\u00a0de glasscherven van gebroken vitrines in zich opnam, dacht de huismeester: ze hebben gewoon hun gang kunnen gaan.<\/em> Tien jaar later, in 2015, hangen er lege lijsten aan de muren van het Hoornse museum, waar voorheen de 24 Hollandse Meesters hingen. De politie had onderzoek gedaan, maar kon geen sporen vinden en vermoedde dat de kostbare schilderijen via Oostenrijk richting Oost-Europa waren weggevoerd.<\/p>\n Arthur Brand kreeg een onverwacht telefoontje Een retourtje naar Kiev Maar dat schrok de kunstdetective niet af. Oekra\u00efne is een van de meest corrupte landen ter wereld, nog corrupter dan Rusland,<\/em> dacht hij. Ze gaan ons die schilderijen niet zomaar teruggeven.<\/em> \u201cHoeveel geld is er beschikbaar om die schilderijen terug te halen?\u201d \u201cVijftigduizend euro,\u201d bevestigde museumdirecteur Geerdink. \u201cDat gaat nooit genoeg zijn,\u201d zei Brand. \u201cDaar zullen de Oekra\u00efners niet mee akkoord gaan.\u201d<\/p>\n Brand was druk in de weer; hij wist vrijwel zeker dat de Oekra\u00efners niet akkoord zouden gaan met de vijftigduizend euro die het museum hen zou aanbieden. Ze zouden eerder denken aan vijftig miljoen, dacht hij, terwijl hij zijn bewijzen van de echte waarde van de schilderijen netjes in een mapje schoof. Toen hij uit het vliegtuig stapte, stond politieattach\u00e9 Klaas Valk hem al op te wachten. Samen liepen ze naar een kantoorgebouw naast de Nederlandse ambassade. \u201cHoud er rekening mee dat het gevaarlijk is in Oekra\u00efne,\u201d zei Valk. \u201cIk ga met je mee, maar jij moet het doen, want officieel ben ik er niet.\u201d Terwijl de attach\u00e9 hem waarschuwde, dacht Brand: Dit wordt echt lachen.<\/em> De journalist was niet bang; hij wist dat ze niet zomaar een kogel door zijn hoofd zouden jagen als hij bewijs had van wat de meesterwerken echt waard waren.<\/p>\n De lege lijsten in het Westfries Museum, bron: ANP<\/p><\/div>\n Een Ongemakkelijke Onderhandeling Humenyuk verbrak als eerste de stilte in de kamer: \u201cWe hebben een aantal van de vermiste schilderijen aangetroffen in de villa van oud-president Viktor Janoekovytsj.\u201d Terwijl\u00a0Orlov\u00a0het verhaal vertaalde, dacht Brand: Wat een lulverhaal is dit! Heel Oekra\u00efne heeft een hekel aan die vent; wel heel toevallig dat ze juist daar de gestolen schilderijen terugvinden.<\/em>\u201cWe moeten de schilderijen nog wel uit het oorlogsgebied terughalen,\u201d vervolgde Humenyuk. \u201cDat is een gevaarlijke klus en daar willen we dan ook een goede vergoeding voor.\u201d Brand keek hem schaapachtig aan, maar was hem eigenlijk al vier stappen voor. Het was een schaakspel: en de journalist stond voor, maar de militieleider had dat nog niet door. Zodra Humenyuk was uitgepraat, richte Brand zich tot de tolk. \u201cHet Westfries Museum heeft 50.000 euro over voor het terughalen van de schilderijen.\u201d\u00a0Orlov\u00a0keek hem geschokt aan; dit is niet wat de baas wilde horen! \u201c50.000 euro? U bedoelt toch 50 miljoen?\u201d<\/p>\n Nadat Humenyuk het \u2018slechte\u2019 nieuws van de tolk hoorde, vertrok zijn gezicht en vernauwden zijn ogen tot spleetjes. Woest keek hij de journalist aan, die hem in stilte het mapje met bewijs toeschoof. Toen hun blikken elkaar kruisten, wist Brand precies wat de militieleider dacht:\u00a0wat een lul die gast, die krijgt die schilderijen nooit.<\/em>\u00a0Brand dacht op zijn beurt:\u00a0jij denkt wat een lul is die gast, die krijgt die schilderijen nooit, maar ik zorg dat ik ze wel krijg en ik ga het je heel zwaar maken. Want nu kom ik achter je aan.<\/em>\u00a0Zoals verwacht sloeg Humenyuk het aanbod van het museum af en ging Brand over op plan B.<\/p>\n De kunstdetective kreeg<\/strong>\u00a0gelijk. \u201cWat denk jij dat Humenyuk gaat doen, meneer Brand?\u201d vroeg Orlov. Orlov\u00a0bleef de journalist gechoqueerd aankijken, waarna zijn telefoon begon te rinkelen. Het was Humenyuk. De tolk nam op en hoorde de militieleider zeggen dat ze niet akkoord zouden gaan met de vijftigduizend euro van het museum. \u201cDat is niet zo goed,\u00a0Orlov,\u201d zei Brand tegen de doodsbange tolk. \u201cMaar kan jij dan niks voor me doen?\u201d pleitte Orlov. \u201cAls jij meehelpt met het terughalen van die schilderijen, want dat is toch gewoon Nederlands staatsbezit, dan is het probleem opgelost,\u201d zei Brand. Hij zag de tolk denken: of hij hielp de kunstdetective met het terughalen van de Nederlandse kunst en liep het gevaar om door Oekra\u00efense soldaten afgeknald te worden, of hij deed niets en zou op de Interpol-lijst belanden\u2026<\/p>\n In de dagen dat de tolk en de journalist samen optrokken, liet Orlov\u00a0hem verschillende kunstcollecties in de stad zien. In de laatste paar dagen waren de twee zowat bevriend geraakt en stukje bij beetje vertelde Orlov\u00a0wat er echt met de vermiste kunst was gebeurd. \u201cArthur, het is anders gegaan,\u201d vertelde Orlov\u00a0op de laatste dag van Brands verblijf. \u201cHet schijnt dat een Oekra\u00efner die kunst destijds gestolen heeft en ermee naar Kiev is gegaan. De politie kwam hem op het spoor en heeft een inval bij hem gedaan en al die schilderijen aangetroffen. De speciale politie-eenheid heeft de kunst toen niet teruggegeven aan Nederland, maar voor zichzelf gehouden.\u201d Volgens de tolk probeerden ze het eerst op de markt te verkopen, maar dat mislukte omdat alle schilderijen al gesignaleerd waren. Vervolgens werden de schilderijen binnen de geheime dienst als cadeautjes weggegeven, met het doel er een promotie uit te trekken, want zo werkte het in het corrupte Oekra\u00efne. \u201cDat is het echte verhaal,\u201d vervolgde Orlov. \u201cDe schilderijen zijn helemaal niet gevonden in het huis van de oud-president.\u201d<\/p>\n Ik moet het bloed onder zijn nagels vandaan hale<\/strong><\/em>n, zodat hij fouten gaat maken. Alina Petrovna\u00a0(Alina Petrovna\u00a0is een pseudoniem, gekozen om de privacy van de betrokkenen te waarborgen voor hun veiligheid). kwam de boekhandel binnen. Ze zag er goed uit en kwam maar voor \u00e9\u00e9n iemand: Borys Humenyuk. De militieleider en dichter zou eigenlijk vorige week komen, maar de eerste signeersessie was geannuleerd. De mooie vrouw liep langs de rijen boeken en pakte er een van de hoge houten planken die boven haar hoofd uittorenden. Ze bladerde door het boek zonder echt naar de pagina\u2019s te kijken; haar blik was gevestigd op de dichter, die midden in de zaak handtekeningen aan het zetten was. Hij voelde haar blik en keek op van een nog halfgezette handtekening. Hun blikken kruisten elkaar een seconde voordat Petrovna haar ogen afwendde en het boek terugzette.\u00a0Toen Petrovna de dichtbundel onder Humenyuks neus schoof en om een handtekening vroeg, keek hij op. Ze was een prachtige vrouw.\u00a0Haastig zette hij zijn handtekening, en zijn hart maakte een sprongetje toen ze hem\u00a0mee uiteten vroeg.<\/p>\n \u201cHij heeft haar alles verteld,\u201d zei Orlov aan de andere kant van de lijn. \u201cOns plan heeft gewerkt; hij heeft alles opgebiecht aan\u00a0Alina.\u201d Brand had ook niet anders verwacht:\u00a0Humenyuk was wel zo\u2019n mannetje dat om stoer te doen alles zou vertellen aan een vrouw.<\/em>\u00a0\u201cNu weten we zeker dat hij die kunst in hadden heeft.” antwoordde Brand. \u201cDit is grandioos.\u201d<\/p>\n Een Strategische Persconferentie<\/strong>\u00a0en boze media Zowel de Nederlandse als Oekra\u00efense media haalden uit naar Brand, en hij vond het heerlijk. Zo beschreef de Oekra\u00efense media dat de kunstdetective en de museumdirecteur voor Poetin werkten en zijn aanhangers waren. Poetin zou hen betalen in balen hasj om Oekra\u00efne zwart te maken. Brand las de kop en begon hardop te lachen; hij vond het hele mediagebeuren in Oekra\u00efne best grappig \u2014\u00a0alles wat daar geschreven werd<\/em>, dacht hij,\u00a0is toch nep en corrupt.<\/em>\u00a0Hij besloot om er nog een schepje bovenop te gooien en haalde een filmpje boven water, waar de president van Oekra\u00efne op een feestje staat met Humenyuk en het hele gajes. \u201cDaarom gebeurt er geen moer, want het zijn gewoon vrienden\u201d. Vertelde hij de pers, waarna het hele mediafiasco weer van voor af aan begon.<\/p>\n Militieleider\/dichter Humenyuk maakte fouten Op 14 april 2015 werpen de tactieken van de kunstdetective hun vruchten af. Er vond een persconferentie plaats in Oekra\u00efne. De Nederlandse ambassadeur liep de conferentiezaal binnen en zag overal camera\u2019s. Hij dacht: Wat gaat\u00a0hier gebeuren?<\/em> Opeens werden de vier belangrijkste vermiste schilderijen van het Westfries Museum de zaal binnengedragen. Verbaasd keek de ambassadeur door zijn zilveren bril; Brand had dus toch gelijk. Toen de schilderijen op hun plek stonden, nam Pavlo Klimkin, de Oekra\u00efense minister van Buitenlandse Zaken, het woord: \u201cHet succes van vandaag zal de relatie tussen Nederland en Oekra\u00efne bevorderen en invloed hebben op de discussie in Nederland na de uitkomst van het referendum.\u201d\u00a0Brand onderhield zijn contacten in Oekra\u00efne, en een paar weken nadat de eerste vier schilderijen waren teruggevonden, is het raak! Petrovna had het vijfde schilderij opgespoord bij een kunsthandelaar en hem zover gekregen dat hij het aan Nederland wilde teruggeven.<\/p>\n Terugkerende schilderijen en feest in het museum Het teruggevonden schilderij,\u00a0Rebecca en Eli\u00ebzer<\/em>\u00a0van de Hoornse schilder Jan Linsen, bevindt zich momenteel nog in Krakau. De Polen hebben een kleurenfoto gestuurd waarop het schilderij nog in goede staat lijkt te verkeren. Of de resterende achttien lege lijsten in het Westfries Museum ooit nog opgevuld zullen worden, zal de tijd ons leren. Brand heeft nog veel contacten in Oekra\u00efne en is nog steeds bevriend met Orlov. De zes belangrijkste schilderijen zijn inmiddels terug. Zodra de oorlog voorbij is, gaat Brand verder met de zoektocht naar de overige achttien\u2026<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" De zware voetstappen van de bewaker leken eindelijk richting de uitgang van het museum te verdwijnen. Hij luisterde hoe ze steeds zachter en verder weg klonken. Pas toen hij zeker wist dat hij alleen was, kroop hij onder zijn schuilplaats vandaan en strekte zijn lichaam. De dief had, nadat hij overdag stiekem de bewegingsmelders had […]<\/p>\n","protected":false},"author":2447,"featured_media":15308,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"_et_pb_use_builder":"","_et_pb_old_content":"","_et_gb_content_width":"","footnotes":""},"categories":[1],"tags":[703,142,430,62,352,704,705],"class_list":["post-15300","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-kcl","tag-arthur-brand","tag-creatief-schrijven","tag-kcl","tag-kunst","tag-kunst-roof","tag-kunstdetective","tag-westfries-museum","et-has-post-format-content","et_post_format-et-post-format-standard"],"acf":[],"yoast_head":"\n
\n<\/strong>Kunstdetective Arthur Brand was uitgeput na twee weken lang interviewen en onderzoeken. Hij had de parel van Hitler teruggebracht naar waar deze hoorde en was toe aan een welverdiende vakantie, even bijkomen. De regen kletterde naar beneden terwijl hij door wind en weer naar het dichtstbijzijnde tankstation fietste; hij had sigaretten nodig. Eenmaal bij de kassa aangekomen om de peuken af te rekenen, ging zijn telefoon. Hij veegde zijn natgeregende scherm af met de achterkant van zijn hand. Het was Ad Geerdink, de directeur van het Westfries Museum. Brand rekende snel het pakje sigaretten af en stapte het tankstation weer uit, de regen in. \u201cArthur!\u201d zei Geerdink aan de andere kant van de lijn. \u201cKent u mij? U spreekt met Ad Geerdink, directeur van het Westfries Museum. Wij zijn toen beroofd.\u201d \u201cO ja\u2026 daar heb ik wel eens wat over gehoord,\u201d zei Brand verward. \u201cWe hebben gehoord dat onze schilderijen misschien in Oekra\u00efne zijn,\u201d ging de directeur verder. \u201cZou jij daar misschien heen willen?\u201d \u201cO ja, hoor, helemaal geen punt!\u201d antwoordde Brand, terwijl hij dacht:\u00a0nou daar gaat mijn vakantie.<\/em><\/p>\n
\n<\/strong>De volgende dag stapte Brand vroeg op de trein richting Hoorn. Na een lange treinreis liep hij het museum binnen en begroette de zo\u2019n tien mensen in het kantoortje. Zodra iedereen zat, werden de gebeurtenissen in Kiev aan Brand uitgelegd: militieleider Humenyuk zou enkele van de vermiste schilderijen aangetroffen hebben in de villa van de oud-president. De militieleider was in staat om alle schilderijen terug te geven aan het Westfries Museum, maar wel voor een beloning. De politie en de museumdirecteur legden uit dat zij niet naar het Oostblokland konden gaan vanwege de oorlog. Brand knikte langzaam met zijn hoofd; hij begreep dat zij niet naar het oorlogsland wilden afreizen. Alleen hoorde hij nu pas voor het eerst dat het land in oorlog verkeerde.<\/p>\n
\n<\/strong>Valk en Brand namen plaats in een klein kantoortje, de twee stoelen tegenover hen waren nog leeg. Terwijl ze wachten op hun gezelschap, probeerde Brand een plan B te bedenken. Toen stapte militieleider Borys Humenyuk binnen, en hij zag er precies zo uit als Brand hem had voorgesteld. Hij was breed, goed doorvoed, met donker haar dat zijn ruwe gezicht omlijste. Hij deed Brand een beetje denken aan een gehaktbal. Humenyuk sprak geen woord Engels, dus\u00a0had hij\u00a0zijn tolk, Alexei Orlov, meegenomen (Alexei Orlov is een pseudoniem, gekozen om de privacy van de betrokkenen te waarborgen voor hun veiligheid).\u00a0De kunstdetective nam beide mannen goed in zich op. Hij wist dat hij niets uit de militieleider zou krijgen; dat was precies zo\u2019n vent die alleen maar denkt: hoe kom ik zo snel mogelijk aan een Mercedes? Maar\u00a0Orlov was een ander geval. Hij leek intelligenter, kende verschillende talen en wist het een en ander van kunst.\u00a0Orlov was Brands plan B.<\/p>\n
\n<\/strong>Brand en tolk\u00a0Orlov\u00a0liepen samen over de straten van Kiev.\u00a0Orlov\u00a0moest Brand gezelschap houden tot Humenyuk een besluit had genomen. Het was een mooie zonnige dag in de hoofdstad van Oekra\u00efne dus besloten de twee mannen om een hapje te eten op het terras.<\/p>\n
\n\u201cIk weet het niet,\u201d antwoordde Brand, \u201cmaar als jullie niet akkoord gaan, is het wel illegaal.\u201d
\nOrlov\u00a0keek verschrikt op van zijn eten. \u201cMaar we hebben toch niks misdaan?\u201d
\n\u201cDat weet ik niet, want het punt is: je mag wel geld vragen als je schilderijen terugvindt. Je hebt een risico gelopen en je hebt je kosten gemaakt.\u201d
\n\u201cMaar dat hebben we ook gedaan,\u201d onderbrak Orlov\u00a0hem, zijn vork zweefde boven zijn bord.
\n\u201cJa, maar als dat bedrag niet hoog genoeg is in jouw ogen, mag je dat niet weigeren. Want dan wordt het afpersen. En daar word je voor opgepakt.\u201d
\nOrlov\u00a0schrok van deze openbaring, en Brand wist dat hij hem te pakken had en deed er nog een schepje bovenop: \u201cjullie komen allemaal op de Interpol-lijst en kunnen nooit meer het land uit.\u201d
\nBrand zag de tolk zweten;\u00a0Orlov\u00a0keek hem met grote ogen aan en vroeg: \u201ckom ik dan ook in de problemen?\u201d
\n\u201cDat weet ik niet zeker,\u201d antwoordde Brand, \u201cmaar je was wel overal bij. Dus ik neem aan van wel.\u201d<\/p>\n
\n<\/strong><\/em>Brand was weer terug in Nederland, maar zonder de schilderijen. Hij was niet teleurgesteld; de zaak was niet mislukt, maar gewoon nog niet af! Hij plofte neer op de bank en scrolde wat op Facebook.\u00a0Ik moet die lui onder druk gaan zetten<\/em>, dacht hij, terwijl hij op een bericht van Humenyuk stuitte. En wat bleek? Humenyuk was niet alleen militieleider, maar ook dichter. Hij had een boekje uitgebracht en zou de volgende dag een signeersessie houden. Lachend reageerde Brand onder het bericht:\u00a0Leuk, ik ben er ook bij!<\/em>\u00a0De volgende dag werd de sessie afgelast.\u00a0Lekker stoken<\/em>, dacht de journalist,\u00a0ik moet het bloed onder zijn nagels vandaan hale<\/em>n, zodat hij fouten gaat maken.\u00a0<\/em><\/p>\n
\n<\/strong>Terwijl\u00a0Petrovna\u00a0in Oekra\u00efne antwoorden verkreeg van de militieleider, vond Brand dat er ook iets in Nederland moest gebeuren. Oekra\u00efne wilde namelijk graag bij de EU horen, maar daarvoor moest er eerst een referendum ondertekend worden, ook door Nederland. Uiteindelijk stemde de meerderheid van Nederland tegen, maar de kunstdetective hoopte destijds dat Oekra\u00efne de schilderijen zou teruggeven om de relatie met ons kikkerlandje te verbeteren. Samen met Westfries Museum-directeur Ad Geerdink organiseerde hij een persconferentie in het museum. De conferentie liep uit tot een rel. \u201cDe schilderijen zijn gestolen. Ze zijn in handen van de Oekra\u00efense geheime dienst. En hun baas is Valentin Nalivajchenko,\u201d verkondigde Brand. Dit liep uit op een enorm mediafiasco dat zelfs\u00a0de\u00a0New York Times\u00a0<\/em>haalde!<\/p>\n
\n<\/strong>De Oekra\u00efense journalist ging een klein stukje bij militieleider Humenyuk vandaan staan. Hij had hem net ge\u00efnterviewd over de Nederlandse meesters die hij aan het front zou hebben gevonden. Helaas had Humenyuk zich keurig aan het \u2018script\u2019 gehouden,\u00a0en was er\u00a0niets nieuws uitgekomen. De crew om hen heen was aan het opruimen, en de journalist vroeg: \u201cMaar je hebt die schilderijen wel gewoon, toch?\u201d\u00a0\u201cJa, natuurlijk,\u201d antwoordde Humenyuk triomfantelijk, een vals lachje spelend om zijn lippen. \u201cNatuurlijk heb ik die schilderijen. Maar dat ga ik toch niet op camera vertellen.\u201d\u00a0Helaas voor Humenyuk had hij dat precies w\u00e9l gedaan, want de camera stond nog aan. Het interview werd uitgezonden op de Oekra\u00efense tv, en toen wist iedereen waar de schilderijen \u00e9cht waren. De\u00a0Oekra\u00efense\u00a0media stopte abrupt met het lastigvallen van Brand en Geerdink.<\/p>\n
\n<\/strong>De terugkeer van de eerste vijf schilderijen werdt groots gevierd in het Westfries Museum.\u00a0Dan blijft het bijna tien jaar lang\u00a0stil. Rusland valt Oekra\u00efne binnen en de vermiste schilderijen verdwijnen naar de achtergrond. Tot afgelopen mei, wanneer het zesde schilderij opduikt in Polen. Een Oekra\u00efner blijkt daar een van de Hollandse meesters in handen te hebben\u00a0gekregen. Brand vermoedt dat de meesterwerken van hand tot hand gaan als een soort borg en dat de achttien nog missende schilderijen druppelsgewijs terug zullen keren naar Nederland. Geerdink is ook hoopvol: \u201cDit sterkt ons in de overtuiging dat de nu nog\u00a0\u00a0missende achttien kunstwerken ooit ook weer in het museum te zien zullen zijn.\u201d<\/p>\n