In het programma WNL op Zondag beweert Mona Keijzer, kamerlid van de BBB, dat in Nederland mensen op de wachtlijst staan voor woonruimte die inmiddels 12/13 jaar wachten. Dit kan echter niet worden beweerd, aangezien de wachttijden per gemeente verschillen, zoals experts melden. Ze legt deze bewering ook in een gesprek over asielzoekers en migratie, wat doet vermoeden dat ze een verband ziet tussen beide onderwerpen.
Case:
Op 14 juni neemt Mona Keijzer deel aan WNL op Zondag om te spreken over migratie en asiel, waarbij ze pleit voor een ‘sterker en strenger migratiebeleid’. Tijdens dit gesprek brengt ze de lange wachtrijen van 12/13 jaar voor huurwoningen ter sprake, wat suggereert dat ze een verband ziet tussen asielzoekers en migratie en deze wachttijden. Het interview behandelt zowel asielzoekers en statushouders als andere migranten. In een e-mail naar haar woordvoerder vragen we of ze dit verband inderdaad ziet en waar haar bewering over de wachttijden vandaan komt. Op beide vragen hebben we geen antwoord gekregen. We gaan ervan uit dat ze wel degelijk een verband ziet, gezien de context van het gesprek over migratie en asiel. Mona Keijzer geeft ook geen specificatie over het type woonruimte.
Expert Peter Boelhouwer, hoogleraar Housingsystems aan de TU Delft, benadrukt dat wachtrijen voornamelijk gelden voor sociale huurwoningen. Andere huurwoningen worden meer bepaald door inkomen en prijs.
Theorie
Wat betreft de vermeende wachttijd van 12/13 jaar: Uit eigen onderzoek van NOS blijkt dat bij een kwart van de gemeenten de wachttijd langer dan 7 jaar is. Verschillende regionale nieuwssites hebben dit onderwerp opgepakt om te laten zien hoe lang de wachtrijen in hun provincies zijn. Volgens NH-nieuws moet je in Noord-Holland 11 jaar wachten, terwijl In De Buurt Groningen een wachttijd van 4 jaar en 11 maanden meldt. Omroep Brabant laat zien dat in Oss de wachttijd 22 maanden is, terwijl dit in Zundert bijna tweeëneenhalf jaar is.
Wat betreft de mogelijke samenhang tussen asielzoekers, migranten en de link met deze lange wachtrijen: Volgens analyse van het CBS werd in 2021 6 procent van alle vrijgekomen corporatiewoningen toegewezen aan huishoudens met statushouders. De rapporteur voor het recht op huisvesting van de Verenigde Naties, dhr. Balakrishnan Rajagopal, kwam dit jaar naar Nederland om een rapport (A/HRC/55/53/Add.1) te schrijven over de woonsituatie in Nederland. Hij uit ook zijn bezorgdheid over de politieke framing die suggereert dat de komst van buitenlanders de oorzaak is van de wooncrisis, in plaats van inadequaat beleid. In zijn rapport onderzoekt de rapporteur de werkelijke oorzaken van de wooncrisis. Hij concludeert dat het gebrek aan actief overheidsbeleid om de woningmarkt in de afgelopen decennia te reguleren hieraan ten grondslag ligt.
Boelhouwer merkt op dat het moeilijk is om een gemiddelde vast te stellen voor heel Nederland. “Je hebt gemeenten waar je 20 jaar moet wachten en gemeenten waar je 4 jaar moet wachten. Je ziet wel dat de langste wachtrijen in de Randstad zitten, maar een gemiddelde is moeilijk vast te stellen.” AEDES, de landelijke branchevereniging van woningcorporaties in Nederland, kon geen interview afgeven, maar de persvoorlichter liet weten dat het inderdaad moeilijk is om een gemiddelde vast te stellen.
Boelhouwer wijst ook op het feit dat statushouders niet de oorzaak zijn van de woningcrisis. “Er zijn drie redenen voor de lange wachtrijen: Ten eerste wordt er al jarenlang te weinig gebouwd. Ten tweede stijgt de bevolking en ten slotte zijn er kleinere huishoudens.” Over de bevolkingsgroei zegt hij dat arbeidsmigranten de grootste factor zijn. In opdracht van de Tweede Kamer kwam het rapport van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 uit. Hierin adviseren ze dat het migratiesaldo omlaag moet naar 40 tot 60 duizend migranten. Als de politiek niets doet, zullen er in 2050 naar schatting 22 tot 23 miljoen inwoners in Nederland zijn. Volgens migratiecijfers van het ministerie van Justitie bestaat 11% van de migratie uit asielzoekers. De helft van de migratie komt binnen Europa en een kwart komt van buiten Europa, waarbij de redenen voor migratie arbeid, studie of gezinshereniging zijn.
Conclusie
Zowel uit het onderzoek van NOS op 3 als uit de reacties van Boelhouwer en AEDES blijkt dat het niet mogelijk is om gemiddelde wachttijden voor huurwoningen in Nederland vast te stellen, aangezien deze per gemeente verschillen. Zo is in Groningen het gemiddelde slechts 1 maand en in Noord-Holland is dit 6 jaar langer. De bewering van Keijzer kan dus niet worden geverifieerd.
De context waarin mevrouw Keijzer deze bewering doet, is ongepast. CBS-cijfers tonen aan dat slechts 6% van de woningen aan statushouders wordt toegewezen en volgens het VN-rapport ligt de schuld van de woningcrisis bij de overheid, niet bij statushouders. Hoewel migratie een factor is in de stijging van de bevolking en daarmee de behoefte aan meer huizen, zijn het voornamelijk arbeids- en gezinsmigratie die hieraan bijdragen. In het gesprek gaat het zowel over arbeidsmigranten als asielzoekers en statushouders, wat een verkeerd beeld kan geven. Daarom kan dit statement niet verteld worden in deze context.
