De journalistiek staat onder druk en verandert in een hoog tempo. Kijk alleen al naar de ontwikkeling van de papieren krant naar digitale sites als de NOS, NU.nl en het AD. Daarnaast heeft de coronapandemie de journalistiek op scherp gezet.
Invloed van corona op de toekomstige journalistiek
Journalisten werden tijdens corona meer betwist en in het ergste geval zelfs aangevallen door mensen die geen vertrouwen meer hebben in de Nederlandse journalistiek (NVJ, 2021). Daarnaast heeft de huidige journalistiek ook te maken met de roep om zo representatief mogelijk te zijn (Rogmans, 2021). Sinds corona zijn daar ook nog de invloedrijke personen bijgekomen -Thierry Baudet- die de integriteit van nieuws en de journalistiek openlijk betwist en zelfs aanzet tot opruiing (Van Dongen, 2021).
Het tempo waarin de journalistiek zich het afgelopen jaar heeft moeten aanpassen is groot. De haat jegens journalisten (Persveiligheid, 2021) en de opkomst van het begrip ‘fake news’ heeft journalisten voor een grote uitdaging gezet; mensen toch zien te bereiken die eigenlijk niet bereikt willen worden. Daarnaast is ook de mate waarin de journalistiek belangrijk is voor de maatschappij in de afgelopen twee jaar gestegen (commissariaat voor de media, 2021).
Dit blijkt immers uit het stijgende aantal bezoekers op sites als de NOS.nl, de coronapandemie is hier een logische oorzaak van. Alleen al de weekcijfers over besmettingen maakte dat veel mensen het nieuws veel vaker volgden. Dit is gebleken uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen naar de toename van nieuwsgebruik tijdens de pandemie (RUG, 2021).
Nu de coronapandemie vrijwel ten einde is, breekt ook voor de journalistiek een nieuw tijdperk aan. De haat, waar journalisten sinds de coronapandemie steeds meer te maken mee hebben, zet de journalistiek voor een grote uitdaging. De journalistiek is wel is waar wendbaar, maar de coronapandemie heeft weldegelijk haar sporen in de journalistiek nagelaten.
Zo moet de journalistiek, naast dat het zich bezig moet houden met de vraag hoe de nieuwsconsumptie zich in de toekomst zal ontwikkelen, ook streven naar een zo representatief en divers- niet alleen op de redactie maar ook in het nieuws zelf- mogelijke afspiegeling van de maatschappij. Ook het omgaan met de aangewakkerde haat, argwaan tegenover de mainstream media, maakt het voor journalisten en redacties niet makkelijk. Daarnaast proberen journalisten evengoed zo veel mogelijk mensen te bereiken.
Journalistiek in 2030
Gekeken naar de afgelopen ontwikkelen binnen de journalistiek is er een redelijk toekomstbeeld te schetsen. Zo zal de nieuwsconsumptie van de journalistiek hoogstwaarschijnlijk toenemen als er meer wereldwijde conflicten zullen opspelen (Free Press Unlimited, 2020). Hoopgevend is dat de journalistiek waarschijnlijk haar invloed ten alle tijden in wat soort vorm dan ook zal behouden.
Dit aangezien de mens van nature nieuwsgierig is en op de hoogte gehouden wil worden van ontwikkelingen in de wereld en om hen heen (Lilith, 2020). Al met al zal de nieuwsvraag omhoogschieten als er in 2030 spraken is van een nieuwe pandemie of oorlog. Gelet op de gestegen nieuwsvraag ten tijde van corona (Takken, 2021).
Diversiteit en representativiteit
Het debat rondom diversiteit en representativiteit heeft ervoor gezorgd dat er in 2030 bijna evenveel mensen van kleur, vrouwen en LHBTIQ+ werken op een redactie, maar ook veel vaker gevraagd worden voor een interview of gebruikt worden als bron (Stimuleringsfonds voor de journalistiek, 2021).
Aangezien er ten tijde van corona de basis is gelegd van een gespleten maatschappij. Zal ook de journalistiek hierop in spelen. Zo is de kans groot dat er in 2030 veel verschillende soorten journalistiek zijn. Hiermee bedoel ik een soort verzuiling, maar dan gericht op de zogenoemde ‘bubbel’ waar de lezers van journalistieke bladen zich in verkeren (Schippers, 2021).
Daarnaast is het ook van belang dat de journalistiek in de toekomst de kloof tussen het platteland en de steden weet te herstellen. Tegenwoordig is er een te grote groep in Nederland die zich niet gehoord voelt door de journalistiek (De voogd, 2021). Logisch ook als je in een wijk ergens op het platteland of in een achterstandsbuurt woont en er een typische Nederlands uitziende man jou een paar vragen komt stellen over bijvoorbeeld de woningcrisis. Het diversiteitsdebat is de laatste tijd wat achterhaald. In de toekomst is dit hopelijk opgepakt en veranderd.
Meest voor de hand liggend toekomstscenario
Gezien de hoeveelheid ‘bubbels’ waar lezers van journalistieke publicaties zich in verkeren zal de journalistiek in 2030 hierop ingespeeld zijn. Denk hierbij aan een blad dat gericht is op mensen die de overheid wantrouwen of een blad dat juist gericht is op mensen die strijden tegen klimaatverandering. Freelancejournalisten zullen hierin een grote rol spelen (Schohaus, 2020) . Zij hebben de vrijheid om in 2030 een bepaalde groep te kiezen waarvoor zij verlag zullen doen.
Echter is de kans groot dat een mondiale of lokale ramp in 2030 ervoor kan zorgen dat er juist behoefde is aan een enkele ‘mainstream media’. Gezien de wereldwijde uitdaging genaamd klimaatverandering en de zogenoemde deadlines die er in 2030 gesteld zijn, is het aannemelijk dat de journalistiek in 2030 vrij mainstream zal zijn in plaats van verzuild.
De overheid en de opkomst van start-ups
In 2030 zal de rol van de overheid teruggebracht zijn naar enkel faciliterend (Nationale ombudsman, 2021). Afgaand op het toekomstbeeld waarin de economie en maatschappij voor het grootste gedeelte gedomineerd wordt door start-ups ( Emerce, 2016) en virtuele samenwerkingsverbanden zoals Teams en zoom (Martes, 2021). Dankzij de oorlog in Oekraïne en de herstelde samenwerkingsverbanden is er een sterke do-it-yourself-mentaliteit ontstaan. Men is immers gaan inzien dat dit dé sleutel tot succes geworden is (Wienen, 2021).
Co-creatie, sharing en crowdfunding breken op grote schaal door (Schmit, 2020). Door de ontwikkelingen op het gebied van piracy en het verbeterde digitale netwerk is de invloed van grote namen als Apple, Fox en Facebook sterk afgenomen. Dit heeft de nieuwsstroom vanuit de mainstream media verhoogt (van Assen, 2021). De betekenis van nieuws is verschoven door deze ontwikkelingen. Zo wordt de ‘wat is nieuws’ niet langer bepaald door de mediamerken maar door de lezers (Nederlandse vereniging voor journalisten, 2022). Dit wordt ook wel ‘the wisdom of the crowd’ genoemd (Kasem, 2017).
Hoewel de coronacrisis over het algemeen niet veel goeds heeft gedaan voor de journalistiek. Heeft het wel ontwikkelingen omtrent digitalisering en werken op afstand in een versnelling gezet. Dit blijkt uit een onderzoek van het Reuters Instituut naar onder andere de veranderingen binnen de journalistiek op het gebied van technologie en de impact van de coronapandemie.
“Veel journalisten die voorheen resistent waren, ontdekten dat ze de nieuwe flexibiliteit leuk vonden, terwijl nieuwsorganisaties ontdekten dat het mogelijk was om kranten, websites en zelfs radio- en tv-nieuwsprogramma’s te maken vanuit slaapkamers, woonkamers en keukens (Reuters, 2021)”.
Oorlog in Oekraïne
De huidige oorlog in Oekraïne heeft een grote impact op het toekomstbeeld van de journalistiek. Na een tijd waarin veel verdeeldheid een haat gezaaid is, zorgt de oorlog in Oekraïne ervoor dat alle neuzen- spreekwoordelijk gezegd- dezelfde kant op staan. De handen zijn ineengeslagen en journalisten werken samen om zo veel mogelijk waarheidsgetrouwe informatie naar het publiek te brengen.
De gezamenlijke strijd tegen misinformatie en de verbeterde technologie die het mogelijk maakt om mensen dingen te laten zeggen die niet gezegd zijn, Deep-fake, is het van belang om de kernwaarde van de journalistiek als objectiviteit, waarheidsgetrouw en onafhankelijkheid na te streven (Mediahuis, 2021).
Conclusie
De journalistiek staat altijd in beweging. De coronacrisis heeft verschillende onderdelen binnen de journalistiek, zoals digitalisring en thuiswerken, in een stroomversnelling gezet. Dit heeft ertoe geleid dat in 2030 journalistieke redacties -naast dat ze een representatiever beeld hebben van de maatschappij- nog enkel op kleine schaal opereren. Freelancejournalisten hebben nu de grootse invloed binnen de journalistiek.
Zij spitsen zich immers toe op de verzuilde maatschappij. Aangezien de overheid enkel faciliterend is, zal de journalistiek de taak als ‘waakhond van de maatschappij’ minder vervullen en zich enkel bezighouden met de nieuwe definitie van ‘wat is nieuws’. Crowdfunding is inmiddels de belangrijkste inkomstenbron van journalisten geworden. Bladen worden niet langer gesteund door de overheid, maar door de lezers zelf. Al met al zal dit alles resulteren tot een eerlijke journalistiek in 2030.
Literatuurlijst
Algemene bron: Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. (2021b, november 16). Scenario-onderzoek: Journalistiek 2035. SVDJ. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.svdj.nl/project/scenario-onderzoek-toekomst-journalistiek/
-Commissariaat voor de media. (2021, 23 juni). COVID-19 zorgt voor toename nieuwsgebruik, interesse en vertrouwen | Commissariaat voor de media. Geraadpleegd op 23 maart 2022, van https://www.cvdm.nl/actueel/covid-19-zorgt-voor-toename-nieuwsgebruik-interesse-en-vertrouwen
-Coronacrisis heeft blijvend effect op nieuwsgebruik. (2021, 22 december). Rijksuniversiteit Groningen. Geraadpleegd op 23 maart 2022, van https://www.rug.nl/news/2021/06/corona-crisis-has-lasting-effects-on-news-consumption
-De Voogd, J. (2021, 25 maart). Josse de Voogd: ‘De media worden geplaagd door institutioneel Randstadisme’ / Villamedia. Villamedia. Geraadpleegd op 25 maart 2022, van https://www.villamedia.nl/artikel/josse-de-voogd-de-media-worden-geplaagd-door-institutioneel-randstadisme
-Emerce. (2016, 24 mei). “Startups belangrijk voor economische toekomst van Nederland”. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.emerce.nl/nieuws/startups-belangrijk-economische-toekomst-nederland
-Free Press Unlimited. (2020). Media in conflictgebieden. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.freepressunlimited.org/nl/themas/media-conflictgebieden
-Gargard, H. E. M. E. C. (2020, 12 september). Waarom journalistiek en vooruitgang hand in hand gaan. Lilith. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.lilithmag.nl/blog/2020/9/12/waarom-journalistiek-en-vooruitgang-hand-in-hand-gaan
-Journalism, Media, and Technology Trends and Predictions 2021. (2021, 7 januari). Reuters Institute for the Study of Journalism. Geraadpleegd op 25 maart 2022, van https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/journalism-media-and-technology-trends-and-predictions-2021#sub2
-Kasem, A., Maes, M. Van, Wannet, M. Van, (2017). Anders nog nieuws? Scenario’s voor de toekomst van de journalistiek. Stimuleringsfonds voor de journalistiek. journalistiek2025.nl
-Martes, A. (2021, 17 juli). Microsoft Teams met virtuele samenwerking voor de toekomst. ALTA-ICT. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://alta-ict.nl/blog/microsoft-met-een-nieuwe-kijk-op-virtuele-samenwerking-voor-de-toekomst-van-werk-en-leren/
-Mediahuis. (2021, 8 januari). Kernwaarden. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://mediahuis.be/bedrijfsinfo/kernwaarden/
-Nationale ombudsman. (2021, 18 november). Overheid moet in 2030 vooral eerlijk, begripvol en simpel zijn. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.nationaleombudsman.nl/nieuws/2019/overheid-moet-in-2030-vooral-eerlijk-begripvol-en-simpel-zijn?utm_source=Nieuwsbrief+Sociaal+Domein&utm_campaign=14eb9deb96-EMAIL_CAMPAIGN_2019_07_11_01_02&utm_medium=email&utm_term=0_c301fb92e2-14eb9deb96-170109573
-Nederlandse vereniging voor journalisten. (2022, 10 februari). Code voor de journalistiek. www.nvj.nl. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.nvj.nl/themas/journalistieke-praktijk/ethische-regels/code-journalistiek
-NVJ veroordeelt de bedreigingen tegen journalist Ingeborg Beugel. (2021, 16 november). www.nvj.nl. Geraadpleegd op 23 maart 2022, van https://www.nvj.nl/nieuws/nvj-veroordeelt-bedreigingen-tegen-journalist-ingeborg-beugel
-Persveiligheid (2021). Agressie en bedreiging richting journalisten 2021. https://www.persveilig.nl/wp-content/uploads/2021/06/Agressie-en-bedreiging-richting-Journalisten2021.pdf
-Rogmans, D. (2021, 1 februari). Het vertrouwen in het nieuws en de journalistiek is in Nederland nog steeds hoog / Villamedia. Villamedia. Geraadpleegd op 23 maart 2022, van https://www.villamedia.nl/artikel/het-vertrouwen-in-het-nieuws-en-de-journalistiek-is-in-nederland-nog-steeds-hoog
-Schippers, N. (2021, 27 december). Cancelcultuur wordt verstrekt door pandemie: ‘We zijn geïsoleerd geraakt, komen minder andersdenkenden tegen’. Trouw. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van http://rouw.nl/cultuur-media/cancelcultuur-wordt-verstrekt-door-pandemie-we-zijn-geisoleerd-geraakt-komen-minder-andersdenkenden-tegen%7Eb5d04c98/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
-Schmit, N., Pavlova, L., Europese Commissie, European Crowdfunding Network, & Europese Investeringsbank. (2020, juli). Crowdfunding and ESF opportunities: future perspectives for managing authorities. https://www.fi-compass.eu/sites/default/files/publications/Crowdfunding%20and%20ESF%20opportunities%20future%20perspectives%20for%20managing%20authorities_0.pdf
-Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. (2021, 10 mei). Diversiteit in de journalistiek. SVDJ. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.svdj.nl/project/diversiteit-in-de-journalistiek/
-Schohaus, B. (2020, 9 december). Freelancers missen werk én saamhorigheid: moeten ze zich meer verenigen? SVDJ. Geraadpleegd op 25 maart 2022, van https://www.svdj.nl/nieuws/freelancers-missen-werk-saamhorigheid-moeten-ze-zich-meer-verenigen/
-Takken, W. (2021, 9 maart). Aan de talkshowtafels schoven het afgelopen coronajaar vooral journalisten aan. NRC. Geraadpleegd op 25 maart 2022, van https://www.nrc.nl/nieuws/2021/03/09/aan-de-talkshowtafels-schoven-het-afgelopen-coronajaar-vooral-journalisten-aan-a4034821?t=1624442220
-Van Assen, M. (2021, 19 oktober). Facebook heeft grote plannen: ‘metaversum’ moet alleen al in Europa 10.000 banen opleveren. AD.nl. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.ad.nl/tech/facebook-heeft-grote-plannen-metaversum-moet-alleen-al-in-europa-10-000-banen-opleveren~a8eb0b44/
-Van Dongen, M. (2021, 3 maart). NOS boos op WNL over ‘fake news-Journaal’-opmerking van Baudet. de Volkskrant. Geraadpleegd op 23 maart 2022, van https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/nos-boos-op-wnl-over-fake-news-journaal-opmerking-van-baudet~baed950f/
-Wienen, J. (2021, 2 maart). Blik op de toekomst #2 Brancheorganisaties over veerkracht en vernieuwing. Cultuur+Ondernemen. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.cultuur-ondernemen.nl/artikel/brancheorganisaties-over-veerkracht-en-vernieuwing