Coronatoegangsbewijs op de werkvloer: ‘Voor wiens rekening komt iemand die zonder QR-code thuis zit?’

De aangekondigde coronamaatregelen zorgen ervoor dat het coronatoegangsbewijs nog meer van belang wordt. Een coronatoegangsbewijs is geldig met een negatief testbewijs, een herstelbewijs of een bewijs van vaccinatie. Niet alleen in de horeca en bij culturele gelegenheden, maar ook bij georganiseerde sportbeoefening zoals groepslessen en in de sportschool is het laten zien van de QR code vanaf 6 november noodzakelijk. Verder wordt gekeken naar het verplicht stellen van het coronatoegangsbewijs op de werkplek. Maar is het verplicht stellen van een coronapaspoort op de werkvloer op dit moment wel wettelijk haalbaar?

Volgens advocaat arbeidsrecht Suzanne Meijers is het antwoord op deze vraag op dit moment nog nee. Ze legt uit dat een verplichting van de QR code op de werkvloer met de huidige wetgeving nog niet haalbaar en mogelijk is. In de persconferentie kondigde het demissionaire kabinet wel aan dat er wordt onderzocht of een verplichting mogelijk is, ‘ze zijn dus druk aan het onderzoeken of een wetswijziging mogelijk is om de QR code toch verplicht te maken.’ ‘Voor de verplichtmaking van de QR code op het werk zal een noodoplossing moeten worden gevonden’. Meijers legt uit dat wetten zoals de grondwet en de AVG er op dit moment voor zorgen dat het verwerken van medische informatie niet mag. ‘Het laten zien van een QR code bij je werk is min of meer wel te scharen onder medische informatie.’

Naast het feit dat de werkgever de taak heeft om de werknemer een veilige werkplek te bieden, legt advocaat Meijers uit dat een verplichting ook inbreuk zal maken op de persoonlijke levenssfeer van zowel werknemers als werkgevers. ‘Op basis van de huidige wetten zijn er nog mensen die zeggen dat ze hun QR code niet hoeven te laten zien, de noodoplossing waar naar gekeken wordt kan ervoor zorgen dat dit tijdelijk anders wordt.’ Wat voor oplossing dat zal zijn weet Meijers ook nog niet, ze geeft als voorbeeld de horeca waar je tijdelijk zonder coronapas ook niet terecht kan. Er wordt al een aantal weken gepraat over de verplichting en Meijers is benieuwd of het coronapaspoort op de werkvloer echt doorgang gaat vinden. ‘Ik heb lang gezegd dat het wettelijk niet zo snel haalbaar is, maar na de persconferentie is het demissionaire kabinet zo’n vaart aan het maken, dus ik ga het mezelf steeds vaker afvragen.’

De consequenties voor werknemers en werkgevers bij een verplichte coronapas

Als een werknemer zijn coronatoegangsbewijs niet kan of wil laten zien verwacht Meijers dat diegene naar huis wordt gestuurd om thuis te werken. De werkgever zal de werknemer volgens Meijers gewoon moeten uitbetalen. ‘Toch vraag ik me af, of ze in Den Haag ook genoeg nadenken over de praktische uitwerking. Want wat als diegene in een productiehal werkt en niet kan thuiswerken, voor wiens rekening en risico komt het dan dat diegene thuis zit?’ Meijers legt uit dat de wettelijke regel nu is, dat een werkgever het personeel altijd doorbetaalt tenzij er iets heel bijzonders aan de hand is. Een voorbeeld kan zijn als de werknemer niet komt opdagen. Dit is dan een werkweigering in de risicosfeer van de werknemer zelf. De vraag die ook advocaat Meijers zich stelt is: ‘Ligt het niet willen laten zien van een QR code dan in de risicosfeer van de werknemer of de werkgever?’ Meijers geeft toe dat voor een advocaat arbeidsrecht dit een interessante kwestie is, ze verwacht hier veel discussies en rechtspraak over: ‘Moet de werkgever het loon van de werknemer zonder coronapas doorbetalen of is dit zijn eigen schuld?’

Niet alleen over de doorbetaling van het loon verwacht Meijers veel discussies, ook zal er een stijging ontstaan van het aantal ziekmeldingen. ‘Vooral als de werkgever het loon niet wil door betalen, is de kans groot dat de werknemer zich sneller ziek meldt. Daardoor zal misschien vaker moeten worden gecontroleerd of werknemers wel echt ziek zijn.’ Naast een tegengeluid van mensen zonder coronapaspoort denkt Meijers dat de wel-gevaccineerde werknemers van een bedrijf zich ook zullen laten horen. ‘De mogelijkheid kan zich voordoen dat deze werknemers ook liever thuis willen werken net zoals niet-gevaccineerden gevraagd zal worden als zij geen QR code kunnen laten zien’. De tweedeling door het verschil in privileges groeit en Meijers heeft haar twijfels bij de bevordering van de werksfeer. ‘Ik vraag me af of de Overheid de discussies die op het werk zullen ontstaan van tevoren incalculeert of dat zij maar op één doel afgaan, namelijk zoveel mogelijk vaccinaties bereiken’. Persoonlijk vind Meijers het invoeren van het coronatoegangsbewijs op de werkvloer wel slim, ‘alleen vanuit een juridisch oogpunt zal het in de uitvoering niet makkelijk worden.’ Vooral omdat een bedrijf bij een verplichting de gegevens van werknemers volgens de huidige privacywetgeving niet mogen bewaren of verwerken. ‘Dit betekent dat een werkgever de antwoorden van iedereen zou moeten onthouden’ Als een bedrijf tien mensen in dienst heeft is het vragen naar de QR nog te overzien, maar bij een bedrijf met 300 werknemers wordt dat al lastiger.’ In de praktijk betekent dit dat werkgevers van grote bedrijven elke dag opnieuw moeten vragen naar het coronatoegangsbewijs, ‘want de persoonlijke gegevens mogen niet in een Excel bestandje worden gezet.’ Daarnaast zijn er volgens de arbeidsrecht advocaat nu ook al mensen die alleen de vraag over of zij in bezit zijn van een coronapas al zien als een privacy schending. ‘Sommigen ervaren dat zelfs als een indirecte drang tot vaccinatie. En dan worden de gegevens nog niet eens bijgehouden, daarom is de praktijk van de privacy soms net wat anders dan de theorie’. Aldus Meijers.

Bedrijven mogen nu al vragen naar het coronatoegangsbewijs

Ondanks dat het demissionair kabinet de verplichting van het coronatoegangsbewijs aan het onderzoeken is en de coronapas tot op heden dus nog niet verplicht is voor werknemers. Is er wel een aantal grote bedrijven die al vraagt naar een QR code. Volgens de advocaat arbeidsrecht mogen bedrijven ook gewoon vragen of de werknemer zijn coronapas wil laten zien. Dit gebeurt vaak steekproefsgewijs omdat het vrijwillig is. Het grote verschil met verplichting is dan ook dat de werknemer nu niet hoeft te antwoorden op het verzoek en de werkgever mag daar vervolgens geen consequenties aanhangen. Meijers vertelt dat sommige bedrijven een werkvloer met verplichte coronapas helemaal niet erg vinden: ‘Ik hoor ook van veel werkgevers dat ze blij zouden zijn met een verplichte coronapas, juist om een veilige werkomgeving te creëren.’

Als gevolg van de coronamaatregelen heeft Meijers in het arbeidsrecht al veel verschillende rechtszaken gezien: ‘Over het wel of niet mogen thuiswerken, over de veiligheid op de werkvloer, of de mondkapjesplicht. Allemaal onderwerpen waar rechtszaken over zijn gevoerd en als het laten zien van de coronapas bij bedrijven doorgang krijgt verwacht Meijers daar ook zeker rechtszaken over. ‘De coronapas op de werkvloer is dus nog niet verplicht, maar er zijn nu al wel bedrijven die advies vragen over hoe zij het beste kunnen omgaan met de QR code.’

Het besluit over een coronatoegangsbewijs op het werk komt op 12 november

Op dit moment is de verplichting van een coronapaspoort voor werknemers nog niet zeker. Op 12 november wil het demissionaire kabinet besluiten of zij verder gaan met een coronatoegangsbewijs op de werkvloer. Het voorstel moet namelijk eerst de meerderheid van de Tweede Kamer zien te halen. Verschillende politieke partijen hebben nog kritiek op het verplichte bewijs. Daarnaast is het Outbreak Management Team op dit moment ook nog niet overtuigd van de meerwaarde van de verplichting, zij hechten meer waarde aan mondkapjes en afstand houden.