Aletta Henriette Jacobs (1854) is een voorvechter voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Ze heeft dan ook veel bereikt op dit gebied. Echter heeft ze op zo’n beetje alles wat ze heeft gedaan in haar leven kritiek gekregen. Ze was een rebel die tegen de gebruikelijke orde inging en dit werd niet altijd geaccepteerd.
Aletta Jacobs heeft vele eerste keren op haar naam staan. Zo is zij de eerste vrouwelijke student van Nederland en haalde zij daarmee als eerste vrouw in haar diploma. Een hele prestatie. “Dit werd wel erkend door de staat, een diploma is een diploma, maar het was geen groot nieuws,” zegt Mineke Bosch, auteur van de biografie van Aletta Jacobs. “Ze kwam mondjesmaat in het nieuws, nog steeds vonden vele mensen namelijk dat studeren niet voor vrouwen bestemd was.” Werkende vrouwen waren arm en stonden onderaan in de maatschappij. Als je als vrouw niet hoefde te werken, dan zorgde je voor het huis, je man en kinderen. Je had daarbuiten helemaal geen tijd om te werken.
Na haar diploma opende Jacobs een eigen artsenpraktijk. “De praktijk werd wel geaccepteerd, maar ze mocht geen mannen behandelen,” vertelt journalist, auteur en historica Alies Pegtel. “Het was aan het begin dan ook erg lastig om aan klanten te komen. De mannen, vrouwen en kinderen stonden gezamenlijk ingeschreven bij een arts. Het gezag van de man was erg belangrijk, dus als vrouw ging je niet zomaar naar een andere dokter.” Echter kwamen de vrouwen van Amsterdam er al snel achter dat Jacobs veel meer wist over het vrouwenlichaam dan de mannelijke dokters. Toen ze eenmaal klanten had en de zaken dus goed liepen, kreeg ze weer andere kritiek. “Ze zou namelijk te veel geld vragen aan haar cliënten, net zoveel als haar mannelijke collega’s,” vertelt Bosch.
Kritiek op anticonceptie
Jacobs kwam er in haar praktijk achter dat veel vrouwen complicaties hadden en zelf stierven na een zoveelste bevalling. Ze introduceerde het pessarium, dat net ontwikkeld was in Duitsland. “Dit is een anticonceptiemiddel dat we nu het vrouwencondoom noemen. Het is nooit echt populair geworden, maar in die tijd hadden ze nog niets anders,” zegt Pegtel. Jacobs had in haar leven nog nooit zoveel kritiek gekregen als toen. Zwangerschap is een zegen van God, daar moet je niet mee klooien, was de essentie.
In 1903 wordt Aletta voorzitter van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Ze stopt in dat jaar met haar praktijk en wordt fulltime activist. Ze strijdt voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen, te beginnen met het stemrecht. Vele Nederlanders waren het hier echter niet mee eens. Vrouwen hoorden onder het gezag van de man, dat was al sinds de prehistorie zo, waarom zou daar nu verandering in moeten komen? Pas in 1922 lukte het de vereniging. Vrouwen mochten voor het eerst stemmen.
Een paar jaar later beseften de mensen pas hoeveel Jacobs voor elkaar had gekregen in haar leven, vooral hoeveel ze had bereikt op het gebied van gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Ze kreeg dan ook eindelijk de erkenning die ze verdiende. Echter overleed Jacobs niet veel later in 1929. Haar crematie (bij het eerste crematorium van Nederland, in Driehuis) was dan ook de meest drukbezochte van die tijd. Tot op de dag van vandaag hebben we veel vrouwen rechten in Nederland te danken aan Aletta Jacobs.
Video productie:
