Schiet Nederland tekort bij sektebestrijding?
Fokko Oldenhuis, hoogleraar religie en recht vindt dat Nederland harder moet optreden tegen sektes: ‘’Ik denk dat het een steeds groter wordend probleem is.’’
Als slachtoffer van een sekte kon je vroeger bellen naar Sektesignaal voor advies en een luisterend oor. Sinds 1 januari 2020 kan dat niet meer. De subsidie kraan is dicht. Ondanks het feit dat het meldpunt in 2019 een recordaantal klachten binnen kreeg. Minister Grapperhaus beroept zich op een rapport van Bureau Beke uit 2013, waarin gesteld wordt dat misstanden binnen sektes beperkt voorkomen. Er is volgens hem daardoor geen reden om in Nederland sektes op de voet te volgen. Fokko Oldenhuis, mede geïnterviewd voor dit rapport, is het hier absoluut niet mee eens: ‘’Sektesignaal is een organisatie die dat allemaal registreert, zij hebben heel veel gegevens en know how. Elke maand krijg ik wel een telefoontje van iemand die zijn kind aan een sekte verloren heeft. Dan kon ik ze doorverwijzen naar Sektesignaal. Dat rapport van Beke heeft veel te snel geoordeeld dat andere organisaties, zoals de politie, dat wel kunnen opvangen. Ik heb mij daar sterk tegen gekeerd.’’
Elke maand krijg ik wel een telefoontje van iemand die zijn kind aan een sekte verloren heeft.
Het is lastig om sektes aan te pakken. Ze schuren vaak langs de randen van de wet. Dat lieten de beelden zien van ‘Undercover in Nederland’ waarin een medewerker van Alberto Stegeman undercover ging bij de sekte ‘The Miracle of Love’. Dit is een Sekte uit Amerika die ook gevestigd is in Nederland. Oldenhuis had op verzoek van Alberto de beelden bekeken terwijl de medewerker in kwestie erbij zat. Zij vertelde hoe moeilijk het was om weg te komen als je eenmaal binnen de sekte bent, want hoewel ze in theorie niet opgesloten zaten, wat illegaal zou zijn, werd het ze wel moeilijk gemaakt om weg te komen. Oldenhuis: ‘’Ze werden steeds van gebouw naar gebouw gestuurd en dan liggen hun tassen met paspoorten weer ergens anders. Ik vroeg aan haar: zijn de deuren op slot? ‘Nee zei ze, maar je kunt niet zomaar weglopen.’ Dat is dus allemaal heel slinks opgezet.’’
Als volwassen personen nare ervaringen hebben gehad binnen een sekte en daarvoor naar de rechter willen stappen, krijgen ze vaak te horen dat hun eigen schuld is geweest.‘’Dan is de eerste vraag die een rechter stelt: ‘was u toen meerderjarig of minderjarig?’ Want er zijn in ons land volwassenen geweest die uit een sekte zijn gestapt, waartegen een rechter zegt: ‘ja, u bent er zelf bij geweest, dat is dan je eigen keuze.’ Dus dat betekent dat het als burger, als ex-sektelid, het heel lastig is om een sekte aan te klagen.’’
Juridisch gezien hebben kerkgenootschappen, veel bescherming. Dat komt niet alleen door vrijheid van godsdienst. Alle kerkgenootschappen zijn namelijk volgens de wet ook rechtspersonen. Sektes hebben daar voordeel bij, want zij mogen daardoor conflicten in eigen kring zelf oplossen. Oldenhuis benoemt als negatief voorbeeld de Jehovah’s Getuige. Er is namelijk gebleken dat zij seksueel misbruik binnen eigen kring nooit gemeld hebben, terwijl dat structureel bleek voor te komen. Oldenhuis: ‘’Zij zeggen dat seksueel misbruik pas bewezen kan worden als er getuigen bij zijn en daarbij beroepen zij zich op de bijbel. Dat is onzin. Daar zijn nooit getuigen bij. Dat gebeurd allemaal in het geniep. Als vijf meiden hetzelfde verhaal vertellen uit hun jeugd dan vind ik dat al voldoende.’’ Het liefst ziet hij dan ook dat kerkgenootschappen seksueel misbruik verplicht zouden moeten melden bij de Officier van Justitie. ‘’Daar is nog geen wettelijke verplichting voor opgenomen, maar ik vind dat je dat als kerk zou moeten doen. Kerkgenootschappen zouden voorop moeten lopen in dit soort zaken en niet achteraan bungelen.’’
Een betere aanpak
Andere landen om ons heen doen het volgens Oldenhuis veel beter als het gaat om het aanpakken van sektes. Een van de landen die hier volgens hem in voorop loopt is België. Zij kennen sinds 1996 het IACSSO. Dit is een instantie die ongevraagd en onafhankelijk advies kan geven aan de overheid over schadelijke religieuze bewegingen. ‘’Als IACSSO het predicaat sekte gegeven heeft aan een kerkgenootschap, dan kan er bijvoorbeeld gekozen voor worden om de huur stop te zetten van het pand.’’ Zoiets zou hij ook graag zien in Nederland. ‘’Ik pleit ervoor dat Sektesignaal niet alleen terug moet, maar dat je dat ook beter moet optuigen. Sektesignaal moet dus ook een soort rechterlijke instantie worden. Wij lopen achter bij het volgen van sektes. Wij vinden dat we voorop lopen als gidsland, maar dat is helemaal niet waar.’’
Sinds de sluiting van het Sektesignaal heeft de politiek niet stilgezeten. Kamerleden maken zich zorgen dat het land sektes uit het oog verliest. Om die reden is er een motie aangenomen waarin de regering gevraagd wordt om in 2021 te evalueren of de functies en kennisdeling waarin het meldpunt van voorzag, wel op een juiste manier zijn overgenomen.Toch is Oldenhuis niet helemaal hoopvol “ Ik verwacht er nog niet zo veel van. Zeker in deze corona tijd, want dan gaat alles weer onder het stof. Voor je het weet zijn er weer andere dingen belangrijker. Dus die tweede kamer zou op z’n strepen moeten blijven staan.’’