Het kost steeds meer tijd om per openbaar vervoer naar het ziekenhuis te reizen. Dat blijkt uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Daarnaast liggen ziekenhuizen ook steeds minder om de hoek bij mensen.
Met de verkiezingen is de bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer opnieuw erg belangrijk. Waar de ene partij voor gratis openbaar vervoer pleit en veel wil investeren, pleiten andere partijen voor minder grote investeringen in het openbaar vervoer, waarmee het openbaar vervoer zich niet kan ontwikkelen. Zo werd eind maart een scenario geschetst, toen de politiek besloot om flink te gaan bezuinigen op het vervoer. Uiteindelijk kan er dus alsnog fors bezuinigd worden op het openbaar vervoer.
Het onderzoek, dat 2012 en 2022 als meetpunt heeft, laat zien dat in tien jaar tijd een stuk minder snel een ziekenhuis is bereikt, terwijl de reistijd met de auto nagenoeg gelijk is gebleven. Met name in de avonduren en weekenden is de reisduur steeds langer geworden, vooral vanuit landelijk gebied, buitenwijken en stadsranden. Negen procent van de ouderen kon in 2012 geen enkel ziekenhuis en/of buitenpolikliniek bereiken binnen 45 minuten. In 2022 is dit toegenomen tot dertien procent van de ouderen.
Buitenpolikliniek
Ziekenhuizen kiezen er tegenwoordig voor om buitenpoliklinieken te realiseren. Dit zijn poliklinieken die niet in een ziekenhuis zitten, maar hier los van staan. Het moet zorgen voor een betere bereikbaarheid onder patiënten. Dit gaat dan om relatief eenvoudige behandelingen, die niet al te veel tijd in beslag nemen. Door het realiseren van deze buitenpoliklinieken wordt de afstand tot een ziekenhuis enigszins verkleind. In 2007 was de gemiddelde afstand zo’n drie kilometer, terwijl dit in 2024 gemiddeld 4,9 kilometer was. Het gemiddeld aantal ziekenhuizen met buitenpoliklinieken binnen vijf, tien en twintig kilometer lijkt de laatste jaren nagenoeg gelijk te blijven.
Toename
De afstand tot een normaal ziekenhuis blijft verder toenemen. Zo was de gemiddelde afstand tot een ziekenhuis in 2007 nog 6,4 kilometer. In 2024 is dit vergroot tot 7,3 kilometer. Het aantal ziekenhuizen binnen vijf en tien kilometer daalde enige jaren licht, maar deze dalende lijn lijkt de afgelopen jaren te stagneren. Er is zelfs sprake van hele kleine stijging als het om de gemiddelde hoeveelheid ziekenhuizen binnen vijf kilometer gaat.
Auto altijd sneller
De conclusie van het onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving is dat de auto, ongeacht op welk tijdstip of in welk deel van het land, sneller is. Voorzieningen vanuit heel Nederland zijn aanzienlijk minder goed bereikbaar met het openbaar vervoer of de fiets dan met een auto.
Volgens Sanne van Galen, woordvoerder van Reizigersvereniging Rover, ligt de bal nu bij de politiek. ‘De bereikbaarheid kan sterk verbeterd worden als er een hoge exploitatiebijdrage voor het openbaar vervoer beschikbaar is. Dit is een politieke keuze: zowel landelijk voldoende geld naar de regio als regionaal goede bereikbaarheid ziekenhuizen afdwingen in de aanbesteding. Daarnaast zien we ook een belangrijke rol voor zorgverzekeraars. Zij hebben immers de verantwoordelijkheid voor het bereikbaar maken van goede zorg voor iedereen. Ten slotte zijn het de ziekenhuizen zelf die zich vooral richten op de automobilist.’
Dataverantwoording
Om tot deze dataresultaten te komen is er gebruik gemaakt van cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het PBL doet onderzoek naar de leefomgeving en het leefomgevingsbeleid in Nederland en daarbuiten. Hierbij gaat het om zaken als het milieu, de natuur en ruimtelijke inrichting. Met verkenningen, analyses en evaluaties leveren ze strategische kennis voor beleid, politiek, maatschappelijke organisaties en het bredere publiek. Ze doen onderzoek gevraagd en ongevraagd, onafhankelijk en wetenschappelijk onderbouwd.
Het CBS voorziet in relevante en onafhankelijke cijfers over uiteenlopende maatschappelijke onderwerpen. De wettelijke taak van het CBS is het maken van statistieken over een groot aantal maatschappelijke onderwerpen en de uitkomsten daarvan openbaar te maken. Hiervoor verzamelt het CBS gegevens van personen en bedrijven, die worden verwerkt tot statistieken.
