Jongerenpanel ‘De Hoofdzaak’ pakt eenzaamheid onder jongeren aan: “Mét jongeren, vang je jongeren”

Eenzaamheid speelt niet alleen bij de ouderen; het zijn tegenwoordig juist ook de jongeren die zich eenzaam voelen. Met name de coronacrisis heeft een negatieve impact gehad op de gevoelens van eenzaamheid onder jongeren. Maar wat wordt er gedaan om deze eenzaamheid aan te pakken? Het jongerenpanel van De Hoofdzaak in Den Helder doet dit door activiteiten voor eenzame en kwetsbare jongeren te organiseren, zoals een ‘Bite & Game night’.

“Wie gaat de soep maken voor de ‘Bite & Game night’?”, vraagt Wendy de Koster, voorzitter van het jongerenpanel. “Ik kan wel soep maken hoor. Soep is niet zo moeilijk!”, roept een deelnemer van het jongerenpanel. Er wordt gelachen. “Oké, laten we dan groentesoep en erwtensoep doen. En dan leggen we er ook nog wat broodjes bij”, zegt Wendy. Iedereen is het er mee eens. Wendy pakt haar pen en schrijft dit op in haar notulen. In de vergaderzaal van de Hoofdzaak bespreekt het jongerenpanel hoe de ‘Bite & Game night’ er op 30 januari uit zal zien. Aan de grote tafel zitten zes jongeren die deel uitmaken van dit jongerenpanel. Zij hebben deze ‘Bite & Game night’ bedacht. Het wordt georganiseerd voor eenzame en kwetsbare jongeren.

Jongerenpanel De Hoofdzaak

Het jongerenpanel bestaat uit zes jongeren die als vrijwillige ervaringsdeskundige werken bij De Hoofdzaak. De Hoofdzaak is een herstelorganisatie voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Om hier als ervaringsdeskundige te werken, moesten de jongeren een cursus volgen. Ze hebben allemaal een rugzakje en kunnen door deel uit te maken van dit jongerenpanel andere eenzame en kwetsbare jongeren helpen. “We wilden vanuit het jongerenpanel iets organiseren voor eenzame jongeren. Daarom hebben we vele keren gebrainstormd over wat jongeren leuk zouden vinden. Toen kwamen we op het idee van de ‘Bite & Game night’. Dat is een avond waarop jongeren nieuwe contacten kunnen leggen om de eenzaamheid minder heftig te maken. Jongeren kunnen hier andere kwetsbare jongeren leren kennen en we hopen dat ze zich daardoor minder de enige voelen. Wij van het jongerenpanel zijn die avond ook aanwezig om ze te ondersteunen. Verder gaan we gezellig samen eten en spelletjes doen. Al bereiken we maar één jongere waarvoor we het leven iets kunnen verlichten die avond, dan is onze missie al geslaagd!”, vertelt Wendy met een trotse glimlach op haar gezicht. 

Corona

De coronacrisis heeft een negatieve impact gehad op de gevoelens van eenzaamheid onder jongeren. Uit onderzoek van het CBS blijkt namelijk dat in 2019, vóór de crisis, 8,2% van de jongeren (15-25 jaar) zich sterk emotioneel eenzaam voelde (het missen van een hechte band met iemand). In 2021 was dit aandeel gestegen naar 13,5%. Dit is de leeftijdsgroep die de sterkste toename laat zien. De jongeren die zich sterk sociaal eenzaam voelde (het missen van een bredere groep om je heen), is licht gestegen: van 10,1% in 2019 naar 10,6% in 2021. Maar ook na de crisis heeft corona nog een impact: jongeren worstelen met de gevolgen van de coronaperiode. Ze vinden het lastig om de draad weer op te pakken. Dit komt doordat ze een gebrek aan sociale contacten hebben gehad gedurende een lange periode.

“Wij zien zelf ook terug dat bij de jongeren die aangesloten zijn bij De Hoofdzaak corona een grote rol heeft gespeeld”, vertelt Pascale Lemmers teleurgesteld. Zij is teamcoördinator jongeren ervaringsdeskundigen bij De Hoofdzaak en eindverantwoordelijke voor de ‘Bite & Game night’. “Corona heeft ze echt gepakt en het heeft een enorme deuk bij ze achtergelaten. Het blijven onderhouden van contacten vinden ze moeilijk. We hebben hier gezien dat de jongeren zich echt eenzaam hebben gevoeld. Met projecten als de ‘Bite & Game night’ kunnen wij andere eenzame jongeren hopelijk ondersteunen.”

Spelletjes

Het geluid van het koffiezetapparaat klinkt. “Even pauze”, zegt Wendy. Er wordt kort een praatje gemaakt tussen de jongeren buiten de vergaderzaal. Vervolgens loopt iedereen weer terug en schuiven ze weer aan tafel. De kopjes koffie worden neergezet. Wendy pakt haar pen en papier er weer bij: “Nou, dan kunnen we nu door naar het leuke gedeelte: het spelgedeelte! Welke spelletjes zullen we meenemen?” “Sowieso een kaartspel”, zegt Charlotte Daams, een van de jongeren uit het panel. “En ik heb ook nog Uno en Skip-Bo thuis liggen. Die kan ik meenemen!”. Wendy schrijft snel mee. “Misschien is ‘Thirty Seconds’ nog leuk?”, klinkt er. Iedereen knikt. “Ik denk dat we ook een Playstation moeten neerleggen. Jongeren vinden een FIFA-toernooitje wel leuk!”, roept Leo Zwart, een andere jongere uit het panel. Ook dit schrijft Wendy weer op: “Ik denk dat we zo wel genoeg spelletjes hebben.”

Stem geven

“Ik zeg altijd: mét jongeren, vang je jongeren. De jongeren uit ons panel hebben allemaal iets meegemaakt en kunnen daardoor andere kwetsbare jongeren goed begrijpen. Ook weten zij het best wat leuk is tegenwoordig. Door ze een stem te geven, komen er hele mooie ideeën over wat voor activiteiten we voor andere eenzame jongeren kunnen organiseren”, vertelt Pascale.

Oorzaken

De coronacrisis speelt dus een grote rol bij eenzaamheid onder jongeren, maar uit onderzoek van Movisie blijkt dat eenzaamheid onder jongeren ook kan ontstaan door een combinatie van persoonlijkheidsfactoren, relationele factoren en maatschappelijke factoren. Persoonlijkheidsfactoren zijn bijvoorbeeld een laag zelfvertrouwen, verlegenheid, introversie en een gebrek aan sociale vaardigheden. Relationele factoren die bijdragen aan eenzaamheid zijn een gebrek aan sociale contacten, hoge verwachtingen van sociale relaties, familieconflicten en het ontbreken van veilige hechting met ouders. Maatschappelijke factoren zijn bijvoorbeeld negatieve beeldvorming, pesten, uitsluiting en armoede.

“Mijn jeugd is niet zo soepel verlopen”, vertelt Charlotte, terwijl ze friemelt met haar vingers. “Ik heb te maken gehad met huiselijk geweld en seksueel misbruik. Ook heb ik een eetstoornis gehad. Ik liep daardoor erg achter op school en had weinig aansluiting. Ook werd ik thuis heel erg kort gehouden. Ik mocht niet met vriendinnen afspreken om bijvoorbeeld uit te gaan. Op een gegeven moment vroeg ik ook niet meer aan vriendinnen om af te spreken, omdat ik wist dat het toch niet mocht. Uiteindelijk ben ik uit huis geplaatst. Ik woonde eerst in Zaandam en werd toen buiten de regio geplaatst vanwege veiligheidsredenen. Daar kwam ik in een woongroep terecht in een andere stad, waar je niemand kent; je familie zit er niet. Je vrienden niet. Dat alles was best eenzaam in mijn jeugd. Nu werk ik vrijwillig als ervaringsdeskundige bij De Hoofdzaak en zit ik in het jongerenpanel. Ik heb sindsdien een sociaal netwerk kunnen opbouwen en ik vind het heel fijn om andere eenzame jongeren op deze manier te kunnen helpen. Daardoor voel ik mezelf nu ook minder eenzaam.”

Gevolgen

Als jongeren eenzaam zijn, kan dit grote gevolgen voor ze hebben. Het kan leiden tot lichamelijke klachten zoals hoge bloeddruk, stress, slaapproblemen en slechte eetgewoontes. Maar het kan ook leiden tot een verhoogd risico op psychische klachten, zoals depressie, een laag zelfbeeld, verminderd cognitief functioneren en suïcidale gedachten. Door aanhoudende gevoelens van eenzaamheid kunnen jongeren in een neerwaartse spiraal terechtkomen.

“Ik ben psychotisch geweest”, zegt Leo. Ik heb daarvoor in veel klinieken gezeten. Ik ben bij instanties terechtgekomen die niet altijd goed waren. Zo werd ik bij een zorginstelling naast iemand geplaatst die nachten lang lag te schreeuwen door haar psychose. Ik heb daardoor bijna een jaar lang niet goed kunnen slapen. Ik ben daar heel depressief van geworden en ben heel erg op mezelf geweest. Ik weet dus hoe het is om eenzaam te zijn. Nu gaat het weer goed met me en ben ik heel blij dat ik door dit jongerenpanel bij De Hoofdzaak andere eenzame jongeren kan ondersteunen”, lacht Leo.