Stolen Daughters een documentaire door HBO die het schokkende verhaal vertelt van 276 Nigeriaanse schoolmeisjes die op 15 april 2014 worden ontvoerd uit Chibok, een stad in het noorden van Nigeria. De meisjes worden ontvoerd door Boko Haram een islamitische groepering die het noorden van Nigeria terroriseert doormiddel van extreem geweld en ontvoeringen in zijn strijd om een Islamitische staat.
De ontvoering van de meisjes zet de wereld op zijn kop. De meisjes worden bekend als de Chibok Girls. Na 3 jaar durende onderhandelingen tussen Boko Haram en de Nigeriaanse overheid wordt in juni 2016 een gedeelte van de Chibok Girls vrijgelaten. HBO volgt het rehabilitatieproces van de Chibok Girls die na hun vrijlating in een opvanghuis van de Nigeriaanse overheid zijn geplaatst. Daarnaast wordt in de documentaire getoont dat de Chibok Girls niet de enigste slachtoffers zijn van Boko Haram, maar dat er naast hen nog vele andere meisjes en vrouwen worden ontvoerd. Deze vrouwen worden ook wel The Forgotten Girls geoemd en kennen geen hulp of bescherming van de overheid. Women’s Right Activist Hamsatu Allamin vertelt dat er al meer dan 2000 Forgotton Girls zijn geraporteerd.[1]
In de 60 minuten lang durende documentaire wordt een hoop informatie gepropt. Waardoor ik als kijker met een onbehagen gevoel van incompleetheid achter blijf. Daarnaast vraag ik mij af of er wel geheel ethisch gehandeld is in deze documentaire. Het wordt duidelijk dat de documentairemakers niet geheel vrij kunnen werken en de Nigeriaanse overheid hier een grote rol in speelt. HBO: The Girl’s story is carefully protected by the Nigerian government. Dit wordt al bevestigd in een fragment aan het begin van de documentaire waarbij een Nigeriaanse overheidsmedewerkster een toespraak geeft aan de meisjes: “We told them not to ask you about what happened in the forest. If you do, Boko Haram will say, we released you and now you’re telling our secrets. And they will not release the other girls and may come after you. (…)”.
Om goed journalistiek werk te kunnen verichten en waarheidsgetrouw te berichten is vrijheid van pers noodzakelijk. Er wordt van de journalist verwacht dat een verhaal zo compleet mogelijk, nauwgezet en integer wordt weergeven[2]. In de documentaire heeft HBO de controle door de Nigeriaanse overheid nauwelijks kunnen doorbreken, waardoor deze een sterke invloed heeft gehad de beeldvorming van de documentaire. Dit terwijl de journalist verantwoordelijk is om informatie op een verantwoorde manier te publiceren. De minimale kritische houding van HBO tegenover de Nigeriaanse overheid is hierbij cruciaal. Daarnaast geeft HBO een te groot podium aan de ogenschijnlijk positieve rol die de Nigeriaanse overheid speelt bij de rehablitatie van de Chibok Girls. Je krijgt hierbij fragmenten te zien van onder andere een uitje naar het pretpark, familiebezoeken en dans en zang activiteiten die de overheid organiseert. Deze beelden overschaduwen de korte fragmenten waarbij is te zien dat de Chibok Girls nauwelijks worden geholpen bij psychische problemen bij hun rehabilitatie. Daarnaast wordt de mening van de Chibok Girls ten opzichte van de overheid nauwelijks gedeeld. Wel weet HBO anoniem toegeschoven dagboeken van enkele Chibok Girls, waarin hun ervaringen tijdens de ontvoering worden gedeeld, in de documentaire te verwerken. Dit helpt weliswaar bij het vormen van een completer beeld over de ontvoering, maar de stem van de meisjes met betrekking tot het rehabilitatie proces blijft uit. Hierdoor heeft de Nigeriaanse overheid bijna vrij spel op de beeldvorming van het rehabilitatieproces.
Het tweede ethische dilemma dat mij zorgen baart is de veiligheid van de Forgotten Girls die in het geding komt. Want ook zij komen aan het woord. In tegenstelling tot de Chibok Girls hebben zij geen restricties om hun verhaal te vertellen, omdat zij niet in het opvanghuis verblijven. De Nigeriaanse overheid heeft hierdoor geen controle over hen, máár daar komt ook bij kijken dat deze meisjes door niemand beschermd worden. Zahra 18 jaar, is zo’n Forgotten Girl en vertelt haar verhaal met naam en toenaam geheel herkenbaar in beeld. Zij is 3 maanden ontvoerd geweest door Boko Haram totdat ze wist te vluchten. In het fragment vertelt ze gedetailleerd over het geweld dat haar is aangedaan en hoe haar broer voor haar ogen werd vermoord door Boko Haram. Ook vertelt ze hoe zij gedwongen werd mee te gaan met Boko Haram om nieuwe meisjes te ontvoeren en hoe een 14 jarig meisjes verkracht werd tijdens haar gevangenschap en daarna is gestorven. Het feit dat HBO dit meisjes geheel herkenbaar in beeld heeft gelaten gaat in tegen de plicht van de journalist om rekening te houden met de kwetsbaarheid van bepaalde groepen.[3] Daarnaast mag de persoonlijke levenssfeer niet verder worden aangetast dan in het kader van een open berichtgeving nodig is. HBO doet dit wel door het meisje volledig herkenbaar in beeld te brengen en haar leven hiermee in gevaar te brengen.
Concluderend kan ik stellen dat HBO de documentaire zeker met goede intenties heeft gemaakt, maar het niet is gelukt om deze geheel waarheidsgetrouw en verantwoord in beeld te brengen. Alhoewel ik mij afvraag in hoeverre het mogelijk is om zo’n precair onderwerp met een sterk controlerende overheid in je nek in slechts 60 minuten verantwoord in beeld te brengen.
[1] HBO. (z.d.). Stolen Daughters: Kidnapped by Boko Haram – Synopsis. Geraadpleegd op 27 november 2018, van https://www.hbo.com/content/hboweb/en/documentaries/stolen-daughters-kidnapped-by-boko-haram/synopsis.html
