“De koptelefoon is een sluipmoordenaar voor je oren.”

https://www.youtube.com/watch?v=oTROMQ2EldA&feature=youtu.be

De koptelefoon is niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Tijdens een wandeling door bijvoorbeeld een park, zijn er overal mensen met een koptelefoon te zien. Van een pakje sigaretten weten we dat het slecht is. Op alle pakjes staan groots de gevolgen ervan met plaatjes erbij. Door het dragen van een koptelefoon word je niet doof, maar je stelt je oren wel een langere tijd bloot aan geluid. Als je aandachtig naar de video hebt gekeken en geluisterd, is het je vast opgevallen dat het volume van de koptelefoon toeneemt. Maar hoe schadelijk is een koptelefoon eigenlijk voor onze oren? Hebben we straks ook waarschuwingen nodig op de verpakking van een nieuwe koptelefoon?

 

Louise Straatman is gespecialiseerd KNO-arts in het Universitair Medisch Centrum Utrecht en voorzitter van de commissie PreVENT, de preventiecommissie van de Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus en Oorheelkunde, en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied. “Het is lastig om vast te stellen wanneer gehoorschade door de koptelefoon komt, of wanneer een andere factor de boosdoener is. Soms zie ik jonge patiënten die in de hoge tonen gehoorschade hebben. We bespreken dan wat de oorzaak zou kunnen zijn. Heeft die persoon bijvoorbeeld muziek gerelateerde hobby’s, of gaat hij of zij vaak naar feesten? Soms blijkt dat de patiënt meerdere uren per dag koptelefoon draagt, tijdens bijvoorbeeld het reizen. Dan kan ik vermoeden dat de gehoorschade door de koptelefoon komt, maar ik kan het niet bewijzen.”

“Momenteel lijkt er een trend te zijn waarbij de jeugd vaker gehoorverlies heeft van hoge tonen, maar er is nog te weinig onderzoek gedaan naar gehoorschade waarbij de koptelefoon een grote rol speelt. Dit maakt het lastig om vast te stellen wat meer schade aanricht; de koptelefoon of een feest. Tijdens een feest luister je een relatief korte periode naar harde muziek, wat direct schadelijk is. Dit merk je aan een tijdelijke piep, die je na een feestje misschien weleens hebt gehad. Daartegenover luister je via de koptelefoon gedurende een langer tijdsbestek naar muziek. Weliswaar op een zachter volume, maar de lengte van de periode in combinatie met het relatief vaker dragen van een koptelefoon maakt het gevaarlijk en daarom verraderlijk. Het is een soort sluipmoordenaar voor je oren.”

Davey (22) en Nina (21) zijn studenten die al op jonge leeftijd een vorm van gehoorschade hebben. Gehoorschade begint vaak met een waarschuwing: de welbekende tijdelijke piep. Davey kreeg hier op zijn zestiende last van.

Straatman is het niet helemaal eens met Davey wat betreft de controle over het geluidsvolume. “Een koptelefoon die achtergrondgeluiden onderdrukt, zorgt er indirect voor dat jij als gebruiker het volume minder hoog zet. Een belangrijke reden om dat volume hoog te zetten is tenslotte het omgevingsgeluid. Bijvoorbeeld in de trein, tijdens een vliegreis of in een druk park zoals de video, hebben mensen de neiging om de muziek harder te zetten. Je hebt dan minder last van de omgevingsruis en hoor je de muziek nog goed. Tijdens de huidige lockdown moet je thuis een eigen studie bubbel creëren. Je zit vaker met een koptelefoon op achter je laptop in een rumoerige omgeving met huisgenoten op de achtergrond. Al deze situaties, met veel omgevingsruis waarbij het volume van de koptelefoon snel te hard wordt gezet, geven onbewust een behoorlijke belasting aan je oren. Een koptelefoon met een ruisonderdrukkingssysteem of één die je oren goed afsluit kan dus al een groot verschil maken in de mate van gehoorbeschadiging.”

Voor Davey was het oorsuizen een waarschuwing, en hij zal de rest van zijn leven extra voorzichtig moeten doen. Nina (21) kreeg de waarschuwing te laat, en is er minder goed van afgekomen. Sinds haar 15^eheeft zij een constante piep in haar oor.

Davey en Nina denken dat hun gehoorschade door één activiteit komt, maar Straatman vertelt dat dat vaak niet door maar één activiteit kan komen. “Ik denk dat het belangrijk is om te realiseren dat de schade die je oploopt in je studententijd, blijvende schade is. Op het moment zelf heb je er wellicht geen last van; je staat in de bloei van je leven, en die ene piep na het stappen neem je voor lief. Maar ook al heb je het niet door, de schade stapelt zich op. En dan is die piep opeens blijvend. Dit merk je misschien niet op jonge leeftijd, maar de prijs ga je later betalen.”

https://www.youtube.com/watch?v=U-3GZnJ-kPo&feature=youtu.be

De oren moet je eigenlijk zien als een emmer (zie animatie): bij elke blootstelling aan te harde muziek, loopt de emmer steeds een stukje voller. Door de schade die je hebt opgelopen in je de studententijd, zit je emmer dus al voller dan bij iemand die minder blootstelling heeft gehad aan harde geluiden. Hierdoor sta je eigenlijk al 1-0 achter. Met de tijd komt het leeftijd gerelateerde gehoorverlies er ook nog bij, dat is iets wat we allemaal krijgen. Ook is er nog een deel genetische gehoorverlies, en kan er een overige factor opspelen. Uiteindelijk loopt jouw emmer dan dus eerder over door de 1-0 achterstand die je tijdens je studententijd hebt opgelopen.”

De denkbeeldige emmer van Davey en Nina, is al op jonge leeftijd overstroomd. “Om deze generatie maak ik mij het meeste zorgen, want er is nog te weinig bewustzijn onder de studenten. Voor de toekomst hoop ik ten eerste dat de oordoppen een beter imago krijgen en een gewoonte worden. Daarnaast vertrouw ik op de technologie, en verwacht ik dat de koptelefoons met ruisonderdrukkingssystemen steeds beter worden, waardoor het volume steeds minder hoog hoeft.”

Een wereld zonder harde muziek zit er waarschijnlijk voor niemand in. Maar de rest van je leven muziek luisteren met een vervelende piep in je oren, is ook niet ideaal te noemen. Hoeveel schade de koptelefoon precies veroorzaakt, is wegens gebrek aan data nog niet vast te stellen. Maar het is wel zeker dat te veel en te lange blootstelling aan muziek – in welke vorm dan ook – schadelijk is. Wellicht is een koptelefoon op de korte termijn minder schadelijk dan naast een geluidsinstallatie op een feestje staan. Maar zonder dat je het door hebt sluimert die gehoorschade langzaam door. Dat maakt het verraderlijk en misschien wel gevaarlijker dan de muziek op een feest.

Davey is een gefingeerde naam. De echte naam is vanwege privacy redenen niet weergegeven.