Fietsen is gezond, maar is de lucht die we inademen op onze routes dat ook? Deze cruciale vraag werpt zich op bij de Verlengde Voorstraat in Wijk aan Zee, een gebied onder invloed van zowel verkeer als nabijgelegen industrie. Een analyse van recente fijnstofmetingen en weersdata biedt inzicht in de luchtkwaliteit en de mogelijke risico’s voor fietsers.

Zelf ontworpen overzicht fijnstof metingen m.b.v. Hollandse Luchten kaart

Fijnstofpieken en dalen: Een Data gedreven Blik op de Verlengde Voorstraat
Onze analyse van de fijnstofdata (PM2.5 en PM10) toont een dynamisch beeld langs de Verlengde Voorstraat. Er is geen sprake van een constante, maar van fluctuerende concentraties die sterk afhankelijk zijn van het moment.

• 1 oktober, 08:00 uur (ochtendspits): De kaarten tonen lokale PM10-concentraties in de ‘gele’ tot ‘oranje’ categorieën. Dit duidt op verhoogde niveaus van fijnstof, mogelijk beïnvloed door de ochtendspits en/of specifieke weerkundige omstandigheden.
• 1 oktober, 01:00 uur (nacht): In de late uren zien we een duidelijke verbetering, met overwegend ‘lichtblauwe’ indicaties, wat duidt op lage fijnstofniveaus. Dit patroon is typisch voor minder verkeer en potentieel betere luchtverversing.
• 5 oktober: Deze dag springt eruit met significant lagere fijnstofconcentraties over de hele dag. Vrijwel alle meetpunten kleuren ‘blauw’ of ‘lichtblauw’, zelfs tijdens de ochtend en middag (08:00U, 15:00U).
• 7 oktober: Hier zien we een gemengd beeld, met weer hogere (gele) waarden, vooral in de middag.

De Invloed van Windrichting: Zee versus Industrie
De cruciale factor hier is de herkomst van de wind.

• Wind vanuit zee (West, Noordwest, Zuidwest): Wanneer de wind uit richtingen zoals W/NW, W/ZW of Z/ZW komt (zoals op 5 en 7 oktober, en deels op 1 oktober om 01:00 uur), brengt deze lucht mee die voornamelijk afkomstig is van over de Noordzee. Deze zeelucht bevat veel minder en doorgaans gezondere fijnstof in vergelijking met lucht afkomstig vanuit het land (verkeer/industrie). Hoewel wind uit zee hele kleine zeezoutdeeltjes kan meevoeren (een natuurlijke vorm van fijnstof) zijn de concentraties schadelijke, fijnstofdeeltjes (zoals van industrie of verkeer) aanzienlijk lager.Dit resulteert in een groene indicator (zie onderstaande afbeelding) door goede verspreiding, omdat de wind relatief schone lucht aanvoert en eventuele lokale uitstoot snel verdunt.
• Wind vanuit Tata Steel (Zuidoost): Wanneer de wind uit een richting komt die over het industrieterrein van Tata Steel waait en vervolgens over de Verlengde Voorstraat (zoals Z/ZO op 1 oktober om 15:00 uur), neemt deze wind de uitstoot van de industrie mee. Deze industriële fijnstof is schadelijker.Dit resulteert in een rode indicator (zie onderstaande afbeelding) zelfs bij een zwakke bries, omdat de wind de pollutie direct naar de Verlengde Voorstraat brengt.

Zelf ontworpen overzicht windrichtingen m.b.v. Hollandse Luchten kaart

Luchtkwaliteit en Klimaat: De Onmisbare Rol van Wind in Fijnstofverspreiding
De winddata van KNMI-station IJmuiden zijn cruciaal voor het begrijpen van de fijnstofdistributie. Ze onthullen een direct verband tussen windcondities en de gemeten luchtkwaliteit.

• 1 oktober: De wind is afwisselend. Om 15:00 uur waait de wind uit het Zuid/Zuidoosten (Z/ZO) met een zachte bries (3 Beaufort). Dit betekent dat de wind over het Tata Steel terrein komt en richting de Verlengde Voorstraat waait,. Om 01:00 uur draait de wind naar West/Zuidwest (W/ZW), nog steeds met een zachte bries (3 Beaufort), wat veel gunstiger is.
• 5 oktober: Deze dag springt eruit door de harde wind en de richting. Zowel om 08:00 uur als om 15:00 uur waait de wind hard (7 Beaufort) uit West/Noordwest (W/NW). Om 01:00 uur is de wind nog steeds vrij krachtig (5 Beaufort) uit W/NW. Doordat de wind vanuit de zee komt verminderd dit de fijnstofverspreiding van Tata Steel.
• 7 oktober: De wind is hier matig tot vrij krachtig (4-5 Beaufort). Om 08:00 uur waait de wind uit Zuid/Zuidwest (Z/ZW), en om 15:00 uur en 01:00 uur uit West/Zuidwest (W/ZW), wat wederom aangeeft dat er sprake is van een voordelige zee wind.

De boosdoeners: Tata Steel en Verkeersdynamiek
Wijk aan zee kent twee boosdoeners die veel slechte fijn stoffen produceren:

Verkeer:
In een doorgaande straat als de Verlengde Voorstraat rijden zowel auto’s als vrachtverkeer. Deze voertuigen dragen bij aan de uitstoot van fijnstof, met pieken tijdens spitsuren. Helaas valt dit voor ons niet te meten en is de exacte bijdrage moeilijk te specificeren.

Tata Steel:
De invloed van Tata Steel is sterk afhankelijk van de windrichting, zoals voorheen gedemonstreerd. Bij westelijke en zuidwestelijke winden die over zee komen, is de directe invloed op Wijk aan Zee relatief beperkt. Echter, bij oostelijke tot zuidoostelijke winden, zoals op 1 oktober 15:00 uur, wordt de pollutie direct over Wijk aan Zee geblazen, wat de luchtkwaliteit significant verslechtert.

Zelf ontworpen kaart d.m.v. Qgis

De Fietser aan Zet: Let op de wind
Op deze kaart is de fietsafstand vanaf de Verlengde Voorstraat in minuten te zien, ook hebben we de meetpunten van SODAQ air toegevoegd. Zoals hierboven te zien zijn de routes bij het bovenste meetpunt (verder verwijderd van Tata Steel) doorgaans gezonder om te fietsen. Ook kun je op de kaart zien waar je binnen 5 minuten kan zijn vanaf de straat.

De Verlengde Voorstraat in Wijk aan Zee kent momenten waarop de fijnstofconcentraties door de windrichting aanzienlijk hoger zijn, met name wanneer de wind vanuit het zuidoosten (over Tata Steel) komt. Wind uit zee daarentegen, brengt veel schonere lucht en zorgt voor een goede verdunning. Voor de fietser betekent dit een afweging: hoewel fietsen op zich gezond is, is het raadzaam om bij ongunstige windrichtingen (zoals zuidoost) of tijdens drukke uren alternatieve, rustigere routes te overwegen, indien beschikbaar. Een gedetailleerdere lokale monitoring en proactief verkeersbeleid blijven noodzakelijk om van de Verlengde Voorstraat een consistent gezonde fietsroute te maken.