LET OP: Dit verhaal is geschreven voor het vak Verdieping 1 en behoort dus niet tot mijn afstudeerportfolio.
In Colorado en Washington hebben ze het al een tijdje en ook acht andere staten lopen op ons voor. De legale wietteelt die in deze staten is ingevoerd, werpt een nieuw licht op het Nederlandse debat rondom de legalisering en regulering. Hoe ziet dat nieuwe licht eruit?
Nederland kent sinds het einde van de jaren zeventig een gedoogbeleid. Dat beleid ontstond in de eerste instantie met de formalisering van de ‘kleinhandelaar in hennep’, de huisdealer. De komst van deze huisdealer zou zorgen voor sturing in de verkoop van softdrugs en werd ingezet om de snelgroeiende heroïnehandel tegen te gaan. In 1991 werd het gedoogbeleid geformaliseerd door het OM met de AHOJG-criteria.
Sinds die tijd is er weinig veranderd in het coffeeshopbeleid. In 2009 werd het beleid nog iets aangescherpt, waardoor het aantal coffeeshops daalde van 846 tot 651 in 2011. Op 1 januari 2013 kwam hier het ingezetenencriterium bij, waardoor wiet alleen nog mocht worden verkocht aan inwoners van Nederland.
Terwijl in Nederland het gedoogbeleid in stand werd gehouden, werden er in de Verenigde Staten stappen genomen om wiet volledig te legaliseren.
In november 2012 stemde een meerderheid van de bevolking van Colorado om de verkoop van softdrugs volledig vrij te geven voor recreatief gebruik. Washington volgde, waardoor in beide staten wiet per 1 januari 2014 werd gelegaliseerd. Tegenwoordig is de verkoop van wiet in tien van de vijftig staten volledig legaal.
De risico’s
Dat wiet in veel staten wordt gelegaliseerd, hoeft niet als iets positiefs te worden gezien. In 2017 publiceerden wetenschappers Matthijs Blankers, Toine Ketelaars,
Bart Uitterhaegen en Margriet van Laar namens het Trimbos Instituut een onderzoek waaruit bleek dat er in de VS een cannabisindustrie aan het ontstaan is die vergelijkbaar is met de tabaks- of alcoholindustrie. Volgens de onderzoekers bestaat daardoor het risico dat gebruik van cannabisproducten normaal wordt en het aantal regelmatige gebruikers in de komende jaren zal toenemen. Het is volgens hen van belang dat zo weinig mogelijk mensen cannabis gaan gebruiken. Mensen die het toch willen gebruiken, moeten goede voorlichting krijgen over de werking en de kwaliteit ervan.
Er zijn ook gezondheidsrisico’s met betrekking tot de sterkte van de THC en CBD in cannabis. THC is de belangrijkste psychoactieve stof en CBD is een stof die onder andere angst- en psychose-remmende eigenschappen heeft. De sterkte van de THC en CBD in de cannabis die verkocht mag worden is slecht gereguleerd. Geen van de staten waar wiet is gelegaliseerd, heeft een limiet gesteld aan de sterkte. Alleen in Colorado is er sinds 2017 een wet waardoor bij iedere te verkopen oogst van cannabistoppen de sterkte van de twee stoffen moet worden vermeld.
Wet experiment gesloten coffeeshopketen
Terug naar Nederland. Hier heeft de Tweede Kamer begin dit jaar gestemd voor de wet experiment gesloten coffeeshopketen. Dat is een wet die het gedogen van gecontroleerde wietteelt mogelijk maakt binnen een gesloten coffeeshopketen. Een gesloten coffeeshopketen is een keten waarbinnen de handel volgens de in het wetsvoorstel gestelde regels plaatsvinden. Het wetsvoorstel ligt momenteel bij de Eerste Kamer, waar op 19 maart een voorbereidend onderzoek zal plaatsvinden.
Het lijkt erop dat we in Nederland langzaam in de richting van een gereguleerd en gelegaliseerd cannabisbeleid lopen. Moeten we bang zijn voor de gezondheidsrisico’s die in de Verenigde Staten spelen? Volgens Margriet van Laar hoeft dat niet. Van Laar is één van de schrijvers van het Trimbos onderzoek. Van Laar: “In Nederland is het de bedoeling dat er niet gemorreld wordt aan de voordeur maar primair aan de achterdeur. Zolang de prijzen en de kwaliteit min of meer constant blijven en zo lang het aantal verkooppunten niet sterk wordt vergroot of gewijzigd, dan zou je ten aanzien van het gebruik weinig verschillen verwachten.” Volgens Van Laar moeten Nederland wel oppassen met het reguleren en legaliseren van wietteelt: Als de overheid de teelt legaliseert of reguleert, kan het beeld worden gewekt dat cannabis niet schadelijk is en dat het allemaal mag. “Dan zou dat drempelverlagend kunnen werken en bijvoorbeeld het gebruik door jongeren kunnen vergroten.” Goede voorlichting en preventie zijn daarom noodzakelijk, volgens Van Laar.
Commercieel of non-profit?
De cannabismarkt in de VS is sterk gecommercialiseerd. Volgens Tom Decorte, een Belgische professor die onder andere les geeft in de vakken ‘Drugsfenomenen’ en “Bijzondere vraagstukken: drugsbeleid’ is die commercialisering niet de enige optie. In een artikel schrijft hij dat er ook andere opties zijn “waarbij overheidsinstanties of non-profitorganisaties de drugshandel beheren, op manieren die de financiële incentives om het gebruik te stimuleren, buiten spel zetten.”
Decorte was ook één van de sprekers op het Cannabiscongres dat in oktober vorig jaar door het Trimbos Instituut werd georganiseerd. Daar gaf hij aan dat er in Nederland een debat moet worden gevoerd, waarbij de vraag moet worden gesteld of er behoefte is een commerciële of een non-profit markt.
Mocht de wet experiment gesloten coffeeshopketen door de Eerste Kamer heen komen, dan is dat pas een pril begin van het gelegaliseerde cannabisbeleid. Het is dan aan de politiek om erover na te denken of we in Nederland een commerciële of non-commerciële cannabismarkt willen.
Van Laar is in ieder geval nog niet heel enthousiast over het experiment: “Cannabis gebruiken wordt niet gezonder van het experiment”, zegt ze. “Mogelijk kunnen gebruikers dan wel beter worden voorgelicht over wat de samenstelling is van hun cannabis, maar dat wil niet zeggen dat ze dan meteen alle gezondheidsadviezen opvolgen. Was dat maar zo simpel.” Cannabis is volgens haar hoe dan ook een verslavend middel. “Het is in de meeste gevallen gezonder en beter om het niet te gebruiken dan wel. Dat moet de hoofdboodschap blijven.”
AHOJG-criteria: Landelijk geldende eisen voor coffeeshops die het verbieden om te Afficheren (adverteren), Harddrugs te verhandelen, Overlast te veroorzaken, Jongeren onder de 18 toe te laten en Grote hoeveelheden te verhandelen (niet meer dan 5 gram per klant). In 2013 kwam hier het Ingezetenencriterium bij.
Tien van de 50 staten: Colorado, Washington, Alaska, Oregon, Californië, Maine, Massachusetts, Nevada, Michigan en Vermont.