Al van kleins af aan wordt ons met de paplepel ingegoten hoe mooi, welvarend en vooruitstrevend Amerika is. De welbekende ‘American dream zie je alleen al terug in films als an American dream, Forrest Gump, The Great Gatsby, Citizen Cane, maar ook in kinderfilms als Anne of green gables en Rocky en Mr Smith goes to Washington.
In Europa hebben wij veel dingen overgenomen van de Amerikanen, zij waren per slot van rekening de laatste zestig jaar het boegbeeld van de wereld. Zo hebben wij hier in Nederland onder andere de liberalisering van de economie, de formattisering van de televisie, de topveertigisering van de muziek, de facebookisering van de communicatie, de googelisering van de virtuele wereld, de commercialisering van de feestdagen, en de creditcardisering van het huishoudboekje: allemaal te danken aan het ‘gekke land’ aan de andere kant van de oceaan. Zelfs ons hele idee van vooruitgang (Groter BBP + meer technologie = beter leven) is rechtstreeks geplagieerd uit het notitieboekje van Uncle Sam (Wijnberg. 2013).
The American Dream De Amerikaanse droom is een soort ethos dat uiteen wordt gezet is een reeks overtuigingen dat iedereen, ongeacht waar ze zijn geboren of in welke klasse ze zijn geboren, zijn eigen versie van succes kan bereiken in een samenleving waarin opwaartse mobiliteit voor iedereen mogelijk is. Een belangrijk element van de Amerikaanse droom is de overtuiging dat door hard werken en doorzettingsvermogen iedereen kan opstijgen "van lompen naar rijkdom", ofwel financieel succesvol en sociaal opwaartse mobiliteit kan behalen. Maar in een land met juist veel tegenstellingen lijkt het soms of de Amerikaanse droom verdwenen is. Bovendien lijkt het er steeds meer op dat de Verenigde Staten zijn verworden tot een derdewereldland, weliswaar een erg rijk derdewereldland.
Ondanks het feit dat er in 2020 bijna 37 miljoen Amerikanen onder de armoedegrens leven, zijn er daar tegen over nogsteeds Amerikanen die in ‘The American Dream’ geloven en deze dan ook nastreven. Courtney Cantu, woonachtig in Iowa, is een half Italiaans half mexicaanse vrouw. Ze is geboren in de Verenigde Staten van Amerika en moeder van twee jonge kinderen. Haar voorouders zijn immigranten die juist voor de Amerikaanse droom naar de VS zijn gekomen.
(klik op de foto voor het interview met Cantu)
Het idee achter ‘The American Dream’ is natuurlijk erg mooi. Alleen is de uitvoering ervan de laatste 20 jaar drastisch achteruitgegaan. Desondanks ben ik benieuwd of er toch iets over is van het ethos dat de VS in de jaren zestig voor veel voorspoed heeft gezorgd. En onder het bewind van John F. Kennedy weer tot leven is gebracht.
In een tijd vol tegenstellingen, hervormingen en geweldsdelicten was ik bijna vergeten dat de Amerikaanse droom überhaupt nog bestond. Succesverhalen over de “American Dream” zijn de laatste tijd erg schaars. Bovendien was voor mij het presidentschap van Trump al een gebeurtenis waardoor al een mogelijke Amerikaanse droom in een miljoen stukjes op de grond kapot is gevallen. Ongeacht mijn voorkennis, de documentaire Where to invade next van Michael More, de nodige research en wellicht enkele vooroordelen ben ik tijdens onze drieweekse reis door Canada en de VS opzoek gegaan naar overblijfselen van de Amerikaanse droom.
Op zoek naar de Amerikaanse droom
Op 18 juli, na maanden van voorbereiding en voorpret, was eindelijk de dag aangebroken dat we, mijn vriend zijn gezin en ik, voor een drieweekse trip van Toronto naar uiteindelijk New York, langs Burlington en Grimpby, Niagara, Oil City en Washington DC konden vertrekken. Ondanks de drukte op Schiphol waren wij relatief vlug door de incheckbalies en douane heen. Zonder veel gedoe stapte wij het vliegtuig in en vertrokken we volgens de aangegeven tijd naar Canada.
Na een relatief rustige vlucht landde we in de avond op Toronto Pearson International Airport (YYZ). Hoewel The American Dream zich nog voornamelijk over de grens afspeelt, vielen mij toch een aantal dingen op die mij sterk deden denken aan een derdewereldland als bijvoorbeeld Tanzania.
Zo waren veel gebouwen in Toronto in verval of slecht onderhouden. De wegen zaten vol gaten en scheuren en overal hingen de elektriciteitskabels ongeorganiseerd om palen en over wegen heen.
Natuurlijk speelt het ook mee dat de cultuur en de infrastructuur in vergelijking met Nederland echt totaal anders is. Toch waren de invloeden, veel Amerikanen die de grens over zijn gegaan voor een beter leven en daarmee stukjes van hun cultuur en denkbeeld meenemen naar Canada, uit de VS duidelijk terug te zien in het alledaagse straatbeeld van Toronto. Daarnaast hebben de Canadezen in de provincie Ontario erg veel weg van de mensen in de VS. Het lijkt wel alsof in die regio de beide culturen samensmelten met aan ieders kant zijn voor- en nadelen meegenomen.
Zo is bijvoorbeeld het eten in de provincie Ontario, de naam dankend aan Lake Ontario en economisch gezien het kloppend hart van Canada, over het algemeen erg veel, vet en ongezond. Het gros van de Canadezen die daar in de restaurants zaten of over straat liepen, waren voller dan menig Europeaan en zagen er soms erg ongezond uit. Gezond eten is daarnaast ook vrij lastig te vinden en bovendien er duur.
Na in totaal een week verbleven de hebben in Ontario, vervolgde we onze reis naar het grensplaatsje Niagara. Naast de natuurwonderen die Niagara kent, heeft het ook erg veel weg van een kleinere versie van Las Vegas. Overal waar je kijkt hangen er billboards waarop aangegeven staat waar de casino’s zijn. Daarnaast is het straatbeeld totaal anders als in de steden die we op deze trip al bezocht hebben. Zo is het erg toeristisch, grootser en vormen de watervallen een attractie waar jaarlijks miljoenen mensen van over heel de wereld, maar ook vanuit de Verenigde Staten op af komen.
Het maakte vrijwel niets uit wie ik aansprak, of het nou een serveerster was uit een Italiaans restaurant, de meisjes van Hooters (een restaurantketen uit Amerika waar vrouwen in erg korte broekjes en rokjes gasten lopen te bedienen), mensen op straat of in winkels. Vrijwel iedereen had wat op te merken over de gelijke kansen, de mogelijkheden en de welvaart in de Verenigde Staten.
Sommige mensen die ik sprak waren aan de andere kant juist de grens over gegaan omdat de kansen voor hen in Amerika vrijwel nihil waren. Zo waren ze naar Canada geëmigreerd omdat hier het zorgsysteem wél toegankelijk is en omdat de lonen in onder andere de bediening wel eerlijk verdeeld worden. Een serveerster in de VS hoort gemiddeld 16 dollar per uur te krijgen. Veel restaurants hebben alleen daar besloten dat er geen basissalaris is, gezien de bediening al veel geld ophaalt met de fooien. Dit is dan ook de voornaamste reden dat er in een restaurant vaak 18 tot 20% fooi wordt gevraagd. Hoewel dit verboden is, is het in de VS vrijwel de nieuwe standaard geworden.
Na een dag in Niagara verbleven te hebben was het tijd om onze trip te vervolgen. Zodra we de grens over gingen zagen we overal vlaggen met de slogen “Trump for 2024”, iets waarbij bij mij alleen al bij het denken eraan mijn nekharen recht overeind gaan. Hoewel Trump vast een aantal dingen goed gedaan zou hebben voor de economie in het land, staan er bij mij de bestorming van het Capitool, het terugdraaien van de Parijs akkoorden en de verslechterde relatie tussen verschillende rassen in de VS, nog vers in het geheugen gegrift.
https://youtu.be/jO1piAJozV4
Ik vind het nog steeds onbegrijpelijk dat in een land waar alles kan en mag en waar “the American Dream” hoog in het vaandel staat, er toch zoveel armoede is, het land een ontoegankelijk zorgsysteem heeft en verwikkeld is in een oneindige strijd met de wapenlobby. Wat mij ook opviel en wat ik gehoord heb in gesprekken die ik met Amerikanen gevoerd heb: is dat er veel Amerikanen zijn die vrijwel niets afweten van Europa, laat staan dat ze konden beschrijven waar Nederland ligt. Veel van hen gaven aan dat het op scholen vaak gaat over de Amerikaanse geschiedenis en over dat Amerika het middelpunt is van de wereld. Met zo’n schoolsysteem lijkt het net alsof de bevolking bewust dom of onderontwikkeld wordt gehouden.
Politiek en the American dream
In Washington DC raakte ik op een avond wederom verwikkeld in een discussie over onder andere gelijke kansen in de VS. Het waren de ouders van twee jonge kinderen die een gesprek voerde over de politiek en de weerslag daarvan op de maatschappij. Na een tijdje van een afstandje geluisterd te hebben, besloot ik uiteindelijk om mij in het gesprek te mengen. Al snel gingen wij dieper in op hoe de maatschppij beïnvloedt wordt door de politiek. Ook gaven zij verschillende keren kun mening over de politiek. Zo waren zij onder andere erg tegen het huidig politiek systeem.
De VS kent enkel twee politieke verkiesbare partijen, de Republikeinen en de Democraten. Al sinds mensenheugenis heeft een Amerikaan de keus tussen links of rechts oftewel Rood en Blauw. Er is geen middenweg en dat is wat het jonge stel uit Washington juist zo scheef vindt. Zij formuleerden hun standpunt als volgt: “zolang er in de politiek geen middenweg is, zal deze ook in de maatschappij niet te zien zijn maar ook niet getolereerd worden”. In de maatschappij is deze tweedeling erg goed te zien. Zo zijn mensen, als ze tenminste stemmen, of een democraat of een republikein. In tijden van Trump zijn de tegenstellingen tussen links en recht alleen maar groter geworden. In veel families, waaronder ook het gezin dat ik in Washington sprak, zijn juist door deze tweedeling ruzies ontstaat. De kloof tussen links en rechts is hiermee niet alleen maar groter, maar ook steeds radicaler geworden. Dit is onder andere te merken aan de toename in rellen over politieke beslissingen. Zoals het terugdraaien van het recht op abortus.
Uit een onderzoek in opdracht van het Pew Research Center, naar de politiek in de Verenigde Staten, kwam een mogelijke reden voor de toenemende intensiteit van de politiek en radicalisering van de tweedeling in de VS naar voren. Het Pew Research Center heeft een vergelijking gedaan van de jaarlijkse totalen aan de hand van gegevens uit telefonische enquêtes onder geregistreerde kiezers tussen de jaren 1994 en 2019 . Uit de analyse van de gegevens kwam een sterke verdeling in ras, geslacht, opleiding en religie naar voren. Het verschil in partijidentificatie tussen bepaalde categorieën mensen in het steeds diverse wordende land heeft laten zien hoe contrasterend de partijbasis van beide politieke partijen is geworden.
New York
Ook in New York waren de contrasten erg duidelijk te zien. Zo was alleen al het verschil tussen arm en rijk erg groot. Tussen appartementen die vrijwel allemaal meer dan een miljoen waard zijn, sliepen er vele zwervers in tentjes, op karton of in doeken gehuld op straat. Ook zoeken zwervers met enig regelmaat de metrostations op om daar te overnachten.
Ondanks dat de Verenigde Staten van Amerika samen een mooi en vooral machtig land vormen, blijft het met betrekking tot gelijke kansen, het zorgsysteem, andere basis behoeftes als een huis en een goede baan, eigenlijk een rijk derdewereldland. Met dat in ons achterhoofd lijkt het mij een goed idee om vanaf nu te kijken en leren van landen die Europa wel op veel vlakken voorbij zijn. Kijk bijvoorbeeld naar het bankensysteem van Finland, naar Malta dat erg inzet op gelijkheid van sekse of naar Denenmarken dat koploper is in hernieuwbare energie.