“Roker minder duur voor maatschappij dan niet roker”, deze kop verscheen vorige week donderdag in het AD. Dit artikel was een interview met Stefan Lipman, wetenschapper en assistent professor gezondheidseconomie. Dit artikel werd vervolgens door vele media gedeeld. Maar klopt deze uitspraak wel?

“Rokers leven over het algemeen minder lang omdat zij een grotere kans lopen op ziektes zoals longkanker. Hier door zouden rokers over de lange loop minder zorgkosten met zich mee dragen dan niet-roker. Niet-rokers leven langer en belanden vaak in dure verpleegzorg,” vertelt Lipman bij Radio 538.

Roken zou dus in the end goedkoper zijn dan niet roken. Hetzelfde geldt voor obesitas. Mensen met obesitas leven korter en dragen dus uiteindelijk minder zorgkosten met zich mee. Wel liggen de jaarlijkse kosten van de roker hoger voor de maatschappij maar deze zouden deels terug betaald worden door de accijnzen die op een pakje sigaretten zitten.

In het interview van Radio 538 werd aan Lipman gevraagd of de kosten van een roker en niet-roker veel verschillen. Hier had hij geen cijfers voor paraat liggen en kon hij dus geen antwoord op geven. Assistent professor gezondheidseconomie Bram Wouterse legt ons dit uit. Wouterse vertelt:

“Pieter van Baal heeft hier een tijd geleden een artikel overgeschreven, waarin hij uitrekent wat er zou gebeuren als er niemand meer zou roken. Wat je dan ziet gebeuren is dat bij de roker gerelateerde kosten zoals longkanker omlaag gaan maar aan de andere kant gaan mensen langer leven. Als je langer leeft gaat de kans natuurlijk omhoog dat je op late leeftijd in een verpleeghuis komt. Uiteindelijk zal roken dan goedkoper zijn maar hier zitten wel aannames bij. Wij kunnen natuurlijk niet elke roker in Nederland nagaan dus dit onderzoek gaat via een model. Ik vind dit nog steeds een van de mooiste onderzoeken van Nederland en in die zin geloof ik het nog wel maar er zijn inmiddels wel wat dingen veranderd. We weten nu bijvoorbeeld meer over dat roken aanleiding geeft tot dementie. Je kunt het onderzoek het beste zo bekijken: alle kosten die gemaakt worden door roken, win je, maar alle kosten die gemaakt worden door langer leven, verlies je. Wanneer er dus meer rokers gerelateerde kosten bij komen verandert dat plaatje natuurlijk. De gezondheidszorg wordt natuurlijk ook alsmaar beter dus ziektes zoals longkanker zijn beter behandelbaar waardoor rokers langer leven en de kosten oplopen. Ik denk nog steeds dat het klopt dat rokers goedkoper zijn voor de maatschappij maar dat het verschil minimaal is. Om dit zeker te weten zou je het model nog een keer moeten opbouwen. Het meest recente onderzoek komt uit 2015. ”

In het rapport van SEO economisch onderzoek uit 2015 staat: “Op dit moment zijn de zorgkosten in een wereld met roken lager dan in een wereld zonder roken. Dit komt doordat degenen die eerder overlijden als gevolg van roken geen zorgkosten maken in de verloren levensjaren. Dit is een bedrag van € 10 miljard. De extra zorgkosten voor de behandeling van rokers bedragen € 3,8 miljard. Per saldo zijn in een wereld met roken de zorgkosten in Nederland dus € 6,2 miljard lager dan in een wereld zonder roken.

In de toekomst kan dit beeld veranderen. De medische technologie ontwikkelt zich, waardoor de levensverwachting toeneemt, en dus het aantal verloren levensjaren afneemt. De besparing op de zorgkosten doordat rokers eerder overlijden neemt daardoor af. Bovendien nemen door de nieuwe therapieën de zorgkosten van levende rokers toe. Beide ontwikkelingen leiden ertoe dat de totale kosten van roken toenemen.”

We moeten natuurlijk niet vergeten dat roken enorm slecht is. Wouterse verteld dan ook: “Gezondheidseconomen kijken uiteindelijk niet alleen naar het totale kostenplaatje maar ook naar de welvaart van de maatschappij. Roken kan dan wel goedkoper zijn maar de maatschappij gaat er niet op vooruit.” Ook Lipman benadrukt tijdens zijn interview met Radio 538 dat de mindere kosten van roken geen excuus is om te blijven roken.

Roken is dus inderdaad goedkoper voor de maatschappij dan niet roken maar het verschil wordt over tijd steeds kleiner.

redactie. (2021, 23 september). Wetenschapper: Roker minder duur voor de maatschappij dan een niet-roker. AD.nl. https://www.ad.nl/gezond/wetenschapper-roker-minder-duur-voor-de-maatschappij-dan-een-niet-roker~a582f375/

Kosten van roken. (2015, 1 januari). SEO Economisch Onderzoek. https://www.seo.nl/publicaties/kosten-van-roken/