{"id":3012,"date":"2025-04-16T13:06:21","date_gmt":"2025-04-16T11:06:21","guid":{"rendered":"https:\/\/svjmedia.nl\/spotlight\/?p=3012"},"modified":"2025-04-16T13:20:56","modified_gmt":"2025-04-16T11:20:56","slug":"zelfcensuur-sluipende-bedreiging-voor-de-persvrijheid","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/svjmedia.nl\/spotlight\/3012\/zelfcensuur-sluipende-bedreiging-voor-de-persvrijheid\/","title":{"rendered":"Zelfcensuur: sluipende bedreiging voor de persvrijheid"},"content":{"rendered":"

Uit angst voor bedreigingen en juridische stappen, gaan journalisten in Nederland steeds vaker over tot zelfcensuur. Deze onzichtbare vorm van inperking van persvrijheid ondermijnt de journalistiek als vak en zelfs de democratie, waarschuwen experts.<\/strong><\/p>\n

Van intimidatie tot terughoudendheid<\/strong><\/p>\n

Online scheldpartijen, fysieke agressie en gerichte intimidatiecampagnes hebben aantoonbaar effect op journalistiek werk. Uit het onderzoek Een onveilig klimaat<\/em> (NVJ, 2023) bleek dat 18% van de vrouwelijke journalisten bepaalde onderwerpen volledig mijdt en 27% bang is om nieuws te publiceren na bedreigingen. Thema\u2019s als misdaad, immigratie en politiek blijken extra risicovol. Zulke dreigingen veroorzaken stress en angst. \u2018Ik heb een boel journalisten gesproken die in de kreukels liggen door wat er online is gebeurd,\u2019 zegt Peter ter Velde van PersVeilig<\/a> in een uitzending van Spraakmakers op Radio 1.<\/p>\n

Juridische druk<\/strong><\/p>\n

Uit Een onveilig klimaat<\/em> (2023) blijkt dat een groot deel van de journalisten zich zorgen maakt over de impact van bedreigingen op hun werk. Hoewel het exacte percentage varieert per groep, ziet naar schatting zo\u2019n 70% de toegenomen intimidatie als een serieus risico voor de persvrijheid. Niet alleen fysieke dreiging, ook juridische intimidatie zet journalisten onder druk.<\/p>\n

Zogeheten SLAPP-zaken, waarbij machthebbers via rechtszaken kritiek willen smoren, komen ook in Nederland voor, aldus NVJ-directeur Thomas Bruning<\/a>. De helft van de journalisten heeft weleens een juridische dreiging ervaren na publicatie. Volgens een onderzoek van de NVJ is een kwart van hen daardoor terughoudender geworden in berichtgeving. Sommigen zagen zelfs af van publicatie. \u2018Journalisten durven niet meer kritisch naar een onderwerp te kijken,\u2019 zegt Ward Wijndelts van het Persvrijheidsfonds<\/a> in een interview op Radio 1. \u2018Wat denk je dat zo\u2019n dreigement met je doet? Het leidt tot zelfcensuur,\u2019 aldus Ter Velde.<\/p>\n

Weerbaarheid en maatregelen<\/strong><\/p>\n

Omdat zelfcensuur vaak onzichtbaar blijft, pleiten organisaties voor meer weerbaarheid. PersVeilig \u2013 een samenwerking tussen NVJ, politie, OM en hoofdredacties \u2013 biedt trainingen, advies en een meldpunt aan journalisten. Tegelijkertijd pleiten persvrijheidsorganisaties voor maatregelen tegen juridische intimidatie, zoals anti-SLAPP-wetgeving, ook op Europees niveau. Ook mediawerkgevers en wetgevers kunnen bijdragen aan bescherming, bijvoorbeeld via juridische ondersteuning en heldere richtlijnen.<\/p>\n

Verslaggever Boris Beelen was aanwezig bij de Persvrijheidslezing 2025 in Den Haag, waar hoofdgast Ann Telnaes sprak over haar vertrek bij The Washington Post en de grenzen aan persvrijheid in vrije samenlevingen. De volledige reportage is hieronder te bekijken.<\/em><\/p>\n