{"id":19357,"date":"2025-04-13T23:05:33","date_gmt":"2025-04-13T21:05:33","guid":{"rendered":"https:\/\/svjmedia.nl\/specialisaties\/?p=19357"},"modified":"2025-04-13T23:55:36","modified_gmt":"2025-04-13T21:55:36","slug":"nachtwerk-de-strijd-tegen-graffitischrijvers-op-treinen","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/svjmedia.nl\/specialisaties\/19357\/nachtwerk-de-strijd-tegen-graffitischrijvers-op-treinen\/","title":{"rendered":"Nachtwerk: de strijd tegen graffitischrijvers op treinen"},"content":{"rendered":"

Midden in de nacht vinden graffitischrijvers hun moment om de treinen te transformeren in hun persoonlijke canvas. De afgelopen jaren is de hoeveelheid graffiti op treinen en metro\u2019s toegenomen. Wat drijft deze schrijvers? En welke impact heeft deze groeiende trend?<\/strong><\/p>\n

Graffiti klinkt misschien als iets van nu, maar mensen doen het al duizenden jaren. Uit onderzoek<\/a> blijkt dat mensen zo\u2019n 40.000 jaar geleden al op muren tekenden in prehistorische grotten, zoals die van Lascaux (Frankrijk) en Altamira (Spanje). Ze schilderden taferelen uit het dagelijks leven als een manier om verhalen vast te leggen. Ook in het oude Griekenland en Rome werd graffiti gebruikt. Mensen kerfden toen boodschappen, politieke meningen of liefdesverklaringen in muren.<\/p>\n

De term ‘graffiti’ is afgeleid van het Italiaanse woord ‘graffiato’, wat ‘gekrast’ betekent.<\/em><\/p><\/blockquote>\n

Volgens het boek The History of American Graffiti is de moderne graffitibeweging ontstaan aan het eind van de jaren ’60 en begin jaren ’70 in de Verenigde Staten. Met \u00e9\u00e9n van de eerste graffitischrijvers; Cornbread. Afkomstig uit Philadelphia, die zijn naam op muren schreef om indruk te maken op een meisje. Al snel verspreidde deze trend zich naar New York, waar jongeren begonnen te ‘taggen’ op muren en vooral op metrostellen.<\/p>\n

De geboorte van graffiti in Nederland in de jaren ’80 was te danken aan de invloeden van de Amerikaanse scene. In de documentaire Kroonjuwelen<\/em> wordt stilgestaan bij de opkomst van punkgraffiti in Nederland. De Amerikaanse cultuur had veel invloed op de ontwikkeling van deze subcultuur. Nederlandse jongeren maakten kennis met graffiti via televisie, tijdschriften en films. De kunstvorm werd snel populair in grotere steden zoals Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Al snel verschenen er tags en andere vormen van graffiti op muren, bankjes, viaducten en treinen.<\/p>\n

Steeds meer graffiti op treinen<\/strong><\/h3>\n

Tegenwoordig is het aantal treinen met graffiti volgens NS-woordvoerder Erik Kroeze flink toegenomen. “We zitten inmiddels op 150.000 vierkante meter graffiti per jaar,” zegt hij. “Dat is te vergelijken met twintig voetbalvelden.”<\/p>\n

Vier jaar geleden hoefden treinschoonmakers nog zo\u2019n 8.000 vierkante meter minder graffiti te verwijderen. Vooral in stedelijke gebieden zoals Rotterdam, Amsterdam en Utrecht worden regelmatig grootschalige tags en murals op treinen gespot. Deze incidenten veroorzaken vertragingen, schade en leiden tot hoge onderhoudskosten voor de spoorwegen.”Een trein die gereinigd wordt, kan niet rijden. De graffiti moet fysiek van de treinen worden geschrobd en daardoor moeten de treinen tijdelijk uit de dienstregeling worden gehaald. Dat zorgt voor uitval,” zegt Kroeze.<\/p>\n

\n
\"\"<\/figure>\n
\n

“We zitten inmiddels op 150.000 vierkante meter graffiti per jaar. Dat is te vergelijken met twintig voetbalvelden.” – Erik Kroeze, NS-woordvoerder<\/p>\n<\/blockquote>\n<\/div>\n<\/div>\n

Spoorwegmaatschappijen zijn vrij terughoudend met het delen van informatie over de (financi\u00eble) schade door graffiti. Dit komt doordat graffitischrijvers elkaar nauwlettend in de gaten houden, soms wel tot over de landsgrenzen. Het merendeel van de graffiti wordt aangebracht op de opstel- en rangeerterreinen. Vooral tijdens de nachtelijke uren wanneer treinen geparkeerd staan. Daarvan zijn er ongeveer veertig in Nederland. Hoewel deze plekken vaak goed bewaakt zijn,\u00a0lukt het graffitischrijvers vaak toch om op het terrein te komen.<\/p>\n

De cijfers liegen er niet om. In 2024 werd in Amsterdam 10.799 vierkante meter aan graffiti verwijderd door GVB tegen 8523 vierkante meter het jaar ervoor. Uit een NS-rapport blijkt dat in 2020 ruim 142.000 vierkante meter treinoppervlak werd beklad, een toename van 65 procent sinds 2015. Dat kostte de NS in 2020 meer dan 10 miljoen euro. Al deze graffiti moet natuurlijk verwijderd worden. De NS heeft daarvoor 75 mensen permanent in dienst, verspreid over het hele land. “Al met al kost het ons 12 tot 15 miljoen euro per jaar,” aldus Kroeze. “Het reinigen proberen we altijd zo snel mogelijk te doen. Als we een week niet zouden schoonmaken, reden er veel meer bekladde treinen rond.”<\/p>\n

Niet alleen in Nederland<\/strong><\/h3>\n

NMBS, de spoorwegmaatschappij in Belgi\u00eb, deelt met SpoorPro dat in 2022 218.590 vierkante meter aan tags en andere graffiti verwijderd moest worden. De kosten daarvan bedroegen 6,77 miljoen euro. Daarmee viel de rekening fors hoger uit dan een jaar eerder, toen 174.794 vierkante meter schoongemaakt moest worden en de schade op 5,41 miljoen euro uitkwam. De schade in Oostenrijk kwam vorig jaar uit op 3,2 miljoen euro. In 2022 werden er in Oostenrijk 2.946 incidenten geteld, een toename van 37 procent.\"\"<\/p>\n

In Spanje is de situatie van een andere orde. Daar is spoorwegmaatschappij Renfe jaarlijks 25 miljoen euro kwijt, wat neerkomt op zo’n 69.000 euro per dag. Renfe meldt dat er elk jaar 10.500 manuren nodig zijn voor het schoonmaken van de treinen<\/p>\n

Graffiti brengt volgens Kroeze niet alleen financi\u00eble kosten met zich mee, maar be\u00efnvloedt ook het gevoel van veiligheid voor reizigers. \u201cGraffiti geeft reizigers een vies en zelfs onveilig gevoel.\u201d Dit blijkt ook uit onderzoek<\/a> van Kees Keizer, docent omgevingspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Keizer, die al jaren onderzoek doet naar graffiti, merkt op dat het veel meer effect heeft dan je misschien zou denken. \u201cIn een omgeving waar graffiti te zien is, gooien mensen bijvoorbeeld sneller rommel weg. Het verlaagt de drempel om regels te overtreden,\u201d zegt Keizer. \u201cMensen kunnen er een gevoel van onveiligheid en ongemak van krijgen. Omdat het vaak wordt geassocieerd met vandalisme en een gebrek aan controle, wat de indruk van een ongeregelde en onveilige omgeving versterkt.<\/p>\n

Op station Utrecht Centraal spraken we met drie reizigers over graffiti op de treinen van de NS. Wat vinden zij ervan?<\/em><\/p>\n