Wie in Nederland nog echt op zoek is naar rust, komt al snel buiten de Randstad uit. In Drenthe is er ruimschoots plek voor natuur- en stiltegebieden. Een van deze stiltegebieden, het Dwingelderveld, heeft bovendien recent een prijs gewonnen voor ‘het stilste gebied van Nederland’. Een mooie aanleiding om een bezoek aan het gebied te brengen en te ontdekken: hoe stil is het echt in het Dwingelderveld?
Rijdend over de A28 verschijnt plots een immens bord, wat aangeeft dat men het natuurgebied Dwingelderveld betreedt. Na een klein kwartier verder rijden bereiken we het bezoekerscentrum. Daar worden de gasten door middel van een krijtbord welkom geheten in ‘het stilste gebied van Nederland’.
Het centrum voelt aan als een gemoedelijke huiskamer. Het publiek is redelijk op leeftijd, op een paar Nederlandse toeristen die de rust in het Oosten opzoeken na. Een grote, zwarte labrador vindt een speelmaatje in een kleinere Jack Russell. De stiltefanaten genieten van een kop koffie voordat zij het gebied wandelend, eventueel met hond, of fietsend betreden. Een riante maquette dient een overzicht van het uitgestrekte gebied te geven. De koffie is sterk en het dak biedt welkome bescherming voor de plensbui die kort maar hevig over het gebied trekt.
Hét bankje
Gerrie Eleveld, geluidsadviseur bij de Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe (RUDD), is onze gids voor vandaag. Als eerste laat hij ons het bankje zien, dat de Nationale Stichting Geluidshinder (NSG) op 17 september middels TV-boswachter Arjan Postma voorzag van een plakkaat. ‘Dwingelderveld. Het stilste gebied van Nederland’.
‘’Hoewel dit bankje uiteindelijk geëerd is met het plakkaat, hebben wij hier niet de meting gedaan’’, vertelt Gerrie. ‘’We bevinden ons hier nog op de grens van het stiltegebied, waar bezoekers met de auto aankomen en even converseren in het bezoekerscentrum.’’ Hij belooft ons later mee te nemen naar de plek waar de stilste meting van Nederland echt heeft plaatsgevonden.
Vergroot
Vergroot
Wolf in schaapskleren
Eerst staat een bezoek aan een van de schaapskooien die het gebied rijk is op de planning. De wandeling daarnaartoe voert ons langs enkele huizen. Een bewoner onderhoudt zijn voortuin met een elektrische grasmaaier, wat vanzelfsprekend het nodige geluid met zich meebrengt. Bij een andere woning wordt zand aangeleverd met een grote vrachtwagen. Echt stil is het op de grens van het stiltegebied dus niet.
De meeste schapen staan rustig te grazen in de wei. Een bord waarschuwt voor de wolf, die een terugkeer heeft gemaakt in de provincie. De wollige beesten lijken niet erg onder de indruk te zijn. In de stal verderop zijn enkele schapen afgezonderd van de rest, quarantaine is blijkbaar niet alleen aan de mens besteedt.
Geheime locatie
De tijd is inmiddels aangebroken voor het hoogtepunt van de dag. We rijden met de auto achter Gerrie aan richting de andere kant van het Dwingelderveld, om op zoek te gaan naar hét stilste plekje. De rit gaat langs de groene geluidswal, die in 2011 is aangelegd om geluidsoverlast vanuit de autoweg in Dwingelderveld te verminderen.
Eenmaal aangekomen aan de andere kant van het stiltegebied, valt gelijk op dat het hier een stuk rustiger is. Op enkele wandelaars en fietsers na, hebben wij het gebied voor onszelf. Althans, wanneer Gerrie ons meeneemt richting het stilste plekje – de precieze locatie wenst de Provincie Drenthe geheim te houden – horen wij plotsklaps het geluid van landbouwmachines.
‘’Een gebied moet natuurlijk onderhouden worden en daar zijn ontheffingen voor’’, legt Gerrie uit. ‘’Voor onze meting zal het wel nadelig zijn, vrees ik.’’ De windrichting werkt vandaag eveneens in ons nadeel. De eerste meting komt dan ook boven de 40 decibel (dB(a)) uit. Vanuit de provincie is dat getal opgelegd als de norm voor het maximale aantal decibel wat in een stiltegebied te horen mag zijn.
39.1 dBa
Gerrie geeft een verdere uitleg hoeveel decibel concreet iets is. ‘’Als wij een gesprek voeren gaan we al snel richting de 60 dB(a), zoals je ziet’’, vertelt de meetexpert wijzend naar zijn meter. ‘’Natuurgeluiden kunnen makkelijk boven de 40 dB(a) uitkomen. Als er een harde wind staat hoor je de bomen bewegen. Ook ganzen, die hier veel zitten, kunnen flink lawaai maken.’’ De watervogels luisteren blijkbaar mee, aangezien er meteen een paar ganzen beginnen te snateren.
‘’Ik zie die 40 dB(a) dan ook niet echt als een harde waarde’’, vervolgt Gerrie. ‘’Natuurgeluid is niet van invloed op de rust die mensen ervaren’’. De Provincie Drenthe richt zich volgens hem dan ook meer op ruimtelijke ordening en omgevingsbeleid in de stiltegebieden. ‘’Ik kan mij niet heugen wanneer er voor de laatste keer echt metingen zijn gedaan in een stiltegebied, afgezien van de meting voor de prijsvraag van de NSG. Het is naar mijn mening vooral belangrijk dat er gewoon geen evenementen, wegen en allerlei activiteiten in deze gebieden gepland worden.’’
We wandelen nog vijf minuten verder en hebben het geluk dat de trekker even rust neemt. Wanneer Gerrie zijn meting start, die enkele minuten duurt, komen we uiteindelijk uit op 39.1 dB(a). ‘’Tijdens de meting die wij ingestuurd hebben voor de prijs waren de omstandigheden perfect’’, mijmert onze gids. ‘’Een windstille, heldere dag met rustige vogels en geen onderhoudswerkzaamheden. Toen kwamen we uit op de prachtige waarde van 29 dB(a). Vandaag mocht het niet zo zijn, maar het blijft een prachtig gebied waar rust en stilte hoog in het vaandel staan.’’
Vergroot
Hoewel Drenthe zich de provincie met het stilste gebied van Nederland mag noemen, is er desondanks kritiek op het stiltebeleid. De Natuur en Milieufederatie Drenthe (NMF) uit al enkele jaren hun zorgen. ‘’Het belangrijkste is hoe uitvoering wordt gegeven aan het beleid’’, reageert Judith van den Berg namens de organisatie. ‘’Wij vinden dat algemeen gezien niet genoeg bekend is waar de stiltegebieden zich precies bevinden. Er zijn geen borden bij de gebieden geplaatst, die duidelijk moeten aangeven wanneer men zich in een stiltegebied bevindt.’’ Ook op het gebied van luchtvaart zijn er zorgen. ‘’Defensie voert in deze provincie vaak laagvliegoefeningen uit over stiltegebieden, onder andere boven het gebied ‘Hart van Drenthe’. In het gebied ‘Fochteloërveen’ vliegen les- en sportvliegtuigen eveneens te laag en te vaak over. Hier bevindt zich een verscheidenheid aan (exotische) vogels, zoals de kraanvogel. Het broeden van deze soorten wordt verstoord door het vliegverkeer. De Wetlandwacht en Natuurmonumenten hebben dit de afgelopen jaren verschillende keren aangekaart bij de provincie, maar hier is weinig mee gedaan.’’ ‘’Het Dwingelderveld is eigenlijk het enige stiltegebied waar de afgelopen jaren daadwerkelijk wat gedaan is om te zorgen voor meer rust, onder andere door het aanleggen van de geluidswal. Prima dus dat Dwingelderveld dan ook de prijs voor ‘Stilste gebied van Nederland’ heeft gewonnen. Het is alleen jammer dat er verder nog steeds niet echt uitvoering aan de stiltegebieden wordt gegeven.’’
De Provincie Drenthe onderschrijft het feit dat er geen borden staan bij de stiltegebieden. ‘’Dat heeft er mee te maken dat het over het algemeen al rustig en stil is in de gebieden’’ laat een woordvoerster van de provincie weten. ‘’Ook willen wij geen wildgroei aan borden in de provincie hebben staan, zeker in natuurgebieden past dat niet.’’ ‘’Op dit moment is er wel een proef gaande in het stiltegebied ‘Noordenveld’. Hier was redelijk wat overlast van motorcrossers, waardoor er sinds mei dit jaar borden zijn geplaatst waarop aangegeven is dat het een stiltegebied betreft. Na een jaar kijken we naar de resultaten van deze proef en of er dus verder borden in de provincie worden geplaatst.’’ De Provincie Drenthe geeft verder aan dat het vliegverkeer een lastige situatie betreft. Dit bestaat uit het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Staatssecretaris van Defensie. ‘’Wij gaan wel op het ontwerp van de nieuwe luchtvaartnota – die eind 2020 verschijnt – reageren’’, deelt de woordvoerster mee. ‘’In deze reactie zullen wij de problemen met de laagvliegoefeningen meenemen.’’ ‘’Voor de recreatieve luchtvaart, zoals de sportvliegtuigjes, geldt een gedragscode. Deze moet door de verenigingen worden gehandhaafd. Wel spelen wij bij herhaaldelijke en veelvuldige klachten dit door naar de instanties die hierover gaan.’’
