De hartstichting bestaat 60 jaar. Zij vragen aandacht voor de misdiagnose van vrouwen met hart- en vaatziekten, omdat de norm is afgesteld op mannen. Dit kan leiden tot zowel mentale als fysieke klachten en overlijden. Martine Spijker had een scheur in haar hart, SCAD. Bij de huisarts is dit gemist, waardoor zij bijna stierf en bewegingsangst heeft ontwikkeld.
Martine Spijker ging met druk op haar borst, overgeven en zweten naar de huisarts. De conclusie was ‘het zijn maagklachten’ en ze werd naar huis gestuurd. Een week later was het mis. Ze bleek een scheur in haar hart te hebben en belandde op de operatie tafel. Martine is zo niet de enige vrouw die een misdiagnose krijgt omdat haar symptomen als “atypisch” worden gezien voor hartproblemen. De typische symptomen zijn namelijk afgesteld op mannen. Vrouwen krijgen lopen door deze misdiagnoses fysieke en mentale schade op en ook overlijden zij hieraan. Hierom vraagt de Hartstichting, die 60 jaar bestaat, meer aandacht hiervoor. Maar wat leidt er dan toe dat dit probleem nog niet is verholpen?
Het aantal vrouwen in Nederland dat leeft met hart- en vaatziekten is hoger dan gedacht door velen, naar schatting 767.200 vrouwen. Daar tegenover staan 936.900 mannen. ‘Dat hart- en vaatziekten bij vrouwen zo’n groot deel van de doodsoorzaken zijn wist ik echt niet. Er is veel meer aandacht voor borstkanker en andere soorten kanker, dus dit verbaasde mij’, vertelt Martine Spijker.
Martine Spijker is nu 53 jaar oud en woont in het verre oosten van ons land, Enschede. ‘Ik leefde een ontiegelijk druk leven, ik deed echt alles tegelijk. Ik had nooit mijn voet van het gaspedaal, ik ging altijd door.’ Twee jaar geleden, net toen de corona lockdown voorbij was kreeg Martine een drukkend gevoel op haar borst.
‘Ik was aan het werk en ik had een online gesprek. Dat was toen ik een enorme druk in mijn borst voelde en ik ging enorm zweten. Toen heb ik het online gesprek afgekapt.’ Dat was het punt dat Martine haar leven veranderde. Ze had een SCAD, Spontaneous Coronary Artery Dissection. Een spontane scheur in haar hart. Dan raken de verschillende lagen van de vaatwand los van elkaar. Daarbij is er een bloedvat afgesloten geraakt, een hartinfarct.
Martine wist gelijk dat het mis was. ‘“bel de ambulance maar”, zei ik tegen mijn zoon. Maar omdat hij zo nuchter bleef belde hij eerst de huisartsenpost. Ik mocht langs komen als dat lukte. Ik had gezegd dat het mij zou lukken om langs te komen, maar eigenlijk ging dat helemaal niet. Ik was daartoe niet in staat, ik was enorm aan het overgeven.’
Bij deze symptomen van druk op de borst, zweten maar ook overgeven gaan niet bij iedereen alarmbellen af van een hartprobleem. Terwijl dit juist de standaard symptomen zijn voor vrouwen met hartproblemen. Door deze onbekendheidnwordt volgens een onderzoek vanuit Journal of The American Hearth Associaton bij 30% van de vrouwen met een hartinfarct een misdiagnose gesteld. Hoger dan de 16% onder mannen.
Dat hartinfarcten gemist worden bij vrouwen weet Martine ook. ‘Nadat ik heel erg had overgegeven waren mijn klachten eigenlijk weg. Die druk om mijn borst was weg. Toch zei de huisarts dat ik langs moest komen. Toen is er een hartfilmpje gemaakt en zijn mijn bloeddruk en puls gemeten. Het was allemaal goed. De huisarts zei: ”Het is je maag, niet je hart.” Maar later bleek dat ik toen al een hartinfarct had.’
‘Als ik nu die klachten teruglees die ik had, dan waren allemaal standaard symptomen van een hartinfarct. Zeker voor vrouwen.’
Na het doktersbezoek ging Martine haar leven verder zoals gewoonlijk. ‘Die avond heb ik nog een modeshow gelopen. Daarna heb ik nog de hele week gewerkt, gefietst en gesport. Ik heb alles gedaan wat je niet moet doen als je een scheur in je hart hebt, maar dat wist ik natuurlijk niet.’ Dit maakt de scheur in het hart namelijk groter, de normale procedure is het tegenovergestelde van actief bewegen. Patiënten met SCAD horen zes weken te rusten zodat de scheur zichzelf kan herstellen. Onwetend maakte Martine zichzelf dus zieker.
‘Die zaterdagavond ben ik met vriendinnen uit eten geweest. Het kon net weer na corona. Diezelfde nacht kreeg ik weer de druk op mijn borst. Maar ik maakte me geen zorgen, het zou mijn maag zijn.’
‘Ik dacht gelijk dit is niet oké’
Martine had toen nog geen vermoedens dat er iets mis kon zijn met haar hart. ‘Ik werd weer prima wakker, ik ging nog hardlopen en heb nog alle ramen gelapt in mijn huis. Maar de druk, de misselijkheid, het kwam terug. Ik dacht gelijk “dit is niet oké”. Ik belde de huisartsenpost, maar op dat moment had ik eigenlijk112 moeten bellen. Vervolgens gingen we naar het ziekenhuis, die rit was hel. Ik voelde de noodzaak van mijn conditie, ik wist dat er wat heftigs aan de hand was.’
In het ziekenhuis wisten de dokteren niet direct wat er aan de hand was. Martine heeft namelijk geen van de normale risico factoren voor hart- en vaatziekten, waardoor er geen alarmbellen afgingen. Er waren geen indicatoren dat er iets mis was met haar hart. ‘Ze zeiden toen dat ik terug kon naar de wachtkamer. “Ik ga echt niet naar de wachtkamer, ik kan dat niet. Er moet nu iets gebeuren”, was mijn antwoord. Toen werd ik doorgestuurd naar de eerste hulp voor hartproblemen. Eindelijk werd er bloed geprikt. Hieruit bleek dat ik een hartinfarct had. Toen ze dat zeiden dacht ik echt: “waar heeft die man het over”.’
De vervolgstappen waren nu duidelijk. De dokteren gingen de katheteriseren. Toen werd haar hart en de kransslagaders van binnen onderzocht. ‘Ze hebben toen geprobeerd mijn dicht geslipte ader te openen, onsuccesvol. Met het openmaken is het verder gescheurd. Toen hebben ze en bypass moeten doen, een open hart operatie.’ Dat Martine zo’n operatie zou ondergaan had niemand verwacht. ‘Mijn man heeft toen nog snel mijn dochter op moeten halen bij een carnavalsfeest.’
‘Als ik er morgen nog ben, ben ik er volgende week niet meer.’
Na haar operatie lag ze een week in het ziekenhuis. De fysieke klachten waren toen verholpen, maar toen kwam de angst om de hoek kijken. ‘Ik wilde niet naar huis, ik voelde mij veilig in het ziekenhuis. Als er daar iets mis ging konden zij mij helpen. Ik vond het ook eng om de pijn te voelen, dat er misschien weer iets mis was met mijn hart. Zo weet ik nog dat ik een morfine pomp had die ik zelf kon bedienen. Uiteindelijk kon ik deze niet meer hoger zetten, ik riep de verpleegkundige. Ze vertelde mij dat er een maximum op zat.’
Maar ook toen ze het ziekenhuis verliet bleef de angst. ‘Die angst ontstond omdat ik gewoon mijn leven aan het leven was en aan het bewegen was, waarom scheurt mijn hart dan opeens? Hierna moest ik alles weer opnieuw durven doen. Durven bewegen, fietsen en sporten. Ook het alleen thuisblijven, want als er dan iets gebeurde was er niemand die mij kon helpen.’
‘Uiteindelijk ben ik in kleine stapjes die angst onder ogen gekomen. Want ik weet ook zelf dat het moest, ook vanuit mijn werkervaring.’ Martine is GZ-Psycholoog en hielp voorheen slachtoffers van seksueel misbruik. Maar na haar hartinfarct helpt ze mensen met angsten die zij hebben overgehouden van hun hart- en vaatziekten. ‘Normale psychologen focussen op het laten verdwijnen van die angst. Maar bij mensen zoals ik heeft die angst ons ook gered. Omdat we hebben geluisterd naar ons lijf. Daarom zal de angst nooit volledig verdwijnen. Als je erkenning aan die angst geeft kan je er makkelijker mee om gaan.
Doordat Martine haar angst heeft geaccepteerd lijdt het haar leven niet meer. ‘De angst is er alleen nog soms als ga vliegen of lange auto rit maak. Dan denk ik “wat als er nu iets gebeurt met mijn hart”. Het idee is eng, maar ik maakt de vluchten en lange ritten nu wel weer.’
Terugblik
Terugkijkend op de situatie weet Martine niet hoe het was gelopen als ze al gelijk bij haar eerste doktersbezoek de juiste diagnose had gekregen. ‘Ik heb nu geen geheelde scheur zoals andere vrouwen. Nu heb ik nieuwe aderen vanuit mijn arm in mijn hart. Misschien had ik anders gedacht “het is één keer gescheurd, is het wel zo stevig als het zelf is geheeld?” Ik weet het niet.’
Martine wil vooral dat er meer aandacht komt voor de oorzaken, symptomen en mentale gevolgen van hart- en vaatziekten. ‘Zo wist ik niet dat je na de overgang een grotere kans had op hart- en vaatziekten, omdat oestrogeen beschermend werkt. Ook was mij onbekend wat voor impact chronische stress heeft op je gehele lichaam. Ook wist ik niet wat de symptomen van hart- en vaatziekten bij vrouwen waren en dat het nog best vaak bij ons vrouwen voorkomt. Zo ben ik niet de enige vrouw die hiervan zich onbewust was. Ik denk dat het goed is dat mensen weten hoe ze zelf invloed op kunnen uitoefenen op hun lichaam en hoe ze de symptomen kunnen herkennen.’