“Papa en mama doen niet meer lelijk naar elkaar”

Je kan er bijna niet meer omheen draaien. In elke vriendengroep zitten wel een of twee mensen met gescheiden ouders. Zo ook de ouders van de achtjarige Mette*. In juli 2020 vertelde de ouders van dit meisje haar dat ze gingen scheiden, maar dit was vanaf het begin al moeilijk voor Mette. De spanningen liepen op en dus werd kinderpsycholoog Anne Hermans ingeschakeld. 

De geur van de kaasbroodjes van de jumbo valt nog aan de overkant van de straat te ruiken. Er staat een gure wind, het is koud vandaag. Weer waarin je liever thuis onder een dekentje ligt, niet door een grauwe straat loopt. De flats zien er nog net niet vervallen uit, en het pleintje verlaten. Dat is wat corona met de straat doet. Het zebrapad oversteken gaat maar net goed zonder onder de langs scheurende auto te zwichten. Achter het bushokje zit de praktijk van Anne Hermans. 

Ik verwacht dat de deur zal kraken, net zoals in de films, maar dat doet het niet. De wachtkamer is leeg. De geur van desinfectie overheerst terwijl ik een pompje op mijn handen spuit. Door de frisheid van buiten komt de koude gel alleen als lichaamstemperatuur over. Een geel briefje onder het raam, ik moet bukken om het te kunnen lezen. “Wachtruimte. Je mag hier wachten tot je opgehaald wordt.” Kijkend door de kamer valt op dat er niet veel zitplaats is. Een witte, houten stoel en een klein krukje. Voor ouder en kind lijkt mij.

Kennismaking

Als snel klinken er voetstappen in de gang. “Ha, wat fijn je te zien! Kom maar mee naar binnen.” Een redelijk lange vrouw met haar blonde haren in een ‘messy bun’. Ik heb nu al het idee dat haar blauwe ogen mijn ziel inkijken, maar we zijn hier niet voor mij. In Anne’s kamer is het warmer. Een glazen scherm verdeeld de tafel in twee. Ze neemt plaats aan de achterkant. Er liggen wat papieren verspreid over de tafel. “Mijn aantekeningen, ik vind het belangrijk dat ik voor een sessie goed weet wat er in de vorige gezegd is. Dat wil ik echt uit mijn hoofd weten. Ik heb om voor te bereiden toevallig ook even met een collega gebeld.” De kamer is niet groot en niet klein, moeilijk te plaatsen. Het voelt als een veilige plek. De grond is zacht van het tapijt en de kleuren van de meubels zijn niet te prikkelend voor je ogen. Op de tafel staat een pak met zakdoekjes en er hangt een tekening aan de muur. Een echte kindertekening. Een huisje, gras, een wolk en een zwaaiend poppetje. In de hoek een plek voor kinderen om te spelen, er hangt een zak met poppen aan de muur.

“In het begin van onze sessies stuurde de ouders wel eens privé een mail naar mij waarin ze flink wat emoties uitte over de andere ouder. Ik heb toen meteen gezegd: dit is absoluut niet hoe wij het gaan doen! We moeten transparant blijven en zetten bij mails elkaar netjes in de cc.” Voor Anne leek het op dat moment alsof ze zelf middenin de scheiding werd getrokken zei ze. “Je voelt op dat moment even hoe het voor dat meisje moet zijn, het is heel gek om in zo een situatie, zo’n loyaliteitskwestie te zitten.”

Na tien minuten  loopt Anne de kamer uit. Ze komt terug met een kleine dame. Lange, blonde haren gewikkeld in een vlecht die nog net niet achter haar aan sleept als Rapunzel. Haar lichte ogen kijken de kamer rond. Ze lijkt haar vaste plek al te kennen hier. Achter Mette lopen haar ouders de kamer in. Twee verzorgde types. 

Het gele en het groene team

De sfeer in de kamer verandert, de spanning is meteen te merken. Mette en haar moeder nemen plaats op twee gele stoelen. Vader pakt de groene stoel erbij. Daar zitten ze dan. Mette in het midden. “Het lijkt wel alsof de stoelen een soort teams vertegenwoordigen.” Zei Anne eerder tegen mij, die opmerking begin ik nu te snappen. Volgens richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming zit een kind van acht in de fase dat ze loskomt van de symbiotische relatie met haar ouders. Een scheiding kan zorgen voor een regressie. In Mette’s geval is duidelijk te zien dat ze na de scheiding van haar ouders flink is gaan leunen op haar moeder. 

Mette heeft de reden van de scheiding van haar ouders wel door. Haar vader heeft een andere vrouw ontmoet en ook al hebben haar ouders het nog geprobeerd, Mette’s vader is verder gegaan met die vrouw. Inmiddels woont hij samen met zijn nieuwe vriendin en haar twee kinderen. Mette’s ouders hebben co-ouderschap, dat betekent voor Mette dat ze om het weekend en elke woensdag bij haar vader is. Dit is alleen niet werkelijkheid. “Als ik bij papa ben dan wil ik meestal naar huis en dan bel ik mama en dan komt ze me ophalen.” Zegt Mette.

De sessie gaat verder

Het blijft even stil in de kamer. Mette friemelt wat op en neer op haar stoel en kijkt naar haar moeder. “Nou, we zitten hier natuurlijk om die spanningen op te lossen.” Zegt Anne kijkend naar Mette en haar ouders. Vader knikt. “Ja, zoals ik eerder zei ik merk dat alles wat moeizaam loopt. We zijn al een heel eind gekomen, maar we zijn er nog net niet denk ik.” Hij kijkt op naar Mette en haar moeder, zij lijken niet terug te kijken. “Mette, weet jij nog waarom je hier bent?” Ze knikt. “Papa en mama vinden elkaar niet meer leuk dus nu wonen ze niet meer bij elkaar. Maar ik wil niet bij papa slapen en dat vindt papa stom. Dus nu zijn we hier.” Al voor de tweede keer verbaast dit meisje mij. Ze is nog zo jong, maar dat neemt niet weg dat ze prima in staat is te vertellen wat ze voelt, denkt en wil. 

Voordat de sessie begon zei Anne: “Pas toen ik alleen een gesprek met moeder had merkte ik hoe boos ze was. Het leek wel alsof alles eruit kwam. Dat overweldigde me wel, maar ja dat is mijn werk. Ik merk wel iets aan moeder. Ze vindt het niet leuk om toe te geven, maar moeder claimt Mette net zo erg als Mette haar moeder claimt. In een gesprek met alleen vader kwam naar boven dat moeder Mette vaak appt als ze bij hem is. Dat is geen probleem, maar Mettes moeder stuurde haar vaak berichtjes als ‘Ahh je mag ook gewoon naar komen als het echt niet gaat.’ Indirect zegt ze dus eigenlijk, kom maar naar huis.” Vandaar de teams. Het gele en het groene team. 

Papa doet wilder

Moeder heeft een sterke mening, ze laat niet snel over zich heen lopen. Mette lijkt op haar, dat merk je meteen. Vader daarentegen laat wat vaker stiltes vallen. “Mette wordt bij mij ook gewoon boos hoor. Je moet niet zo moeilijk doen, gewoon aanpakken.” Zegt moeder. Anne kijkt op “He let op, niet waar Mette bij is. Je weet waarom je hier zit. Jullie zijn hier voor haar. Dit soort dingen spreek je met z’n tweeën uit, niet met haar erbij.” Anne vertelde al eerder dat ze dit soort gedrag altijd benoemt. Dat is belangrijk omdat de sessie anders veranderd in twee ouders die elkaar verwijten, terwijl ze hier zijn voor Mette. 

“Ze doen allebei hun uiterste best om alle dingen die we leren toe te passen. Ze zijn sowieso al een heel eind gekomen.” Toen de sessies net begonnen sliep Mette vaak in het bed van haar moeder. Eigenlijk wilde ze dit ook bij haar vader, maar dat kon niet. Daar lag zijn vriendin. “Papa doet veel drukker en wilder. Hij praat super hard en hij is nep dom aan het lachen.” Zei Mette over hoe haar vader zich gedroeg toen hij een nieuwe vriendin kreeg. Nu slaapt Mette in haar eigen bed een gaat ze ook slapen bij haar vader.

Opvoeden en schuld

“Mette heeft afgelopen woensdag bij mij geslapen. In haar eigen kamer en ze is niet in de nacht wakker geworden omdat ze naar haar moeder wilde. Ik ben heel trots op je muis.” Zegt vader tegen Mette. Een glimlach “Ja ik houd me ook niet meer in bij Mette.” Vader voelde zich eerst schuldig tegenover haar. Hij wist daarom niet zo goed wat hij met Mette aan moest en liet daarom de opvoedtaken wel eens liggen. 

De 45 minuten zijn voorbij gevlogen. De spanning die in het begin van de sessie overheerst, is verdwenen. “Ik denk dat dit in van de laatste keren is Mette.” Zegt Anne met een glimlach. “Ja dat denk ik ook. Papa en mama zijn nu niet meer boos op elkaar, ze doen niet meer lelijk tegen elkaar.” Ik kijk toe terwijl er afscheid wordt genomen. Mette huppelt er vandoor en ik meen getuigen te zijn van de eerste glimlach die vader en moeder elkaar uitwisselen sinds ik hier ben. 

De deur kraakt terwijl ik hem achter mij dichttrek. Ik lach. Het zebrapad is een stuk veiliger. De lucht voelt warmer. Aan de overkant van de straat zie ik Mette in de auto springen. “En als ik thuis ben dan ga ik met de barbies spelen en jij bent Ken!” Schreeuwt ze naar haar vader.

*Mette is een verzonnen naam voor bescherming en het behouden van anonimiteit van de hoofdpersoon. De echte naam is bekend bij de redactie.