Multimediaal Verhaal

Het dagelijks leven van een conducteur, agressie in het openbaar vervoer

Afgelopen 20 april werd om 22:30 uur het ov drie minuten stilgezet. Dit was een protestactie tegen de agressie die veel voorkomt in het openbaar vervoer. Op 20 april was het precies een week geleden dat een hoofdconductrice van NS is mishandeld door een groep jongeren.

Reisplanner

Inchecken

Afgelopen 20 april werd om 22:30 uur het ov drie minuten stilgezet. Dit was een protestactie tegen de agressie die veel voorkomt in het openbaar vervoer. Op 20 april was het precies een week geleden dat een hoofdconductrice van NS is mishandeld door een groep jongeren.

 
Om 16:23 vertrekt vanaf spoor 15 de trein vanuit Zwolle richting Emmen.  Gerrit-Jan is 19 jaar en werkt bij Arriva. Sinds jongs af aan is Gerrit-Jan al geïnteresseerd in treinen. “Ik had als kind altijd al een houten speelgoedtreintje, ik wilde ook niks anders”, vertelt hij met een glimlach. “Conducteur zijn was dus echt iets wat voor mij weggelegd was en met die keuze ben ik nog steeds heel erg gelukkig.” Enthousiast vertelt Gerrit Jan over hoe zijn werkdag eruitziet bij Arriva:  

De dag van een conducteur

 
Om 16:23 vertrekt vanaf spoor 15 de trein vanuit Zwolle richting Emmen.  Gerrit-Jan is 19 jaar en werkt bij Arriva. Sinds jongs af aan is Gerrit-Jan al geïnteresseerd in treinen. “Ik had als kind altijd al een houten speelgoedtreintje, ik wilde ook niks anders”, vertelt hij met een glimlach. “Conducteur zijn was dus echt iets wat voor mij weggelegd was en met die keuze ben ik nog steeds heel erg gelukkig.” Enthousiast vertelt Gerrit Jan over hoe zijn werkdag eruitziet bij Arriva:  

Gerrit Jan is dus erg blij met zijn keuze om conducteur, bij Arriva wordt dit ook wel een steward genoemd, te worden. “Ik vind eigenlijk alles leuk aan mijn werk maar vooral echt de verantwoordelijkheid”, vertelt Gerrit Jan enthousiast. Als steward moet je de vragen van mensen beantwoorden en in het algemeen paraat staan voor de reiziger. Echter zijn er ook een aantal dingen die Gerrit Jan niet zo leuk vindt aan zijn werk:

Leuk… maar ook minder leuk

Gerrit Jan is dus erg blij met zijn keuze om conducteur, bij Arriva wordt dit ook wel een steward genoemd, te worden. “Ik vind eigenlijk alles leuk aan mijn werk maar vooral echt de verantwoordelijkheid”, vertelt Gerrit Jan enthousiast. Als steward moet je de vragen van mensen beantwoorden en in het algemeen paraat staan voor de reiziger. Echter zijn er ook een aantal dingen die Gerrit Jan niet zo leuk vindt aan zijn werk:

Ook de vakbond FNV zet zich in voor actie tegen agressie. Zij hebben samen met andere bonden (CNV en VVMC) een brandbrief naar de tweede kamer gestuurd. Zij vragen hierin of de bevoegdheden van boa’s in het ov verruimd kan worden, zo kunnen zij personeel en reizigers beter beschermen. Hier is echter nog geen reactie op geweest.

Veel agressie in het OV

Ook de vakbond FNV zet zich in voor actie tegen agressie. Zij hebben samen met andere bonden (CNV en VVMC) een brandbrief naar de tweede kamer gestuurd. Zij vragen hierin of de bevoegdheden van boa’s in het ov verruimd kan worden, zo kunnen zij personeel en reizigers beter beschermen. Hier is echter nog geen reactie op geweest.

Volgens de personeelsmonitor zijn de algemene rapportcijfers voor het gevoel van veiligheid in een vervoersfunctie zeer gedaald.

Volgens de personeelsmonitor zijn de algemene rapportcijfers voor het gevoel van veiligheid in een vervoersfunctie zeer gedaald.

De algemene ontwikkeling van slachtofferschap is in vergelijking met 2018 ook zeer gestegen. Het gaat hier over mishandeling, bedreiging, slachtoffer strafbare incidente, lastigvallen en pesten, spugen, slachtoffer niet-strafbare incidenten en slachtoffer van strafbare en niet-strafbare incidenten.

De cijfers worden aangegeven in procenten.

De algemene ontwikkeling van slachtofferschap is in vergelijking met 2018 ook zeer gestegen. Het gaat hier over mishandeling, bedreiging, slachtoffer strafbare incidente, lastigvallen en pesten, spugen, slachtoffer niet-strafbare incidenten en slachtoffer van strafbare en niet-strafbare incidenten.

Ook in het jaarverslag van NS worden deze stijgingen extra bevestigt. Hier zie je echter dat het geweld voornamelijk plaatsvindt in de trein, en iets afneemt op het perron. Het gaat hier over incidenten gemeld over fysieke en mentale agressie, aanleiding geweld op controle vervoersbewijs, aantal agressie incidenten in de trein, aantal incidenten op het perron en geüniformeerd personeel betrokken bij fysiek geweld.

Ook in het jaarverslag van NS worden deze stijgingen extra bevestigt. Hier zie je echter dat het geweld voornamelijk plaatsvindt in de trein, en iets afneemt op het perron. Het gaat hier over incidenten gemeld over fysieke en mentale agressie, aanleiding geweld op controle vervoersbewijs, aantal agressie incidenten in de trein, aantal incidenten op het perron en geüniformeerd personeel betrokken bij fysiek geweld.

Gerrit jan vertelt dat in de trein niet de enige plek is waar hij agressie meemaakt vanwege zijn beroep. “Ik ga meestal op de fiets naar mijn werk, dan heb ik mijn werkkleding al aan. Ik fietste toen een keer, na mijn stage toen nog bij NS, naar huis en toen werd ik aangevallen. Hij probeerde mij ook echt van mijn fiets af te trekken en schold mij uit.”

Ook buiten werk…

Gerrit jan vertelt dat in de trein niet de enige plek is waar hij agressie meemaakt vanwege zijn beroep. “Ik ga meestal op de fiets naar mijn werk, dan heb ik mijn werkkleding al aan. Ik fietste toen een keer, na mijn stage toen nog bij NS, naar huis en toen werd ik aangevallen. Hij probeerde mij ook echt van mijn fiets af te trekken en schold mij uit.”

Via een portofoon is er tijdens de reis veel contact tussen de steward en machinist. Zo kunnen zij ervoor zorgen dat zij altijd en snel met elkaar kunnen communiceren als dat nodig is.  De machinist van de trein vertelt dat zij weleens de trein stil heeft moeten zetten omdat er een jongen was die passagiers aanviel, de steward kon dit niet alleen aan en zij is toen ingesprongen. “Het is gelukkig allemaal met een sisser afgelopen!”, eindigt zij.  “Ik heb geen cursus voor omgang met agressie gehad, waarschijnlijk ook omdat ik machinist ben. De portofoon heb ik wel een aantal keer gebruikt om hulp in te roepen tijdens onprettige situaties.”, gaat zij verder.

Ook in de trein wordt contact gehouden

Via een portofoon is er tijdens de reis veel contact tussen de steward en machinist. Zo kunnen zij ervoor zorgen dat zij altijd en snel met elkaar kunnen communiceren als dat nodig is.  De machinist van de trein vertelt dat zij weleens de trein stil heeft moeten zetten omdat er een jongen was die passagiers aanviel, de steward kon dit niet alleen aan en zij is toen ingesprongen. “Het is gelukkig allemaal met een sisser afgelopen!”, eindigt zij.  “Ik heb geen cursus voor omgang met agressie gehad, waarschijnlijk ook omdat ik machinist ben. De portofoon heb ik wel een aantal keer gebruikt om hulp in te roepen tijdens onprettige situaties.”, gaat zij verder.

Ook voor sommige reizigers is de agressie in de trein erg merkbaar. Een vaste reiziger die bijna dagelijks met deze lijn reist zegt hier het volgende over:
 


 
Gerrit Jan is het niet eens met de mening van de reizigster over de perroncontroles. “Ik vind niet dat deze terug moeten komen. We hebben service & veiligheid in het leven geroepen en dat werkt naar mijn mening heel erg goed. Ik denk dat je het probleem dan misschien wel weghaalt uit de trein maar dan toch schuift naar de medewerkers die op het perron staan en de kaartjes daar controleren.”, legt Gerrit Jan uit.

Reizigers hebben hier ook last van

Ook voor sommige reizigers is de agressie in de trein erg merkbaar. Een vaste reiziger die bijna dagelijks met deze lijn reist zegt hier het volgende over:
 


 
Gerrit Jan is het niet eens met de mening van de reizigster over de perroncontroles. “Ik vind niet dat deze terug moeten komen. We hebben service & veiligheid in het leven geroepen en dat werkt naar mijn mening heel erg goed. Ik denk dat je het probleem dan misschien wel weghaalt uit de trein maar dan toch schuift naar de medewerkers die op het perron staan en de kaartjes daar controleren.”, legt Gerrit Jan uit.

Gerrit Jan heeft geeft nog een laatste boodschap mee aan reizigers wat betreft de agressie in het openbaar vervoer:

Boodschap van Gerrit Jan

Gerrit Jan heeft geeft nog een laatste boodschap mee aan reizigers wat betreft de agressie in het openbaar vervoer:

Dit is het eindstation, vergeet niet uit te checken

 

Dataverantwoording (klik om uit te vouwen)

In dit verhaal zijn voor de datavisualisaties cijfers gebruikt uit de Personeelsmonitor 2022 (dit zijn de meest recente cijfers aangezien de Personeelsmonitor per 2 jaar uitgebracht worden en de cijfers van 2024 nog niet bekend gemaakt zijn) en uit het jaarverslag van de NS (deze cijfers worden vermeld omdat de stilzetting van het OV in april de aanleiding is geweest voor dit verhaal en ze het verhaal extra ondersteunen). De data is vervolgens via localfocus tot de datavisualisaties die nu in dit verhaal te zien zijn gemaakt.

De Personeelsmonitor komt sinds 1993 geheel online aan hun cijfers. Dit doen zij door middel van enquêtes. De Personeelsmonitor levert landelijke kerncijfers over de objectieve veiligheid (het aantal feitelijke incidenten), de subjectieve veiligheid (het gevoel van veiligheid) en het personeelsoordeel over het veiligheidsbeleid van de werkgever. Het onderzoek vindt elke twee jaar plaats bij alle openbaarvervoerbedrijven. Sinds 2018 neemt NS ook deel aan dit onderzoek, waardoor een integraal beeld ontstaat van de sociale veiligheid in het hele Nederlandse ov.

De Nederlandse Spoorwegen verzamelen gegevens voor hun jaarverslag uit verschillende bronnen. De NS houdt bij hoeveel treinen er rijden, de punctualiteit, het aantal reizigers, en andere operationele gegevens. De financiële cijfers, zoals omzet, kosten en winst of verlies, worden geregistreerd op basis van boekhoudkundige gegevens. De NS meet ook hun duurzaamheidsinspanningen, zoals energieverbruik, CO twee uitstoot en sociale impact. Tot slot gaat de NS ook in gesprek met belanghebbenden zoals reizigers, medewerkers en overheden.