Nabestaanden van de vliegramp MH17 kunnen vanaf maandag 6 september hun slachtofferverklaringen voor de rechtbank afleggen. De verklaringen worden drie weken afgelegd en zijn dus nog in volle gang. Meer dan negentig nabestaanden van over de hele wereld vertellen deze weken hun verhaal. Stichting Vliegramp MH17 is er tijdens deze emotionele dagen bij, om de sprekers een hart onder de riem te steken.
Op 17 juli 2014 stond het leven van veel mensen eventjes stil. De Malaysia Airlines Flight 17 (MH17) die op 17 juli 2014 vanuit Amsterdam vertrok, op weg naar Kuala Lumpur werd in Oekraïne uit de lucht geschoten door een Buk-raket. Dit gebeurde rondom Donetsk, waar op dat moment een Russisch-Oekraïense oorlog gaande was. Alle 298 passagiers, waaronder zo’n tweehonderd Nederlanders en vijftien bemanningsleden kwamen door deze vliegramp om het leven.
Het onderzoek op de plaats van de ramp verliep moeizaam, de brokstukken lagen verspreid over een groot gebied, op de plek waar Rusland en Oekraïne een gewapende strijd voerden. Een aantal weken na de ramp besloten Nederland, Oekraïne, Maleisië, België en Australië dan ook samen te gaan werken, om samen de crash te onderzoeken. Het zogenoemde Joint Investigation Team (JIT) staat onder leiding van Nederland. Vanaf het moment van samenwerken zoekt een team van ongeveer 100 officieren en rechercheurs naar bewijzen en schuldigen om de zaak op te lossen. Om de oorzaak van de crash te achterhalen heeft het Joint Investigation Team alle menselijke resten, wrakstukken van het vliegtuig en andere overgebleven materialen verzamelt en onderzocht. Ook hebben ze verschillende getuigen en deskundigen gesproken en hebben ze de satellietbeelden geanalyseerd. Na jaren van onderzoek werd er dan ook bewezen dat Russische militairen er iets mee te maken zouden hebben.
Het onderzoek heeft ertoe geleid dat in 2019, drie Russen en één Oekraïner officieel als verdachten zijn aangemerkt. Het Joint Investigation Team besloot deze verdachten te berechten in Nederland, dit omdat de andere landen gezegd hebben dat zij volledig vertrouwen hebben in het Nederlandse rechtssysteem. Vanaf maart 2020, ruim vijfenhalf jaar na de ramp is het strafproces van start gegaan. Voor nabestaanden voelde dit als een opluchting. Toch was het wel meteen duidelijk dat deze zaak nog jaren zal duren.
Om het proces te bevorderen staan de slachtofferverklaringen deze drie weken centraal. Inmiddels zijn de rechtszaken al op de helft en hebben tientallen nabestaanden hun verhaal al afgelegd. Zo ook Ria van der Steen, zij legde haar verklaring maandag 6 september meteen als eerste af: “Ik ben niet bang om in het openbaar te spreken.” Van der Steen verloor haar vader en stiefmoeder bij de ramp en besloot de verklaring dan ook in het Russisch af te leggen: “Ik ben ervan overtuigd dat het Russische regime gewoon meeluistert en daarmee wilde ik mijn statement maken,” zegt van der Steen in een interview met Eva Jinek diezelfde avond.
Ria van der Steen is niet alleen nabestaande van de MH17-ramp maar ook bestuurslid van de Stichting Vliegramp MH17. Deze stichting stelt zich ten doel de nabestaanden van de vliegramp te helpen met verwerken, het behartigen van hun belangen en het verwerken van de traumatische ervaring. Zo bieden ze niet alleen een platform waarbij nabestaanden met elkaar in contact kunnen komen, maar begeleiden ze de nabestaanden ook in het proces. Dit doet de stichting niet alleen, maar ook krijgen ze hulp van Stichting Slachtofferhulp Nederland en het rechtsbijstandsteam. Het bestuur van de stichting bestaat uit nabestaanden zelf, dit is statutair vastgesteld. Stichting Vliegramp MH17 helpt niet alleen nabestaanden uit Nederland, maar ook daarbuiten.
De Stichting Vliegramp MH17 werd vlak na de ramp opgericht. Van der Steen besloot meteen een deel uit te maken van de stichting: “Vlak na de ramp dacht ik: ik wil wat doen. Ik onderneem graag actie en ik vind het goed om andere mensen te helpen.” Toen de stichting net was opgezet is van der Steen eerst vrijwillig bijeenkomsten gaan organiseren voor andere nabestaanden. Ze deed dit niet alleen: “Ik kreeg hulp van onder andere slachtofferhulp, en wetenschappers die weten hoe het werkt met rauw.” Vervolgens raakte van der Steen betrokken bij de organisatie van de nationale herdenking MH17. “Zo werd ik dus ook bestuurslid en draag ik jaarlijks de verantwoordelijkheid voor de nationale herdenking en nog veel meer.”
