Dossier Woningnood Amsterdam
Amsterdammers wonen op boten door de woningcrisis: “Een huis is niet te betalen, ik ken mensen die 1000 euro huur betalen voor een schoenendoos”
Een woning vinden in Amsterdam is zo makkelijk nog niet, daarom zijn sommige Amsterdammers op zoek gegaan naar alternatieven. De 27-jarige Robin vond dit door op een boot te gaan wonen: “Ik kan mijn huis gewoon verplaatsen, ik woon hier nu al vier jaar met een vriend.
Het woningtekort in regio Amsterdam bedraagt op dit moment zo’n 45.000 woningen. Dat blijkt uit de cijfers van een jaarlijks onderzoek van vastgoedadviseur Capital Value en ABF Research. Ook voor Robin was dit voelbaar, maar ook de huizenprijzen leiden er toe hij opzoek ging naar een alternatief: “Het is niet te betalen, ik ken mensen die 1000 euro huur betalen en dan wonen ze in een schoenendoos, dan denk ik dat is zonde van je geld.”
Toen de vader van Robin een boot kocht, zag hij de oplossing: “Het was heel werk om van de boot een leefbaar huis te maken. Mijn huisgenoot en ik hebben de hele boot verbouwd en alles zelf gedaan, maar dan heb je ook wat. Ik heb gewoon een huis dat ik kan verplaatsen.”
Regels
Robin heeft met de havenmeester van de haven waar zijn boot ligt de afspraak dat hij daar langdurig mag verblijven. Voor Robin is het dus de oplossing, maar wonen op een boot mag volgens Jeroen Oelen, de havenmeester van Sixhaven tegenover het Centraal Station, mag dit officieel niet: “De regel is dat het niet is toegestaan en dat iedereen gewoon in een huis woont. Een weekend aan boort verblijven is natuurlijk niet verboden, maar wonen in een haven is niet toegestaan.
Postcode enzo
Toch is Robin niet de enige die het ondanks de regels voor elkaar heeft gekregen om op een boot in een haven te wonen. Ook de Italiaanse Allessia kon geen huis vinden en belanden uiteindelijk op de boot van een vriend. Maar het blijkt niet voor iedereen weggelegd. Zo woont de Italiaanse Allessia sinds april op een boot omdat ze geen huis kan vinden in Amsterdam, maar vertrekt ze nu noodgedwongen terug naar Amsterdam. “Ik heb geen wifi aan boort en daarom moet ik altijd naar vrienden toe als ik een online tentamen moet maken. Daarnaast is de boot slecht geïsoleerd waardoor het nu echt te koud wordt om hier nog langer te blijven. Ik ben bang dat ik de hele winter ziek zal zijn als ik dat wel doe”, zegt Allessia.
Voor de Italiaanse Allessia die hier studeert was het ook niet makkelijk om een woning te vinden in Amsterdam. Uiteindelijk kon ze voor een half jaar op de boot van een vriend van haar gaan wonen. Allessia: “Het wonen op een boot was heel leuk maar soms ook lastig. Ik heb hier wel een douche aan boord, maar die is zo klein dat het eigenlijk niet te doen is. Als ik echt goed wil douchen voordat ik naar school ga moet ik gebruik maken van de sanitaire faciliteiten van de Marina haven.”
Dit is niet het enige waar Allessia tegenaan liep. Ze moest vaak ook naar vriendinnen om een tentamen te maken omdat de wifi niet goed genoeg was. Omdat het nu winter wordt en Allessia bang is voor haar gezondheid heeft ze besloten om terug te gaan naar Italië. “De boot is slecht geïsoleerd waardoor het in de winter te koud wordt om hier permanent te verblijven”, zegt Allesia.
Robin, Rik en Allessia zijn niet de eerste en de enige die besluiten om een boot te gebruiken als woonplek. Het is geen nieuw fenomeen en gebeurt al een tijdje.
Robin en Rik houden het nog wel een tijdje vol op hun boot. Eigenlijk mogen ze er niet permanent wonen maar langdurig verblijf was volgens de havenmeester wel toegestaan. Ze hebben hun boot zo verbouwd dat ze er ook feestjes kunnen geven voor ongeveer 30 man.
Door de woningcrisis illegaal met een peuter op een studentenkamer wonen: “Mijn angst is dat we eruit worden gegooid en dakloos worden”
Illegaal met een peuter op een studentenkamer wonen omdat je geen andere woning kan vinden, is vandaag de dag de realiteit in Amsterdam. Met het plan ‘Amsterdamse Aanpak Volkshuisvesting’ hoopt de stad in 2040 dit soort situaties te voorkomen door nieuwe maatregelen.
“Soms voelt het alsof ik heb gefaald als vader en dat doet pijn”
De 27-jarige Aron woont op een studentenkamer van veertien vierkante meter met een gedeelde badkamer en keuken. De helft van de week slaapt zijn zoon van drie jaar hier ook in een uitklapbedje en dat allesbehalve een ideale situatie. “Mijn kamer is klein en gehorig en ik deel het hier met studenten die overduidelijk geen ouders zijn. Er worden feestjes geven en dan kan mijn zoon niet slapen, dat is geen goede situatie voor een kind. Soms voelt het alsof ik heb gefaald als vader en dat doet pijn.”
Samenwonen met een kind op een studentekamer mag volgens de regels niet en dat zorgt voor veel stress bij Aron: “in dit studentencomplex mag er maar één persoon zich registreren per kamer maar mijn zoon woont hier ook de helft van de tijd. Mijn angst is dat we eruit worden gegooid en dakloos raken.”
Aaron zou daarom graag in een appartement willen wonen met meerdere slaapkamers, maar door het lage woningaanbod en de hoge prijzen lukt dit niet.
“Als we dit niet kunnen regelen, klopt er iets niet in Amsterdam”
Tjerk Dalhuisen van stichting WOON, een vereniging die opkomt voor de belangen van huurders, ziet met eigen ogen de huurprijzen al jaren stijgen maar een echte oplossing is er nog niet. “In het geval van Aaron moet je naar een woning kunnen verhuizen waar je de ruimte hebt en waar kind normaal kan opgroeien. Dat is niet meer dan normaal. Als we dit niet kunnen regelen, klopt er iets niet in Amsterdam”, zegt Tjerk.
Volgens Tjerk was de huurprijs vijftien jaar geleden voor een gemiddelde woning nog zeshonderd euro maar vandaag de dag betalen mensen rond de vijftienhonderd euro voor dezelfde woning. Dat is meer dan een verdubbeling.
Mensen met een gemiddeld inkomen vinden daardoor steeds moeilijker een betaalbare huurwoning. Het aanbod neemt af en de huurprijzen stijgen fors, met name in de grote steden.
Om dit te verbeteren heeft de gemeente het plan ‘Amsterdamse Aanpak Volkshuisvesting’ gemaakt. Hiermee hoopt Amsterdam in 2040 de woningnood op te lossen. Het plan moet zorgen voor meer passende en betaalbare wo
Geen woning kunnen vinden vanwege een niet-Nederlandse naam of opleidingsniveau: ‘Het is schokkend hoe makkelijk verhuurbemiddelaars discrimineren’
Dit samenvattende artikel is onderdeel van de AT5 podcast “Het komt Vastgoed”. Een podcast waarin we het laatste nieuws rondom de woningcrisis in Amsterdam samenvatten en duiden met experts. Hoe kunnen we dit probleem aanpakken, want met onze stad komt het toch vast en zeker goed? In de eerste aflevering bespreken we de discriminatie op de woningmarkt, een probleem wat de woningnood sterk beïnvloed. Wil je direct naar de podcast luisteren? Klik dan hier. Wil je de samenvatting? Lees dan verder.
Stel je voor, je bent op zoek naar een woning in Amsterdam en omstreken en reageert actief, maar je wordt nooit uitgenodigd om te komen bezichtigen. Of het was na de bezichtiging ‘toch geen match.’ Keer op keer weer. Waar kan dat aan liggen? Én zou dit ook persoonlijk kunnen zijn?
Mystery calling
Het onderzoek dat recentelijk is gedaan naar discriminatie op de woningmarkt – de Landelijke monitor discriminatie op de woningmarkt 2023 – wijst schokkende cijfers uit, namelijk dat 1 op de 3 verhuurmakelaars is bereid om bewust te discrimineren op basis van iemands naam of achtergrond. Dit is onderzocht aan de hand van ‘mystery calling’. Een onderzoeker doet zich voor als iemand die zijn koopwoning wil gaan verhuren. Hiervoor neemt hij een verhuurbemiddelaar in de armen om hem te begeleiden bij dat proces. Maar, deze mystery onderzoeker heeft een erg belangrijk verzoek: hij wil alleen maar witte Nederlanders in zijn woning.
Discriminatieverzoeken
De onderzoekers hebben verschillende verhuurmakelaars gebeld met dit discriminerende verzoek en gekeken hoe vaak verhuurbemiddelaars hier ‘ja’ op zeiden. En dat bleek in 30 procent van de gevallen zo te zijn. Hoofdonderzoek van de Landelijke Monitor, Andrew Brit is hier erg van geschrokken. ‘Ik vind het schokkend om te zien hoe gemakkelijk sommige verhuurmakelaars meegaan in een discriminerend verzoek. Daar schrik je van als er zo gereageerd wordt op die vraag. Als de onderzoeker zegt: ‘Ik wil zeker weten dat mijn woning niet verhuurd wordt aan Marokkanen, Turken of Polen’ en dat de verhuurbemiddelaar dan zegt ‘Natuurlijk niet.’’
‘Als ik jou twee Polen geef op het platteland met twee gouden tanden, bier te zuipen, dan weet je dat morgen je woning gesloopt is.’ – Quote van verhuurbemiddelaar uit monitor.
Stuitende stereotypen
Daarbij waren de stereotype beelden volgens Brit stuitend. Over verschillende groepen zag hij nare opmerkingen langskomen, voornamelijk over expats, Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond of Polen. Zo stond er in het onderzoek ook een quote die echt gezegd is door een verhuurbemiddelaar: ‘Als ik jou twee Polen geef op het platteland met twee gouden tanden, bier te zuipen, dan weet je dat morgen je woning gesloopt is.’ Verschrikkelijk, aldus de onderzoeker.
Vooroordelen
Volgens Brit heeft elk mens zijn vooroordelen, gebaseerd op vervelende momenten met bepaalde mensen. Maar om dit idee op een hele groep te projecteren is niet juist: ‘Iedereen moet evenveel kans maken om uitgenodigd te worden voor een bezichtiging, ongeacht waar je vandaan komt, hoe je heet of op wie je verliefd bent. Individuen wordt nu een kans ontzegd vanwege voordelen en dat hoort niet.’ Brit bepleit dat het belangrijk is om gesprekken met mensen aan te gaan, om juist deze vooroordelen weg te nemen. ‘Maar wees je bewust van anti-discriminatiebureaus en dat je daar een melding kan doen bij een vermoeden van discriminatie,’ vertelt de onderzoeker. Daaraan voegt hij toe dat de gemeente verplicht is om hierop toe te zien, ‘Iedereen heeft recht op dezelfde kansen.’
De grote hoeveelheid economische daklozen in Amsterdam. Claire Geene van stichting WOON: “Zolang er een woningtekort is, blijven deze mensen rondgepompt worden door het systeem”
Dit samenvattende artikel is een onderdeel van de AT5 podcast “Het komt Vastgoed”. Een podcast waarin we het laatste nieuws rondom de woningcrisis in Amsterdam samenvatten en duiden met experts. Hoe kunnen we dit probleem aanpakken, want met onze stad komt het toch vast en zeker goed? In deze tweede aflevering bespreken we de “economische dakloosheid” in de stad, een probleem wat door de woningnood enorm wordt versterkt. Wil je direct naar de podcast luisteren? Klik dan hier. Wil je de samenvatting? Lees dan onder de podcast verder.
In de schaduw van de welbekende grachten van Amsterdam speelt zich een stille crisis af. Terwijl landelijke cijfers een daling van dakloosheid laten zien, blijft Amsterdam onverminderd geconfronteerd worden met het daklozenprobleem. Het CBS rapporteerde eerder dit jaar een daling, maar organisaties zoals HVO Querido en de Regenboog Groep in Amsterdam zien juist een tegenovergestelde trend. De hulporganisaties draaien overuren om de groeiende vraag aan te kunnen (link naar artikel: Overal daling dakloosheid, niet in Amsterdam: “Dweilen voor een kraan die ergens anders openstaat” – AT5)
Een onzichtbare groep daklozen
Eén van de redenen dat deze cijfers niet de werkelijkheid weerspiegelen, is omdat met name de ‘onzichtbare daklozen’ of ‘economische daklozen’ vaak over het hoofd worden gezien in officiële statistieken. Economische daklozen zijn lastig te identificeren, omdat ze niet aan het stereotype beeld van daklozen voldoen. (Dit deel misschien wel misschien niet, afhankelijk van of jullie de bijgeleverde voxpop video in dit artikel willen toevoegen) Wij vroegen ons af, wat Amsterdammers hun beeld is bij dakloosheid?
Dit is alleen een vrij eenzijdig beeld. Daklozen kunnen namelijk ook je collega’s zijn die door een scheiding gaan, of mensen die hun baan hebben verloren en door een plotselinge daling in inkomen 3 maanden geen huur kunnen betalen. Zo staan zelfredzame mensen zonder verdere problematiek als drugsverslaving of psychische aandoening, toch plotseling op straat.
Deze mensen vallen tussen de mazen van het systeem omdat ze als ‘te zelfredzaam’ worden beschouwd. Daarnaast zijn ze niet gewend om hulp te vragen. Ze weten vaak niet hoe of waar dit kan, of ervaren te veel schaamte om ergens aan te kloppen. Gregor vertelde eerder al aan AT5 over zijn ervaring “mijn collega’s grapte ‘onder welke brug ga je vanavond slapen’” (Aantal werkende daklozen stijgt: “Collega’s vroegen onder welke brug ik slaap” – AT5).
In Amsterdam alleen al worden naar schatting minstens 3000 mensen getroffen door economische dakloosheid, maar het werkelijke aantal kan nog hoger liggen vanwege de uitdagingen bij het identificeren van deze groep. De stad trekt niet alleen daklozen uit eigen land aan, maar fungeert ook als een magneet voor mensen die elders geen onderdak kunnen vinden.
Het “Amsterdam-effect” op daklozen
Marieke Dwars van Veldwerk Amsterdam merkt op dat mensen vaak naar Amsterdam trekken omdat het gemakkelijker is om op straat aan geld te komen en omdat de stad betere voorzieningen heeft in vergelijking met andere plaatsen. Dit zogenaamde ‘Amsterdam-effect’ draagt bij aan de complexiteit van de dakloosheidsproblematiek in de stad.
Diverse initiatieven en organisaties in Amsterdam proberen het hoofd te bieden aan deze groeiende uitdaging. Stichting Op Weg Naar Huis en Stichting Onder de Pannen zijn enkele voorbeelden die proberen onzichtbare daklozen te ondersteunen, maar worden gehinderd door de nijpende woningcrisis. Ook Stichting !WOON en bekende namen als Leger des Heils, HVO Querido en de Regenboog Groep spelen een rol in het opvangen van daklozen, zij het met beperkte capaciteit.
Claire Geene, juridisch adviseur huurrecht bij Stichting !WOON heeft al veel schrijnende situaties meegemaakt in haar werk “Er blijft mij nog altijd een verhaal bij van een moeder met een 13-jarige dochter die mij om advies vroeg. Zij moest voor een lange periode van bank naar bank verplaatsen met haar kind. Deze mensen krijgen vaak te horen dat ze toch zelfredzaam zijn, want ze hebben nog een inkomen en een sociaal netwerk waar ze op terug kunnen vallen, maar beeld je maar eens in dat je elke keer weer moet aankloppen bij je vrienden en familie om met je dochter daar te kunnen slapen voor een nacht. Dat voelt vernederend en alsof je tot last bent, dus zo makkelijk als er over gedaan wordt, is dit helemaal niet”.
Wat kunnen we hieraan doen?
Het beleid van de gemeente Amsterdam, zoals vastgelegd in het Beleidsprogramma Aanpak Dakloosheid 2021-2025, richt zich op vroegtijdige signalering, vergroten van het aanbod aan woonoplossingen, goede ondersteuning op maat en duurzaam maatschappelijk herstel. Echter, voor economische daklozen lijkt het huidige beleid tekort te schieten.
Het onderzoek ‘Maatwerk voor economisch daklozen’ (
Maatwerk voor economisch daklozen | Website Onderzoek en Statistiek (amsterdam.nl)) benadrukt dat stabiliteit in huisvesting essentieel is voor het oplossen van dakloosheid, ook bij economische daklozen. Hoewel meer begeleiding, financiële middelen en tijdelijk onderdak een stap in de goede richting kunnen zijn, is de enige duurzame oplossing dus: meer woningen en het beter verdelen van woningen.
Claire Geene ligt verder toe welke oplossingen mogelijk zijn en vertelt meer over haar ervaringen met “economische daklozen” in de podcast. Het kan naar haar idee namelijk iedereen overkomen. Luister hier de gehele aflevering: (linkje naar de podcast boven aan de pagina)