Van zolderkamer tot concertzaal: “Eigenlijk kan je als artiest tegenwoordig niet meer zonder TikTok”
Om als jonge artiest nu door te breken in de huidige muziekwereld, is alleen schrijven en produceren niet meer genoeg. Er wordt een hele hoop van je verwacht, want de concurrentie is groot. “Het is soms een strijd om de views.” Hoe kijken jonge artiesten tegen deze door social media gedomineerde wereld aan en hoe ervaren zij dit?
Ten tijde van de smartphone en apps als YouTube, TikTok en Instagram is bekend worden met muziek steeds makkelijker. Zet je telefoon ergens neer, pak een gitaar of stap achter een piano en ga maar zingen. Dat merken artiesten Jennifer Siemerink (24), die haar carrière net begonnen is als SIEM, en Maurice van Meer (23), die al een aantal jaren naam maakt als More Ease ook. Beide gebruiken zij sociale media en vooral TikTok om meer naamsbekendheid te creëren, al vinden ze dat niet altijd even leuk.
Om antwoord te krijgen op de eerder gestelde vragen, wordt er in dit artikel in gegaan op twee ervaringsverhalen van Jennifer Siemerink en Maurice van der Meer. Klik op een van de twee foto's om een kleine impressie te krijgen van wat zij maken op TikTok.
Jennifer Siemerink • SIEM
Maurice van Meer • More Ease
Zolderkamer
Voor sommige grote artiesten is het allemaal begonnen op hun zolderkamertje. Een beetje pingelen op een gitaar, een beetje pielen op een laptop. De plek waar artiesten hun muziek schrijven is vaak een grote bron van inspiratie. Zo ook voor Jennifer Siemerink, die oorspronkelijk uit Oldenzaal komt, maar nu door werk in Hilversum woont. “Ik schrijf mijn muziek veel hier, aan mijn elektrische keyboard in mijn kamer. Het allerliefste speel ik aan een echte piano, maar dat gaat niet met de buren. Dus ik huur af en toe een pianoruimte in Amsterdam, daar kan ik toch wat lekkerder spelen.”
Voor Maurice, die in zijn muziek een combinatie maakt tussen zelf gespeelde instrumenten en geluiden op zijn laptop, is die plek zijn studiootje in zijn huis in Den Haag. “Een van mijn twee slaapkamers heb ik omgetoverd tot de studio achter. Echt heel mooi. Maar soms maak ik ook muziek op andere plekken, dan ga ik naar vrienden van mij of ik ga naar een professionele studio toe.”
Voor beide artiesten is de liefde voor muziek al vroeg begonnen. In haar kamer in Hilversum vertelt Jennifer: “Hobbymatig maak ik eigenlijk altijd al muziek. Toen ik acht was zat ik in het schoolkoor en op mijn veertiende begon ik met gitaarspelen. Dat heb ik uitgebreid met piano en ukelele. Door mijn vader, die in een kerkkoor zong, ben ik bij het schoolkoor gekomen. Hij heeft ook een grote invloed gehad in de muziek waar ik nu naar luister én het soort muziek dat ik ooit hoop te kunnen maken.”
Ook Maurice kwam door een externe factor aan inspiratie voor zijn eigen carrière. “Ik maak eigenlijk al heel mijn leven muziek. Maar ik ben echt begonnen toen ik een jaar of tien was. Ik ben opgegroeid in Papendrecht, en ging in Dordrecht naar de middelbare school. Iedereen van mijn klas ging naar de universiteit, dankzij Flemming ben ik uiteindelijk naar de Rockacademie in Tilburg gegaan. Dat heb ik een jaar volgehouden. Uiteindelijk ben ik wel in Tilburg Online Culture gaan studeren. Een studie die nu, wat betreft sociale media nog steeds wel van pas komt.”
De echte inspiratie om muziek te gaan maken kwam voor Maurice door rapper Mac Miller “Ik was negen toen ik dankzij wat omzwervingen op YouTube zijn nummer ‘Live Free’ hoorde. Ik dacht, dit is vet, want dit combineert gitaren, met een soort van rappen, en oh, die clip ziet er cool uit. Toen ben ik letterlijk al zijn muziek gaan checken. Uiteindelijk vond ik dat zo leuk, dat ik dat ook wilde doen. Ik speelde al een beetje gitaar. Ik besloot een microfoon te kopen en erbij te gaan zingen én opnemen. Eerst covers van Mac Miller, later meer eigen teksten. Er staan nog filmpjes van toen ik een jaar of tien was op YouTube, maar wel op privé, vertelt hij lachend.
Waar Jennifer, onder de naam SIEM pas één nummer op Spotify heeft staan, genaamd Fotogalerij, telt het account van Maurice al 24 nummers. Toch is muziek uitbrengen best een grote stap. Want hoe beslis je of je nieuwste nummer de buitenwereld in mag én wat maakt een nummer nou goed? Het begint met het schrijven van een nummer.
“Ik denk dat voor mij een nummer niet te ingewikkeld hoeft te zijn. Fotogalerij is ook een simpel liedje. Het zijn vier akkoorden die elke keer herhalen. Maar goed, dat werkt het beste, mensen luisteren daar toch snel naar.”, vertelt Jennifer.
Maurice: “Voor mij is het vooral belangrijk dat het in mijn hoofd blijft zitten. Ik laat het vaak aan iemand anders horen, een van mijn vrienden die ook in de muziekwereld zit bijvoorbeeld. Ik ben er zelf namelijk soms zo veel mee bezig, dat ik het niet meer zie of iets nou echt goed is. Zij zeggen dan dat iets echt vet is, en dan weet ik dat ik op de goede weg ben. Zelf vind ik een nummer echt goed als er een stukje herkenbaarheid is, maar er moet altijd iets onverwachts inzitten.”
“Ik zou niet weten hoe je tegenwoordig, zonder TikTok bekend zou worden”
Online
Als je eenmaal een nummer hebt geschreven, ben je er als artiest nog lang niet. Iets zonder enige promotie op Spotify of een andere streamingsdienst zetten, heeft namelijk weinig zin. Het is een kwestie van opvallen, een grote klus als blijkt dat er elke dag zo’n 60,000 nieuwe liedjes op Spotify worden geüpload. Zeker vandaag de dag, waar iedereen 24/7 online is, is het belangrijk om je als artiest online te profileren. Independent artists, zoals SIEM en More Ease, zijn zoals ze het zelf ook zeggen, afhankelijk van sociale media met TikTok in het bijzonder.
TikTok
TikTok is een social media-app, waar men korte video’s deelt. De video’s verschillen enorm, van dansjes tot hele waargebeurde verhalen tot make-up filmpjes en sportvideo’s. Voor ieder wat wils en daar speelt het algoritme dan ook gretig op in. Video’s op TikTok zijn maximaal 3 minuten, enkele gebruikers kunnen 10 minuten-video’s maken, maar in de praktijk gebeurt dit weinig.
Op TikTok is de concurrentie heel groot. “Het is strijden om de views, althans zo voelt het soms”, lacht Maurice. Hij probeert op zijn account een inkijkje te geven in zijn leven. “Hoe ik muziek maak vooral. Ik denk dat je als fan of als muziek luisteraar pas echt fan van iemand kan worden, als je ook de manier waarop diegene leeft tof vindt, of de branding eromheen. Dat probeer ik te doen met mijn social media. Ik vind het nog wel lastig om te doen, ik heb er niet echt een strategie voor. Consistent zijn is het belangrijkste, maar dat lukt niet altijd. Ik doe ook vaak maar wat.”
Toch merkt Maurice wel verschil in een tijdperk mét en zonder TikTok. “Laatst ging een nummer van mij viraal in Azië, dat er echt duizenden mensen filmpjes hadden gemaakt op mijn nummer. Dat zou zonder sociale media echt niet kunnen gebeuren.”
Al is het niet alleen maar rozengeur en maneschijn op de app. “Ik word soms wel heel erg bewust van wat ik aan het doen ben, als ik aan het filmen ben. En mijn schermtijd is ook niet normaal. Ik had van de week zelfs zeven uur op mijn telefoon gezeten, daar schrik ik dan echt van. Bovendien zorgt sociale media voor een nieuwe stroom aan artiesten, die niet allemaal bekend worden door hun muziek. Dat zijn dan influencers, die opeens bedenken dat ze muziek gaan maken. Als zij dan opeens grote cijfers halen, dan kan dat wel frustrerend zijn.”
Ook Jennifer vindt het gebruik van TikTok soms wel wat lastig. “Met Fotogalerij probeerden we echt in te spelen op trends. Dat werkt goed en doe ik zelf soms ook. Laatst maakte ik een video met een liedje over een stereotypische jongen met energydrink en een frikandelbroodje. Eigenlijk maak ik dan expres muziek voor content, met het idee dat je daardoor meer gezien wordt en dat mensen dan blijven hangen. Het liefst maak ik natuurlijk mijn eigen muziek. Ik merk alleen vaak dat als ik iets maak wat ik heel leuk vind, dat het niet werkt. Zodra ik dan weer iets maak wat niet helemaal mijn stijl is, dan gaat die video wel heel goed. Dat is soms echt wel frustrerend. Ik ga er ook echt wel ander soort muziek door maken. Je gaat toch eerder twijfelen of je niet gewoon dat moet gaan doen wat werkt. Maar in the end wil je toch maken wat bij je past.”
“Wat ook frustrerend is, is dat de concurrentie heel groot is. Iedereen die op TikTok zit, zou in principe bekend kunnen worden. Maar ja, is er tegenwoordig nog een andere manier? “Ik zou niet weten hoe mensen vroeger echt bekend werden, behalve door talentenjachten. Tegenwoordig zijn er zo veel talentvolle mensen online. Je moet echt streven naar originaliteit en geluk hebben”, aldus Jennifer.
Muziekindustriecoach Jim Kreeftenberg ziet ook dat artiesten niet meer zonder sociale media kunnen. Hij begeleidt artiesten én maakt TikTok-video’s over de muziekindustrie. “Voor startende artiesten die een eigen fanbase willen opbouwen, is social media, vooral TikTok, de nummer één prioriteit. Het is de goedkoopste en meest efficiënte manier om een doelgroep te vinden. Social media is echter een middel, geen doel op zich"
TikTok speelt een cruciale rol in de muziekindustrie, legt Kreeftenberg uit. “Met meer dan 1 miljard gebruikers wereldwijd kun je elke doelgroep bereiken. Als artiest is een goed bereik op TikTok een mogelijke springplank naar succes. Het is belangrijk om de cirkel te sluiten door volgers bijvoorbeeld in te laten schrijven voor een nieuwsbrief, zodat je ze regelmatig kunt updaten en je merchandise kunt promoten. Daar zit het namelijk echte geld, als je fanbase groot genoeg is."
Tot twee jaar geleden had Spotify een voortrekkende rol in het ontdekken en aanbieden van nieuwe muziek. Maar die rol verschuift langzamerhand naar TikTok. Spotify wordt meer een katalysator van lopend succes dan een springplank. Artiesten moeten eerst relevantie opbouwen, onder andere op TikTok, voordat ze kans maken op een plekje in een grote Spotify-afspeellijst. De tijd dat alles wat lekker klinkt een plekje in een afspeellijst kon verwachten ligt inmiddels achter ons.
Viraal gaan en constante aandacht krijgen op apps als TikTok is niet zomaar gedaan. Dankzij het ingewikkelde algoritme van TikTok is het een kwestie van geluk hebben. ‘Als de algoritme-goden mij een keer blessen, wie weet lukt het dan’, vertelt Maurice.
Sociale media wordt dus steeds belangrijker, in ons dagelijks leven, maar ook in die van de muziekwereld. Zo blijkt uit cijfers van Datareportal.com dat TikTok wereldwijd 1.58 biljard gebruikers van 18 jaar en ouder heeft. Per dag worden door hen zo’n 34 miljoen TikToks geupload. Zie daar maar eens in op te vallen. Ook Nederland kent veel gebruikers van TikTok, die 18 jaar en ouder zijn. Maar echte sterkhouders zijn landen als de Verenigde Staten (148 miljoen actieve gebruikers) en India (113 miljoen actieve gebruikers). Uit deze data blijkt dus dat er wel degelijk een groot publiek is, voor mensen met muzikale ambities, zoals Maurice en Jennifer.
Bovendien is de doelgroep die zij proberen te bereiken, 18-24 jaar het grootst.
Ook doet TikTok zelf, in samenwerking met onderzoeksbureau Luminate, onderzoek. Uit hun Music Impact Report van November 2023 blijkt namelijk dat de app een hele grote rol speelt in het ontdekken van nieuwe muziek. Wereldwijd is er volgens hen een verband te zien tussen het gebruik van bepaalde muziek op TikTok en het streamingvolume van deze muziek. In de Verenigde Staten ontdekken TikTok gebruikers twee keer zo vaak nieuwe muziek op Short Form Video-platforms, zoals TikTok, dan de gemiddelde gebruiker. Dit lijkt in Europa niet heel veel anders.
Concertzaal
Heb je dan eindelijk het algoritme door en word je opgepikt door de media en door fans, dan is de volgende stap misschien wel een concertzaal. Een ervaring die voor Jennifer nog relatief nieuw zal zijn. “Ik heb wel eens opgetreden, met covers en een enkele keer met eigen nummers. Maar echt bekend worden is niet per se een doel. Laat mijn muziek maar bekend worden, dan vind ik het goed!”
Maurice heeft met zijn eigen muziek al vaker opgetreden. Een ervaring die hij graag vaker wil meemaken. “Mijn droom is sowieso natuurlijk om gewoon lekker van die muziek te kunnen leven. Maar als ik concreet moet zijn. Het lijkt me wel echt wel tof om in of door Europa of in het buitenland te kunnen spelen.”
Dataverantwoording
Om de datavisualisaties in dit stuk te maken, is gebruik gemaakt van informatie van Datareportal.com. Deze site werkt samen met onafhankelijk adviesbureau Kepios, om door middel van betrouwbare informatie rondom media men betere keuzes te laten maken. Deze sites kennen beiden geen winstoogmerk en doen aan bronvermelding bij al hun artikelen en analyses.
Voor deze visualisaties is gekeken naar de pagina’s over gebruikersaantallen van de zeven grootste social-mediaplatformen in Nederland. Hierbij is er bewust voor gekozen om Facebook Messenger en LinkedIn niet mee te nemen, omdat dit niet aansluit op de belevingswereld van de doelgroep en omdat Facebook Messenger niet door iedereen als sociale media wordt gezien, maar als een communicatiemiddel.
Ook is er gekeken naar gebruikersaantallen wereldwijd, in de Verenigde Staten én Nederland. Nederland en de wereld worden vergeleken, om te laten zien hoeveel gebruikers de app wel niet heeft. Om daar een perspectief aan te geven, zijn de Verenigde Staten toegevoegd aan deze vergelijking. Zo is al snel duidelijk dat de markt daar een stuk groter is dan hier.
Ten derde is er gekeken naar leeftijden. Hoe verhouden de verschillende leeftijdsgroepen, wederom aangegeven door Datareportal.com, zich tot aantallen actieve gebruikers. Voor deze dataset is, in verschil met de andere datasets, gekeken naar hoeveel mensen in elke leeftijdsgroep geraakt werden door advertenties op de app. Deze worden immers gepersonaliseerd, deels naar leeftijdsgroep, waardoor dit dé manier is voor Kepios om hier inzicht in te geven.
Bij alle visualisaties en datasets is er één tekortkoming. De cijfers richten zich slechts op actieve gebruikers van 18 jaar en ouder. De app TikTok heeft een officiële leeftijdsrestrictie. “Men moet ten minste 13 jaar oud zijn om het Platform te gebruiken”, aldus het Privacybeleid van de app. In de praktijk blijkt echter dat er ook actieve gebruikers zijn die jonger zijn dan 13. Deze en alle andere minderjarige gebruikers, zijn niet meegenomen in deze cijfers. Hier zijn namelijk vanuit TikTok, wegens wetgevingen, geen cijfers over bekend.