In de uitzending van Op1 van 25 oktober is er gezegd dat 2,5 miljoen Nederlanders laaggeletterd zijn. Laaggeletterdheid betekent het zodanig moeite hebben met lezen, schrijven en rekenen, dat dit het functioneren in de maatschappij kan belemmeren. Met deze getallen zou het betekenen dat een op de zes Nederlanders laaggeletterd is. Dat is een enorm aantal. Wat blijkt nu? Dit aantal klopt! In een rapport van de Algemene Rekenkamer en het CBS zijn deze cijfers naar buiten gebracht.

Laaggeletterdheid is een maatschappelijk probleem dat in Nederland en wereldwijd veel personen treft. Kunnen lezen en schrijven is erg belangrijk om in deze tijd goed te kunnen functioneren. Cijfers van de Algemene Rekenkamer en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten weten dat een groot deel van de Nederlandse bevolking echter moeite heeft met lezen en schrijven. Maar liefst 2,5 miljoen Nederlanders worstelen hiermee. Dit aantal staat gelijk aan ongeveer 14% van de bevolking. Deze cijfers zijn gebaseerd op uitgebreid onderzoek.

Ook Jan-Willem Heijkoop, persvoorlichter van Stichting Lezen en Schrijven, laat weten dat deze cijfers inderdaad correct zijn. “Het aantal klopt, inderdaad. In 2016 berekende de Algemene Rekenkamer dat zo’n 2,5 miljoen mensen in Nederland moeite hebben met lezen, schrijven en rekenen. Vaak kunnen zij daardoor ook minder goed omgaan met computers en smartphones.”

De cijfers

De cijfers van de Algemene Rekenkamer tellen mensen vanaf 16 jaar en ouder die moeite hebben met lezen, schrijven en rekenen. Dat rekenen er ook bij wordt opgeteld is wel een belangrijke nuance. Als je het woord ‘laaggeletterd’ hoort, denk je wellicht niet gelijk aan rekenen. In het rapport van de Algemene Rekenkamer wordt uitgelegd dat, als je kijkt naar mensen vanaf 16 tot en met 65 jaar, die slecht zijn in lezen en schrijven het aantal mensen 1,3 miljoen Nederlanders is. Er is dus wat discussie over welke cijfers de juiste cijfers zijn. Echter, valt het rekenen wel degelijk onder de laaggeletterdheid. Vandaar dat het officiële cijfer 2,5 miljoen is en de uitspraak die in Op1 is gedaan wel degelijk klopt.

De oorzaken en gevolgen

Hoe kan het dat er in Nederland zo’n groot aantal mensen worstelt met dit probleem? Heijkoop legt het uit: “Meestal zijn er meerdere oorzaken waardoor iemand moeite heeft met taal, rekenen en digitale vaardigheden. Steeds meer jongeren komen met een taalachterstand van school. Dat kan komen door de thuissituatie. Bijvoorbeeld omdat een kind vaak verhuisde of om gezondheidsredenen minder op school was. Ook spelen kwaliteit van het onderwijs en lerarentekorten rollen. Het is ook bekend dat veel kinderen met een taalachterstand aan de basisschool beginnen. Laaggeletterdheid gaat namelijk vaak over van ouders op kinderen. In Nederland heeft een op de negen ouders met minderjarige kinderen moeite met lezen en schrijven. Hun kinderen hebben daardoor veel meer risico om op latere leeftijd zelf ook laaggeletterd te worden. Het is dan lastig om tijdens de schooltijd die achterstand nog in te halen.”

Laaggeletterdheid kan variëren van mensen die moeite hebben met het invullen van formulieren tot degenen die (in de ogen van andere mensen) eenvoudige instructies niet kunnen lezen. Dit heeft serieuze gevolgen voor hen Zo kan het de kans op een baan verminderen, laat Heijkoop weten: “Mensen die laaggeletterd zijn, hebben meer problemen in hun leven en in hun werk. Ze vinden moeilijker een baan. Ze leven ongezonder en ze hebben minder grip op hun geldzaken.” Deze mensen hebben dus beperktere carrièremogelijkheden en lopen een groter risico op werkloosheid.

Preventiemethoden

Om het probleem aan te pakken wordt er ook gekeken naar preventiemethoden. Zo laat Saskia ten Houten, adviseur laaggeletterdheid bij Stichting Lezen en Schrijven, weten dat er hard wordt gewerkt aan de juiste aanpak: “Laaggeletterdheid voorkomen, daar zetten we ons voor in, maar er is niet een enkel ‘middel’ dat werkt. Om laaggeletterdheid te voorkomen en te zorgen dat laaggeletterdheid niet van ouder op kind wordt doorgegeven is samenwerking van groot belang. Gezamenlijk kunnen we ervoor zorgen dat ouders hun kind een taalrijke omgeving bieden. Zo ontwikkelt het kind een goede woordenschat zodat het een goede start kan maken op de basisschool.”

Op dit moment is Stichting Lezen en Schrijven met het project Gemeentelijke Gezinsaanpak Geletterdheid (GGG) bezig om een stappenplan om een gezinsaanpak te ontwikkelen. Zo willen zij een lokaal sterk netwerk creëren rondom ouder en het kind.

Conclusie

De uitspraak “in Nederland zijn 2,5 mensen laaggeletterd” is dus waar: deze cijfers zijn berekend door de Algemene Rekenkamer en zijn gepubliceerd bij het CBS. Hoewel er soms wat discussie is over het getal (of dit 1,3 miljoen of 2,5 miljoen mensen zijn), klopt het officieel dat er 2,5 miljoen mensen laaggeletterd zijn.