Twee kranten – één onderwerp
Hoe LHBTI in de media verschillend wordt geframed
Foto: AI
In Nederland staat de acceptatie van LHBTI-personen onder druk. Het onderzoek van EenVandaag (2024) toont aan dat steeds minder mensen vinden dat het goed gaat met de acceptatie van deze groep. Dat is opvallend, omdat Nederland op de dertiende plaats staat van Europese landen die zich inzetten voor LHBTI-acceptatie en -rechten, blijkt uit statistieken van de belangenorganisatie Rainbow Map.
Daarom richt dit onderzoek zich op de framing van LHBTI in de Volkskrant en het Reformatorisch Dagblad gedurende de Pride-maand juni 2024. Door te onderzoeken hoe en of er een duidelijk verschil in framing is, wordt het inzichtelijk of deze media bijdragen aan inclusieve beeldvorming rondom LHBTI in een steeds meer gepolariseerde samenleving.
Waarom framing en LHBTI?
De aanleiding voor dit onderzoek is: de acceptatie van LHBTI-personen in Nederland daalt (EenVandaag). In 2020 vond 62 procent van de Nederlanders dat het goed ging met die acceptatie, maar in 2024 is daar 47 procent van over, blijkt uit de respondenten die meededen aan dit onderzoek. De media spelen een rol in hoe mensen denken over maatschappelijke onderwerpen doormiddel van framing. Daarom is het belangrijk om te weten hoe zij LHBTI-personen in beeld brengen.
Voor deze analyse zijn dertien artikelen uit de Volkskrant en elf uit het Reformatorisch Dagblad verzameld – allemaal gepubliceerd tijdens de Pride-maand juni 2024. Daarbij is gekeken naar zogenoemde ‘frames’: de manieren waarop een onderwerp wordt gepresenteerd. Deze framing beïnvloedt hoe het publiek het onderwerp interpreteert. Denk aan een inclusief frame, waarbij de zichtbaarheid van LHBTI wordt beschreven. Of een exclusief frame waarbij LHBTI in verband wordt gebracht met de woke-cultuur en wordt gezien als bedreiging voor traditionele of religieuze waarden.
Is er een duidelijk verschil?
De verschillen zijn vrij duidelijk. De Volkskrant gebruikt vooral inclusieve frames. Dat zijn manieren van schrijven die de LHBTI-personen steunen en laten zien wat hun bedreiging is in de samenleving. Er worden regelmatig vergelijkingen gemaakt met andere landen, waar de acceptatie van LHBTI-personen onder druk staan. Het meest gebruikte frame is het homofobe politiek frame, waarin kritiek wordt geuit op politieke partijen of wetten die LHBTI-rechten ondermijnen, zowel nationaal als internationaal.
In totaal gebruikt de Volkskrant in zijn dertien artikelen 29 frames, waarvan 26 frames inclusief zijn en 3 exclusief. Hieruit blijkt dat 89,7 procent van de gebruikte frames inclusief zijn tijdens Pride-maand 2024.
Het Reformatorisch Dagblad daarentegen laat een gemengder beeld zien. Ook het Reformatorisch Dagblad gebruikt regelmatig inclusieve frames. Hierbij wordt ook de vergelijking gemaakt met andere langen, waar de acceptatie van LHBTI-personen onder druk staan. Het meest voorkomende frame is het dogmaframe. Dit exclusieve frame wijst naar de woke-cultuur, dat wordt gezien als bedreiging voor de traditionele en religieuze waarden.
In totaal gebruikte het Reformatorisch Dagblad 26 frames, waarvan 18 inclusieve en 8 exclusieve frames. Hieruit blijkt dat 69,2 procent van de frames inclusief zijn tijdens Pride-maand 2024.
Tijdens het analyseren van de artikelen is ook gelet op de context waarin het frame wordt gebruikt. Is het een citaat – dus wordt het frame geduid vanuit een persoon – of is het de redactionele visie of de journalist die spreekt? Hieruit blijkt dat de exclusieve frames die door de Volkskrant zijn gebruikt, citaten zijn. Bij het Reformatorisch Dagblad komt hier ook de redactionele visie naar voren en wordt een exclusief frame gebruikt met de volgende uitspraak: “Bijbelse waarden staan in ons land onder druk. Abortus is gelegaliseerd, christenen verliezen hun baan vanwege hun levensovertuiging en de lhbti-beweging maakt opgang. Een christelijke partij zou daar nadrukkelijk tegen in het geweer komen.” Uit deze analyse en de percentages kan de conclusie getrokken worden dat het Reformatorisch Dagblad een spanningsveld laat zien in traditionele en religieuze waarden en progressie. De Volkskrant laat een inclusiever beeld zien doormiddel van de gebruikte frames. Deze zijn vooral gericht op acceptatie en het plaatsen van vraagtekens bij andere standpunten.
Wat zegt dit over onze media?
Het onderzoek laat zien dat de ideologische achtergrond van een krant (progressief of behouden) invloed heeft op hoe het onderwerp LHBTI wordt behandeld. Maar dit is niet het hele verhaal. Ook journalistieke keuzes – zoals wie er aan het woord komt en hoe je iets formuleert – maken uit. Daardoor kan het Reformatorisch Dagblad ook positieve geluiden laten horen over het onderwerp LHBTI. De keuze om citaten te gebruiken die afwijkend zijn van de ideologische visie van de krant, draagt bij aan positieve berichtgeving over het onderwerp LHBTI.
In een tijd waarin polarisatie toeneemt en mensen steeds meer tegenover elkaar lijken te staan, is het belangrijk dat de media hun verantwoordelijkheid nemen. Hoe een krant schrijft over het onderwerp LHBTI, draagt bij aan hoe de samenleving naar deze groep kijkt. Door bewust meer nuance aan te brengen en een eerlijke afspiegeling van verschillende perspectieven, kunnen journalisten bijdragen aan een samenleving waarin mensen niet tegenover, maar naast elkaar staan. Dit vraagt niet om activistische berichtgeving, maar om oprechte nieuwsgierigheid: luisteren naar het verhaal achter het standpunt, ruimte maken voor twijfel en het gesprek niet afdoen als strijd tussen ‘goed’ of ‘fout’.
Dataverantwoording
Dit artikel is gebaseerd op een praktijkgericht onderzoek dat in 2025 is uitgevoerd in het kader van mijn afstudeertraject aan de opleiding Journalistiek. In dit onderzoek analyseerde ik de framing van LHBTI in de berichtgeving van de Volkskrant en het Reformatorisch Dagblad tijdens Pride-maand juni 2024. De onderzoeksresultaten vormden de inhoudelijke basis voor dit artikel.