Nederland is in de ban van BeautyGloss, Nanou ASMR en Isabel Imagination. Grote kans dat deze namen je niet zo veel zeggen, maar toch zijn hun videos gezamenlijk maar liefst 530 miljoen keer bekeken. Een hele hoop Nederlanders heeft namelijk dagelijks profijt bij de online content van deze dames: ASMR-video’s. Dat zijn video’s waarin verschillende geluiden worden gemaakt die bij velen tot een ontspannen gevoel kunnen leiden. Exacte cijfers over het aantal gebruikers zijn er niet, maar het aantal abonnees van de YouTubers zegt ook een hoop; respectievelijk 636.000, 336.000 en 650.000. ASMR is dus ontzettend groot in Nederland en er zijn veel mensen die er dagelijks van profiteren, maar het is voor velen een onbekende wereld. Wat is het precies, waar komt het vandaan en waarom kijken er zo veel mensen naar?
Ervaar deze introductie op een ASMR-manier:
https://soundcloud.com/fleaurus/asmr_intro/s-SkAI2oplUzb?utm_source=clipboard&utm_medium=text&utm_campaign=social_sharing
Wat is het?
ASMR wordt ook wel eens een massage voor de hersenen genoemd. De term staat voor autonomous sensory meridian response,vrijvertaald: autonome sensorische meridiaanreactie. Het is een klinische term die wijst op het gevoel dat door specifieke geluiden (triggers) opgewekt kan worden. Dit wordt door velen ervaren als een aangenaam kriebelend gevoel in de achterkant van het hoofd, dat zich kan uitstrekken tot de nek.
Dit gevoel kan worden opgewekt door het luisteren naar verschillende soorten geluidjes. In ASMR video’s kun je luisteren naar gefluister, gekras, getik, gesmak of wordt er een rollenspel opgevoerd waarin je bijvoorbeeld een virtuele gezichtsmassage krijgt. De selectie aan video’s is nagenoeg oneindig en te vinden op verschillende online platforms zoals YouTube en TikTok.
Waarom is het zo populair?
ASMR werkt slaapverwekkend in de goede zin van het woord. Veel mensen gebruiken het om beter in te kunnen slapen. Imme van der Knaap (26) kijkt de video’s elke avond voor het slapen gaan. “Het is onderdeel van mijn routine geworden. Elke avond leg ik mijn telefoon op mijn kussen en zet ik whispering-ASMR op.” Het zorgt voor rust in zijn hoofd. “Als ik na een drukke dag in bed lig dan schieten mijn gedachten soms alle kanten op. Het is dan fijn om mezelf af te leiden met ASMR” aldus Imme.
Omdat ASMR-triggers uniek per persoon zijn, kan niet iedereen ASMR ervaren. Dat betekent dat de één ASMR kan ervaren bij gefluister, waar een ander dat misschien alleen bij knisperende geluiden kan. Hoeveel procent het dus kan ervaren is lastig te onderzoeken.
Er zijn er heel veel verschillende triggers, al zijn er een aantal meer triggerend dan andere, zoals te zien is in onderstaande grafiek:
[embed]https://public.flourish.studio/visualisation/9300789/[/embed]Beter slapen
Anouk Keizer is psycholoog en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht en deed onderzoek naar ASMR. Op de vraag hoe het beter kunnen slapen verklaard kan worden, verwijst ze naar een onderzoek van Sheffield University uit 2018. Uit dat onderzoek blijkt dat ASMR zorgt voor een lagere hartslag. “Dit onderzoek zou kunnen verklaren waarom mensen beter in slaap kunnen vallen” aldus Keizer. “Dat is namelijk één van de effecten van het hebben van een lagere hartslag.”
Er zijn dus veel mensen die ASMR gebruiken om beter in slaap te kunnen vallen. Betekent dit dat er iets mis met ons slaappatroon? Irma Leijten, slaapcoach en auteur van twee boeken over slaap, vindt van niet. “Er is eigenlijk niet echt iets mis met ons natuurlijke slaapvermogen, maar meer met onze natuurlijk aan- en uitknop. Het vermogen om ons systeem op uit te zetten.” Door onze dynamische samenleving is overdag op uit staan lastig, vertelt ze. “We hebben de neiging om door te gaan en als we niks te doen hebben, zijn we druk op onze telefoon. Om social media bij te houden, online aankopen te doen of dingen op te zoeken. We staan veel aan en weten niet meer zo goed hoe we uit moeten schakelen.”
Ze ziet ASMR als een quick fix. “Slaap is een autonoom proces, wat betekent dat het zich niet laat sturen. Je kunt bijvoorbeeld wel op elk gewenst moment een hand in de lucht steken, maar niet op commando in slaap vallen. Je kunt slaap niet pakken dus, maar slaap komt je halen. De voorwaarde daarvoor is dat je je systeem op uit, in de rust- en herstel-stand, kunt zetten.” En ASMR helpt daarbij. “Het brengt sommige mensen in een bepaalde mentale staat die richting de uitfase van het lichaam gaat. Het leidt je af van je gedachte zoals de zorgen of acties van morgen, die je vaak wakker en alert houden. Mensen kunnen daar als het ware op meesurfen richting uit, richting ontspanning en daarmee richting slaap.”
ASMR is onderdeel van mijn routine geworden – Imme (26)
Stigma
Hannah Koster is cultureel antropoloog en deed ook onderzoek naar ASMR. Haar interesse in ASMR ontstond in haar privéleven. “Ik luister het zelf al bijna tien jaar voor het slapen gaan, ik ben er dus veel mee bezig in mijn persoonlijke leven. Daarom vond ik het interessant om er met een academische blik naar te gaan kijken en het te bestuderen.” Ze deed haar onderzoek naar de online community achter ASMR en het stigma dat er op heerst. “ASMR is een biologische reactie die niet bij iedereen optreedt. Die mensen kunnen het dan wel bekijken en luisteren, maar als er dan geen ASMR optreedt zullen ze niet snappen waarom anderen dat doen. Dat zorgt voor onbegrip en daarom ook een stigma”.
Één van de ASMR-video’s van Hannah op YouTube:
https://www.youtube.com/watch?v=nndqTt2G50E
Daarnaast vond Hannah nog een reden voor de stigmatisering: “Mensen zien fluisteren en rollenspellen (onderdeel van specifiek soort ASMR, red.) als iets seksueels. Voor veel mensen is dat toch echt iets dat alleen in de slaapkamer gebeurd op die manier. Dat geeft het voor die mensen toch een intieme lading.” De ASMR-community ziet dat zelf heel anders, vertelt ze: “De makers en kijkers van ASMR wijzen het een andere lading toe.” Ze zien het meer als een moeder die vertederend haar kind in slaap sust, vertelt Hannah. “Dat is een vorm van intimiteit die mensen na hun jeugd eigenlijk amper meer ervaren, maar wel nog aangenaam kan zijn.”
ASMR-luisteraar Imme herkent het stigma. “Wanneer men op YouTube zit, zullen ze vooral de wat extremere ASMR-video’s opvallen, zoals iemand die een grote augurk eet voor de camera. Ik snap dan wel dat mensen er een vreemd beeld bij krijgen.” Ook Hannah ervaart het stigma in haar omgeving. “Ik kwam er per toeval achter dat een goede vriend ook naar ASMR luisterde. We kwamen het tegen in zijn YouTube zoekgeschiedenis. Toen ik er iets over vroeg, stond het schaamrood hem op de kaken.”
En dat terwijl er veel jongens ook naar ASMR kijken, blijkt uit de statistieken van Hannah’s YouTubekanaal:
Om voor haar onderzoek in contact te komen met de ASMR-community, is Hannah zelf ASMR-video’s gaan maken. Dat is zo goed bevallen, dat ze er na haar onderzoek mee door is gegaan: “Ik verdien er nu ook geld mee. In het begin vond ik het spannend, maar tegenwoordig gaat het me goed af.” Ze heeft zelf geen last van het stigma. “Iedereen in mijn omgeving vindt het leuk en moedigde me aan om er mee door te gaan. Zo kan het dus gelukkig ook.”
De toekomst van ASMR
ASMR is razend populair en er blijven nieuwe genres ontstaan binnen de ASMR-community. Naast de populaire whispering, tapping en scratching video’s zijn er ook andere nog specifiekere genres, vertelt Hannah. “Bijvoorbeeld video’s die opgenomen worden met een microfoon die gevormd is tot een oor, om een zo realistisch mogelijke geluidsweergave te geven bij de video’s. Daar komen ear-scratching en ear-cleaning video’s uit voort. Mukbangs zijn tegenwoordig ook populair, dat zijn video’s waarbij mensen zo veel mogelijk gaan eten voor de camera. Zo kan ik nog wel even doorgaan, het is echt ontzettend breed.”
De meest recente Nederlandse ASMR-trend is een opvallende: ‘Action ASMR’. “Die is overgewaaid uit Amerika. In de Amerikaanse winkel Target tikken ze daar op willekeurige objecten en zetten ze dingen recht. Mensen zijn dat hier in Nederland ook gaan doen, maar dan in de Action.”
Ondanks de populariteit kan het zomaar zijn dat het gebruik van ASMR nog in de kinderschoenen staat. Zo is recentelijk in Rheden de eerste ASMR-hoofdmassagesalon van Nederland geopend. Bovendien zijn er misschien mogelijkheden voor het gebruik van ASMR bij therapie. Bij een onderzoek van Swansea University uit 2015 geeft namelijk 70 procent van ASMR-ervarenden aan dat het voor hen stressverminderend helpt. Daarnaast hadden deelnemers die last hadden van depressieklachten veel profijt van de geluidsvideo’s, en gaven enkele deelnemers zelfs aan dat ASMR hun mentale toestand verbetert. Zou ASMR in de toekomst dus in therapievorm kunnen worden ingezet? Keizer denkt van wel. “Maar het is nog niet onderzocht. Er is dan ook nog niet genoeg onderzoek gedaan naar de werking en effecten van ASMR.”