Storm na de stilte

Vergroot

‘Je staat zo in de overlevingsstand, dat eigenlijk alles langs je heen gaat’, aldus Mellanie Bosscher, slachtoffer van meerdere verkrachtingen. Volgens cijfers van het Centrum Seksueel Geweld is 1 op de 8 vrouwen ooit verkracht en zijn er 100.000 slachtoffers per jaar. Ook de ervaringen na het seksueel misbruik kunnen schadelijk en traumatiserend zijn voor het slachtoffer. Hoe ziet de periode na de verkrachting eruit en wat zijn de (blijvende) gevolgen? 

Uit onderzoek van Toine Lagro-Janssen over hoe verkrachtingsslachtoffers omgaan met het opgelopen trauma (2019), is gebleken dat alle slachtoffers die aan het onderzoek meededen zich zeer onveilig en angstig voelden tijdens de verkrachting. Ze verklaarden dat ze compleet de controle verloren over de situatie, iets wat ook de 40-jarige Mellanie destijds ervaarde. Zij werd toen ze 15 jaar oud was meerdere keren slachtoffer van seksueel geweld. Na haar eerste verkrachting op haar 14e ging het van kwaad tot erger en kwam Mellanie in aanraking met een loverboy die haar seksueel uitbuitte. ‘Je bevriest als het ware en bent de controle kwijt’. 

‘Waarom heb je niet geschreeuwd?’ Dit vroeg een politieagent aan Mellanie toen zij aangifte deed. Iets wat haar aan zichzelf liet twijfelen. Want waarom had ze dat niet gedaan? Het beschuldigen van het slachtoffer is volgens het CSG schadelijker dan de verkrachting zelf. De 32-jarige Sara Dekker, ook slachtoffer van seksueel geweld, kan dit bevestigen. ‘De dingen die het meest heftig waren, zijn restanten en uitingen van trauma maar niet het trauma zelf.’ Toen Sara 11 jaar oud was, is zij seksueel misbruikt door een familielid. In het boek ‘Dicht bij huis’ van klinisch psycholoog Iva Bicanic en advocaat Richard Korver, wordt geschreven over het feit dat seksueel misbruik bij kinderen vaak door een bekende wordt gepleegd. Vijfentachtig procent van de gevallen van misbruik vindt dicht bij huis plaats. 

Op haar 12e deed Sara samen met een vertrouwenspersoon van school aangifte, maar dit heeft ze als traumatisch ervaren. De agenten vertelden wat er allemaal zou gebeuren met het familielid als ze de aangifte door zou zetten en insinueerden dat Sara het verhaal had verzonnen. Hierdoor ging zij enorm twijfelen aan zichzelf. Mellanie had ook geen goede ervaring met de aangifte. Ze werd 5 uur lang verhoord, alsof zijzelf de schuldige was. Doordat deze vrouwen zich onbegrepen en ongehoord voelden op zo’n kwetsbaar moment, kwam er voor hen nog een trauma bij. 

Volgens Iva Bicanic is een van de eerste gevolgen na seksueel geweld problemen met slapen, dit zegt zij in een interview met RTL nieuws. Ook heeft het slachtoffer het idee dat de dader nog steeds in je buurt is. ‘Je voelt de druk van de handen, ruikt ze, voelt ze.’ Sara herkent dit, maar dit is volgens haar niet het ergste. ‘Dat is natuurlijk heel heftig, maar dat gebeurt niet elke dag 24/7. Hetgeen dat wel continu in je hoofd gebeurt is de twijfel en de stem in je hoofd’. In het onderzoek van Lagro-Janssen wordt ook beschreven dat de slachtoffers van seksueel geweld ervaarden dat hun gevoel van eigenwaarde verminderde. Sara zag in dat zij zichzelf aan deed wat haar misbruiker haar altijd had aangedaan. ‘Ik wilde iets niet, maar hij wilde het wel en blijkbaar woog het belang van hem zwaarder dan dat van mij’. Dat zijn dingen die in het onderbewustzijn gaan zitten en je bij je draagt. ‘Er gaan mensen over je grenzen heen omdat je zelf geen waarde hecht aan je eigen belangen’ 

In het boek Leven met een trauma van Arnold van Emmerik en Ed Berretty uit 2007, wordt beschreven dat een verkrachting in bijna de helft van de gevallen uitdraait op een Posttraumatische Stressstoornis. Echter kan het ook voorkomen dat een trauma pas jaren later tot een PTSS leidt. Sommige factoren beïnvloeden dit, bijvoorbeeld het gebrek aan steun uit je omgeving. Mellanie bevestigt dit. Na haar ervaring met de loverboy schoot de hulpverlening enorm te kort. ‘Maar de paniek en angst is eigenlijk pas jaren later gekomen’ vertelt Mellanie. Op dat moment werd er bij haar ook PTSS vastgesteld en is ze cognitieve gedragstherapie gaan volgen. Iva Bicanic verklaart bij RTL nieuws dat de twee therapieën van traumabehandeling cognitieve gedragstherapie en EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) zijn. Deze eerste therapie werkte goed bij Mellanie, en Sara is jaren na haar seksueel misbruik met EMDR gestart. Bij allebei de dames kwamen de gevolgen van het trauma dus pas jaren later écht omhoog, en besloten zij om in therapie te gaan. 

Ondanks dat Sara en Mellanie hun therapie hebben afgerond en het gevoel hebben dat ze er sterker uit zijn gekomen, zullen ze het seksueel geweld voor altijd bij zich dragen. ‘Van slaapproblemen, schuldgevoelens en het negatieve zelfbeeld kunnen misbruikslachtoffers de rest van hun leven last van blijven houden’, aldus Gezondheidsplein. Ook zijn angstgevoelens een gevolg van seksueel misbruik. Mellanie heeft zich vaak benauwd gevoeld in de bus. ‘Dan had ik sterk het gevoel dat ik eruit wilde’. Ook vermijd ze nog steeds grote groepen en durft ze s’avonds niet alleen over straat. Dat Mellanie nog voorzichtig is, heeft ze geaccepteerd. ‘Doordat ik door het proces van genezing heen ben gegaan, ben ik er krachtiger uitgekomen. Ik heb geleerd dat je na seksueel misbruik het leven weer op kan pakken en hier ook weer van kan genieten.’ Met haar ervaring wil Mellanie anderen helpen en slachtoffers laten zien dat er hoop is na trauma. Na gedegen opleiding kan ze zichzelf inzetten als ervaringsdeskundige bij de Merel van Groningen foundation. ‘Het is prettig voor slachtoffers dat ze hulp krijgen van iemand die hetzelfde heeft meegemaakt’ 

Ook Sara zet haar ervaring in om anderen te helpen. Samen met Hajar Akrari, ook slachtoffer van seksueel geweld, heeft ze het platform The Phoenix Sisters opgezet. Het platform is er voor voorlichting en verwerking van seksueel geweld. Ondanks dat Sara nu actief is op Instagram, heeft ze heel lang eigenlijk geen sociale media aan willen maken omdat ze niet wilde dat haar misbruiker haar kon zien en volgen. In de avonden was ze bang en sliep ze slecht. Vorig jaar heeft ze besloten om haar angst de baas te zijn en dit los te laten. ‘Ik heb twintig jaar lang gerend, maar je kan niet eeuwig in de survival modus zitten’.