Hoe lastig kan het zijn voor een homoman om vader te worden?
Het traditionele beeld van een gezin is de afgelopen decennia veranderd, en nergens is dit duidelijker zichtbaar dan in de LHBTI-gemeenschap. Steeds meer homostellen en lesbische stellen verkennen de mogelijkheden van co-ouderschap, waarbij ze samenwerken om een liefdevolle en stabiele omgeving te creëren voor hun kinderen. De stijging van co-ouderschap binnen de LHBTI-gemeenschap is te zien in de groeiende acceptatie van diverse gezinsstructuren. Daarnaast bieden de LHBTI-gemeenschappen steeds meer steun en voorlichting over co-ouderschap, waardoor meer stellen zich comfortabel voelen om deze optie te verkennen.
Dit ben ik, Wouter, (links op de foto) samen met mijn vriend. Ik ben een homoseksuele jongeman van 27 jaar oud, die zijn leven aardig op de rit heeft. Sinds een jaar ben ik werkzaam als webredacteur naast mijn studie journalistiek. Ik heb lieve vrienden en familie om mij heen. In de afgelopen jaren ben ik een aantal keer oom geworden en in mijn vriendenkring is dan nu ook de eerste zwanger. Door al deze gebeurtenissen denk ik steeds vaker aan toekomst met mijn eigen gezin. Maar welke optie heb ik, als ik mijn kinderwens in vervulling wil laten komen? Eén ding is zeker, het wordt lastig. Adoptie is de eerste optie waar ik aan denk. Het is alleen algemeen bekend dat het adoptietraject een lang en moeizaam traject is. Om je een beeld te geven van de intensiteit van een adoptietraject, wil ik je een voorbeeld geven. Het begint bij het indienen van een aanvraag, hierna volgen informatiebijeenkomsten, waar al kosten aan zijn verbonden. Hierna volgt het gezinsonderzoek.
Voorafgaand aan het gezinsonderzoek moeten de (eventuele)adoptieouders een gezondheidsverklaring van een onafhankelijke arts indienen. Het is belangrijk dat een adoptiekind een stabiel en veilig thuis krijgt. Als een van de adoptieouders gezondheidsklachten heeft of een handicap, kan dat nadelig zijn voor het kind. Tijdens het onderzoek vraagt de raadsonderzoeker een uittreksel uit het Justitieel Documenten Systeem (JDS) op. Hierin staan eventuele misdrijven en overtredingen van de adoptieouders. De raadsonderzoeker beoordeelt of dit gevolgen heeft voor het adoptiekind. Het gezinsonderzoek duurt gemiddeld drie tot vier maanden. Onderwerpen die aan bod komen tijdens de onderzoeksgesprekken zijn onder andere de kinderwens en de motivatie van de ouders om voor een adoptiekind te zorgen. De relatie en de gezondheid van de ouders. Werk en economische omstandigheden. Eventueel andere kinderen die aanwezig zijn binnen het gezin en woonsituatie. Vrijetijdsbesteding, levensloop van de ouders en opvoedingscapaciteiten. Godsdienst en of levensovertuiging.
Ik ben van mening dat het goed is, dat er streng wordt gekeken naar het gezin. Met als gevolg een veilig thuis te kunnen bieden aan het adoptiekind. Echter is dit niet uitnodigend om een traject aan te gaan. Van tevoren is niet duidelijk hoelang het traject gaat duren, en als adoptieouder mag je niet ouder zijn dan 42 jaar. Dit wakkert de angst aan dat ik misschien zelfs al wel te laat ben.
Wat ook een lastige factor is in mijn traject, is dat het aantal adopties in Nederland afneemt. Uit onderzoek van het Centraal bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dit ook.
In 2020 zijn 70 adoptiekinderen uit het buitenland in Nederlandse gezinnen geplaatst. In 2019 ging het om 145 kinderen. Voor koppels van gelijk geslacht is het een stuk lastiger. Verschillende landen laten het niet toe, dat koppels van gelijk geslacht een kind adopteren, door conservatieve regels en gedachten. Voor mij als homoseksueel betekent dat er slechts twee landen overblijven waar ik terecht kan voor adoptie. Zuid-Afrika en Portugal. Voorheen was Amerika ook een optie, maar sinds eind januari dit jaar heeft ook Amerika zijn adoptiedeuren gesloten voor Nederland. ;
Het is wel duidelijk dat een adoptie lastig wordt, maar is er een andere optie? Voor vrouwelijke stellen is de eerste stap naar een andere optie een aantal jaar geleden toegevoegd. Op 1 april 2014 is de wet lesbisch ouderschap in werking getreden. Sindsdien kan de vrouwelijke partner van de biologische moeder (duomoeder) juridisch ouder worden, zonder dat daarvoor een gerechtelijke adoptieprocedure nodig is. Door deze wetswijziging is er een stijging te zien in de cijfers van levend geboren kinderen bij gelijke paren. Bij mannen is dit weer anders. Degene die het kind baart is namelijk direct de eerste juridische ouder. Voor mannelijke stellen is er nog geen wetgeving.
Wat nu?
Ik ben geen vrouw, die samen met een andere vrouw op zoek kan naar een eventuele zaaddonor. In mijn geval is er een vrouw nodig. Ik zou samen met mijn vriend op zoek moeten gaan naar een alleenstaande vrouw of een lesbisch stel die ook hun kinderwens willen vervullen. Dit noemen we ook wel een co-ouderschapsregeling. Maar waar kan ik informatie vinden over deze vorm van ouderschap?
Stichting Meer dan Gewenst is de Nederlandse stichting voor regenbooggezinnen en zet zich in voor LHBT’s die een gezin wensen, of hebben. Zij organiseren informatie bijeenkomsten over juridische, sociale, medische en wetenschappelijke aspecten van LHBTI-ouderschap. Ook organiseren zij borrels en speeddates waar wensouders elkaar kunnen ontmoeten. Sara Coster is ervaringsdeskundige en persvoorlichter van Stichting meer dan Gewenst. Zij ziet dat deze avonden druk bezocht worden: “De laatste informatieavond waren er 160 deelnemers, in januari begin dit jaar, waren dat er nog 120.” Hieruit kan ik concluderen dat er meer vraag is naar deze vorm van ouderschap.
Guido is een kennis en tevens een voorbeeld als het gaat om een co-ouderschap. Een oud-collega (Neeltje) van Guido was informatie aan het winnen over een anonieme zaaddonor en vertelde dit aan hem. Guido grapte dat zij wel iets van hem mocht hebben. Diezelfde avond heeft zij Guido een berichtje gestuurd en is het idee ontstaan. Na een coaching traject met Stichting Meer dan Gewenst, verschillende afspraken die gemaakt zijn bij een notaris, kwam daar hun eerste kind. Een aantal jaar later kwam daar hun tweede kind. Nu zijn Guido en Neeltje trotse vader en moeder van Janne (5) en Joris (2).
“De liefde die ik krijg vind ik fantastisch. Joris is echt een knuffelkont. Ik ben dankbaar voor mijn werkend leven, maar ook enorm dankbaar voor het vaderschap. Dankbaar voor Neeltje en de afspraken die wij hebben, waardoor ik van beide levens kan genieten.”
Bij mij roept het ook vragen op. Heeft het gevolgen voor mijn kind, om op te groeien in een regenbooggezin? Hoe reageren andere ouders op mijn samengestelde gezin? Uit onderzoek van Lisette Kuyper, Henny Bos & Nanette Gartrell, blijkt dat dit niet het geval is. In dit onderzoek worden gezinnen met twee moeders vergeleken met gezinnen met een vader en een moeder. De psychische gezondheid van de kinderen lijken even goed te zijn. Maar als de kinderen veel te maken krijgen met stigmatisering, omdat zij twee moeders hebben, kan dat leiden tot meer psychische problemen tijdens de adolescentie. Guido beaamt het resultaat van dit onderzoek en ervaart ook geen problemen. De school waar Janne op zit, is een kleine school en iedereen reageerde goed op zijn situatie met Neeltje. Ook met mede ouders ervaart hij geen problemen.
Om de uitkomst van dit onderzoek te lezen, geeft het mij bepaalde rust om te weten dat het opgroeien van een kind bij ouders van gelijk geslacht, geen gevolgen heeft voor het kind. In de loop der jaren hoop ik dat het meer sociaal geaccepteerd wordt en dat de kinderen geen psychische gevolgen ervaren van het opgroeien bij ouders van gelijk geslacht. Het antwoord van Guido geeft mij ook deze bevestiging.
Waar moet ik aan denken als het op afspraken aankomt bij een advocaat?
Misschien schets het een beeld van de strubbelingen? Het zal ook een langdurig proces zijn voordat ik een co-ouder heb gevonden, die met mij/ons, dit traject wil aangaan. Ook wil ik co-ouderschap niet onderschatten. Het is een enorme verandering in je leven om een kind te krijgen. Een kind heb je voor het leven en in dit geval, ben ik ook mijn gehele leven verbonden aan een derde persoon. De andere co-ouder moet dit ook voor zich zien. Als ik uiteindelijk iemand heb mogen vinden, moeten wij er met elkaar uit zien te komen. Hoe geven wij invulling aan onze co-ouderschapsovereenkomst? Denk je bijvoorbeeld hetzelfde over de opvoeding, toekomst etc? Om een beeld te geven van een ouderschapsovereenkomst, heb ik een voorbeeld toegevoegd. Dit voorbeeld is daadwerkelijk ondertekend door twee co-ouders. Vanwege privacy zijn de namen van de betrokkenen weggelaten.
[aesop_gallery id=”681″]
Na een lange zoektocht en verschillende gesprekken met een eventuele co-ouder, komt dan het belangrijkste: Wat spreek ik af met de co-ouder? Om alles in goede banen te leiden spreek ik met Annette Koekkoek, familierecht advocaat bij A&S Advocaten. Zij vertelt de belangrijkste afspraken die ik als co-ouder moet maken. En welke afspraken nog wel eens worden onderschat.
Welke afspraken zijn van belang?
Welke afspraken worden nog wel eens onderschat?
Annette Koekkoek familierecht advocaat bij A&S Advocaten, in de bibliotheek op kantoor.
Ik vind een co-ouderschap ook een vrij intensief traject, om op deze manier mijn kinderwens te vervullen. Wel geeft het mij hoop om te zien dat dit onderwerp steeds meer aandacht krijgt. Eén ding is zeker: de weg ernaartoe zal lastig worden. Wordt het een adoptie of een co-ouderschap? Dat weet ik nog niet, maar ik heb nog een aantal jaar om hier samen met mijn vriend over na te denken. Wel hoop ik dat mijn kinderwens mag uitkomen. Zo niet? Dan ben ik een trotse oom en geniet ik op deze manier van de kinderen om mij heen.
Dataverantwoording Centraal Bureau voor de Statistiek De gevonden cijfers van het CBS met daarin de genoemde cijfers over het aantal levend geboren kinderen bij paren van gelijk geslacht: Het CBS krijgt dagelijks berichten over demografische gebeurtenissen (geboorte, sterfte, migratie, huwelijkssluiting ed) binnen. Er zit doorgaans enige tijd tussen de feitelijke demografische gebeurtenis en het moment waarop deze informatie CBS bereikt. Voor deze dataset zijn alleen de gegevens gebruikt van de vrouwelijke paren. In deze gegevens stonden ook wat de aantallen zijn voor de mannelijke paren. Ministerie van Justitie en Veiligheid De cijfers over het aantal adopties in Nederland worden gebaseerd op een onderzoek wat is uitgevoerd door het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Verschillende bronnen zijn gebruikt in dit onderzoek. De commissie heeft daarbij de volgende bronnen gebruikt, om aan te tonen hoe veel adoptiekinderen uit het buitenland in Nederlandse gezinnen geplaatst zijn. Archieven betrokken Nederlandse overheidsorganisaties: - Archieven bemiddelaars - Nationaal Archief Sri Lanka - Aangeleverde documenten en rapporten door geadopteerde en andere betrokkenen - Krantenarchieven - Kamervragen, Kamerstukken, Handelingen en verkiezingsprogramma’s - Secundaire literatuur, (onderzoek)rapporten en andere publicaties